Ύστατο χαίρε

Τον Τάσσο Παπαδόπουλο αποχαιρέτησε ολόκληρη η Κύπρος

Λευκωσία: Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ανάλωσε τη ζωή του όλη μαχόμενος για τα δίκαια της Κύπρου και του λαού της και σήμερα 15 Δεκεμβρίου 2008 η γη της αγαπημένης του πατρίδας, μοιρασμένης ακόμη και υπό τουρκική κατοχή, δέχθηκε τη σεπτή σορό του εκλιπόντος τέως Προέδρου της. Η νεκρώσιμος εξώδιος ακολουθία, δημοσία δαπάνη και προϊσταμένου του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου του Β' , τελέστηκε από τον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας στο Στρόβολο. Το φέρετρο του Τάσσου Παπαδόπουλου σκέπαζαν οι σημαίες της Κυπριακής και της Ελληνικής Δημοκρατίας καθώς και λευκά άνθη. Στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια, του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κώστα Καραμανλή, της Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ντόρας Μπακογιάννη, του Προέδρου της Βουλής και Προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος Μάριου Καρογιάν και άλλων επισήμων έγινε η κηδεία.

Παρόντες ήταν επίσης, σύσσωμο το Υπουργικό Συμβούλιο, οι αρχηγοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων, αρχηγοί ή εκπρόσωποι ελληνικών κομμάτων, βουλευτές, δήμαρχοι, μέλη του διπλωματικού σώματος, η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς και της Αστυνομίας και πλήθος άλλων επισήμων και λαού.

Η οικογένεια του εκλιπόντος, η σύζυγος του Φωτεινή, και τα τέσσερα παιδιά τους, δέχονταν από νωρίς τα συλλυπητήρια των, συγγενών, συνεργατών και φίλων του Τάσσου Παπαδόπουλου.

Επικήδειο λόγο εκφώνησε ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΣ ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης ενώ τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας αποχαιρέτησαν ο Πρόεδρος Χριστόφιας, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, ο Πρόεδρος της Βουλής και του ΔΗΚΟ, ο Χριστόδουλος Πασιαρδής και η κόρη του εκλιπόντα Αναστασία Παπαδοπούλου.

Ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων.

Μετά το πέρας της κηδείας, το φέρετρο του εκλιπόντος τέως Προέδρου της Δημοκρατίας, σήκωσαν στους ώμους τους στρατιώτες ενώ με τη θλίψη ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους ακολουθούσαν τα μέλη της οικογενείας του.

Κατά την έξοδο της σορού από την εκκλησία φιλαρμονική παιάνιζε πένθιμα εμβατήρια και στρατιωτικό άγημα απέδωσε τιμές. Τα χειροκροτήματα του κόσμου βροχή ώσπου τα αυτοκίνητα που μετέφεραν τη σορό του Τάσσου Παπαδόπουλου και τα μέλη της οικογένειάς του αναχώρησαν από την περιοχή του ιερού ναού.

Πολλά ήταν τα πανό που είτε αναρτήθηκαν στο προαύλιο της Εκκλησίας είτε κρατούσαν μέλη της Νεολαίας του Δημοκρατικού Κόμματος.

Ενα από αυτά ξεχώριζε και έγραφε : «Καλό ταξίδι Ελληνα. Ο αδούλωτος ελληνισμός σε αποχαιρετά...».

H ταφή του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε στο Κοιμητήριο της κοινότητας της Δευτεράς, όπου βρίσκεται και η οικία της οικογένειας του Τάσσου Παπαδόπουλου.

Ο επικήδειος λόγος του Πρόεδρου Χριστόφια

Μέσα σε μια έντονα φορτισμένη συγκινησιακή ατμόσφαιρα, ο Πρόεδρος Χριστόφιας αποχαιρέτησε τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μεθερμηνεύοντας το καθολικό αίσθημα όταν σημείωνε ότι «ο Τάσσος Παπαδόπουλος έφυγε από κοντά μας, αλλά άφησε πίσω του τη σφραγίδα της προσφοράς και της δράσης του, όπως αποτυπώθηκε στο αρχείο της συλλογικής συνείδησης του λαού. Αφησε πίσω του το μεγάλο έργο που επιτέλεσε. Αφησε πίσω του πολλούς εκτιμητές, φίλους και συνεργάτες. Αφησε πίσω του την καθολική αναγνώριση και το σεβασμό φίλων και πολιτικών αντιπάλων».

Με έκδηλη τη θλίψη που τον διακατείχε, ο Πρόεδρος Χριστόφιας είπε ότι «απευθύνουμε σήμερα το ύστατο χαίρε στον Τάσσο Παπαδόπουλο, ο οποίος κίνησε για το μεγάλο, το ατέλειωτο ταξίδι», για να σημειώσει ότι «συνοδός του σ' αυτό το ταξίδι, ο σεβασμός, η εκτίμηση, η αναγνώριση όλων μας για τις τεράστιες υπηρεσίες που πρόσφερε στην πατρίδα και το λαό μας, για τους αγώνες και την έντονη πολιτική του δράση».

Αφού τόνισε ότι «ο Τάσσος Παπαδόπουλος έγραψε με τη δράση του μια πολύ πλούσια και αγωνιστική ιστορία», πρόσθεσε ότι η ιστορία που έγραψε ο τέως Πρόεδρος «στενά συνδέεται με τον απελευθερωτικό αγώνα του λαού μας και την πολυτάραχη ζωή της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας αναφέρθηκε στη συνέχεια σε σημαντικές στιγμές της ζωής και της δράσης του Τάσσου Παπαδόπουλου, εκκινώντας από την επιλογή του από τον Εθνάρχη Μακάριο, ο οποίος «τον ξεχώρισε για τις ικανότητες, τις γνώσεις και την προσφορά του νεαρού τότε Τάσσου Παπαδόπουλου», για να συμμετάσχει στο Υπουργικό Συμβούλιο της μεταβατικής περιόδου και αργότερα στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο.

Από τότε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, τόνισε ο Πρόεδρος Χριστόφιας, «βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του σκληρού και αδυσώπητου πολιτικού στίβου, τον οποίο και δεν εγκατέλειψε παρά μόνο με το θάνατό του. Από αυτό το στίβο πιστά και με πάθος υπηρέτησε την Κύπρο και το λαό μας, ξεχωρίζοντας για την επιμονή και τη σταθερότητα στις απόψεις του, για τον τεκμηριωμένο λόγο του, για την παρρησία και την ειλικρίνεια με την οποία διατύπωνε τις θέσεις του, τις οποίες και αγωνιζόταν για να γίνουν ζωή και πράξη».

Αναφερόμενος στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του τέως Προέδρου, ο Δημήτρης Χριστόφιας σημείωσε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος «ποτέ δεν δίσταζε να διατυπώσει τις θέσεις και τις απόψεις του, ανεξάρτητα του τι υποστήριζε η κοινή γνώμη και ποιο ήταν το πλειοψηφικό ρεύμα. Δεν δίσταζε να βρεθεί, και βρέθηκε αρκετές φορές, στην αντίπερα όχθη πολιτικών επιλογών που γίνονταν από την πολιτική ηγεσία του τόπου».

Παρά ταύτα, είπε στη συνέχεια, «ήταν πολιτικός με κύρος και τύγχανε σεβασμού και πλατιάς εκτίμησης, γιατί η κοινωνία μας ξέρει να εκτιμά και να ξεχωρίζει τους πατριώτες που με συνέπεια την υπηρετούν. Τους πολιτικούς που έχουν άποψη και την υπερασπίζονται χωρίς να λογαριάζουν πολιτικό κόστος. Τους πολιτικούς που με πάθος καταθέτουν και υπερασπίζονται τις θέσεις και τις απόψεις τους, χωρίς όμως να υπερβαίνουν τα όρια της δεοντολογίας, της ευπρέπειας και του πολιτικού πολιτισμού. Σ' αυτή την κατηγορία των πολιτικών ανδρών κατέχει εξέχουσα θέση ο Τάσσος Παπαδόπουλος».

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ανέφερε περαιτέρω ο Πρόεδρος Χριστόφιας, ήταν εμβριθής γνώστης του Κυπριακού, το οποίο διαχειρίστηκε για πάρα πολλά χρόνια είτε ως συνομιλητής της ελληνοκυπριακής κοινότητας στο διακοινοτικό διάλογο, είτε ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας. «Υπερασπίστηκε από όλες τις επάλξεις με συνέπεια την Κυπριακή Δημοκρατία ως κατάκτηση ολόκληρου του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων», σημείωσε.

Ειδική αναφορά έκανε ο Πρόεδρος Χριστόφιας και στη δράση και προσφορά του εκλιπόντος στα οικονομικό - κοινωνικά πράγματα του τόπου, σημειώνοντας ότι ήταν εξίσου σημαντική παρά το γεγονός ότι «η συνεχής ενασχόληση με το Κυπριακό, ίσως να επισκιάζει την προσφορά του Τάσσου Παπαδόπουλου στα οικονομικό-κοινωνικά πράγματα».

Συνεχίζοντας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι παρότι ιδεολογικά και πολιτικά ο Τάσσος Παπαδόπουλος, «ανήκε στο χώρο του Κέντρου, το κοινωνικό του όραμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως κεντροαριστερό. Ηταν κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, στοιχείο το οποίο ανέδειξε και ως Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αλλά και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας».

Οπως είπε ο Πρόεδρος Χριστόφιας, ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήταν ένας από τους δημιουργούς των Ημικρατικών Οργανισμών, «οι οποίοι αποτελούν συστατικό στοιχείο του μοντέλου της μικτής οικονομίας, στο οποίο πίστευε πολύ ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Και όχι άδικα, γιατί στα πλαίσια της μικτής οικονομίας ο λαός μας πέτυχε πάρα πολλά στον κοινωνικο-οικονομικό τομέα. Στον Τάσσο Παπαδόπουλο ανήκει η φράση που έμεινε στην ιστορία ότι «η ΑΤΑ αποτελεί ευλογία για το λαό μας», φράση-απτό δείγμα της κοινωνικής του ευαισθησίας».

Αναφερόμενος στη σχέση που ο ίδιος είχε αναπτύξει με τον εκλιπόντα, ο Πρόεδρος Χριστόφιας είπε ότι «η κοινωνική του ευαισθησία και προσφορά, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των κατακτήσεων του λαού μας, οι αγώνες του ενάντια στη Χούντα και την ΕΟΚΑ Β' για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της νομιμότητας δίπλα στο Μακάριο, μας έφεραν στο ίδιο μετερίζι αγώνα, στο ίδιο χαράκωμα αντίστασης συναγωνιστές και συνεργάτες».

Με τον Τάσσο Παπαδόπουλο, πρόσθεσε, «διαχρονικά είχα αναπτύξει σχέσεις συνεργασίας, που στηρίζονταν στον αλληλοσεβασμό και την αλληλοεκτίμηση. Αυτή η συνεργασία έγινε φιλία, όταν ως Πρόεδρος της Βουλής συνεργάστηκα μαζί του στο Κοινοβούλιο, αλλά και αργότερα όταν με τη δική μας υποστήριξη εξελέγη στο ύπατο αξίωμα της Δημοκρατίας. Η συνεργασία μας αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί όχι απλά αγαστή και αρμονική, αλλά υποδειγματική. Πάντοτε ανοικτή, ειλικρινής και πολύ ανθρώπινη».

Κλείνοντας τον αποχαιρετιστήριο λόγο του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε, «ο Τάσσος Παπαδόπουλος έφυγε από κοντά μας, αλλά άφησε πίσω του τη σφραγίδα της προσφοράς και της δράσης του όπως αποτυπώθηκε στο αρχείο της συλλογικής συνείδησης του λαού. Αφησε πίσω του το μεγάλο έργο που επιτέλεσε. Αφησε πίσω του πολλούς εκτιμητές, φίλους και συνεργάτες. Αφησε πίσω του την καθολική αναγνώριση και το σεβασμό φίλων και πολιτικών αντιπάλων. Τώρα μπορεί να κάνει το μεγάλο ταξίδι με ήσυχη τη συνείδηση ότι επιτέλεσε στο ακέραιο το καθήκον και το χρέος προς την πατρίδα και το λαό μας».

Απευθύνοντας το ύστερο χαίρε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας είπε: «Στο καλό να πας Τάσσο. Το κενό που αφήνεις συλλογικά θα το καλύψουμε».

Επικήδειος λόγος Βάσου Λισσαρίδη

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος έφυγε από τη ζωή για να παραμείνει ζωντανός στη μνήμη ενός ολόκληρου λαού, τόνισε στον επικήδειο λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του τέως Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου, ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΣ ΕΔΕΚ Βάσος Λυσσαρίδης, δίνοντας διαβεβαίωση προ τον εκλιπόντα ότι ο αγώνας θα συνεχισθεί. Οπως είπε ο κ. Λυσσαρίδης, η ιστορία θα καθιερώσει το ρόλο του Τάσσου Παπαδόπουλου ως του Προέδρου που απέκρουσε τα απαράδεκτα σχέδια, αλλά και διαφοροποίησε αποτελεσματικά το αρνητικό κλίμα που δημιούργησε το πλήρως δικαιολογημένο ΟΧΙ του λαού μας.

«Μια μεγάλη προσωπικότητα που λάμπρυνε την πολιτική ζωή της πατρίδας μας, που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στα δρώμενα της Κύπρου, ο Πρόεδρος που πιστός στη λαϊκή εντολή απέρριψε εθνοκτόνα σχέδια, επαναλαμβάνοντας το διαχρονικό στην Ελληνική ιστορία ΟΧΙ, πέρασε το κατώφλι της αιωνιότητας», πρόσθεσε.

«Πέρασε το κατώφλι της ιστορίας. Και πέρασε με περγαμηνές αγώνων, θυσιών και προάσπισης αρχών. Με εκκρεμή οράματα, με ανεκπλήρωτες προσδοκίες, αλλά και με βεβαιότητα ότι ο αγώνας στον οποίο αφιέρωσε τη ζωή του θα συνεχισθεί. Πως και νεκρός θα μαρτυρήσει τη δικαίωση», ανέφερε ο κ. Λυσσαρίδης.

«Φίλε Τάσσο. Ο λαός δεν σου παραχωρεί άδεια απουσίας ωσότου λεύτεροι σεργιανίσουμε στα λεύτερα αγαπημένα τοπία. Οσο το συρματόπλεγμα της ντροπής θα διχοτομεί την αξιοπρέπεια και τα χώματα μας, όσο η κατοχική σημαία θα συνοδεύει στον ξύπνιο τους εφιάλτες μας, έχοντας τώρα νικήσει το θάνατο μαζί με τη στρατιά των συναγωνιστών σου, με τον Μακάριο σημαιοφόρο, με τον Αυξεντίου, τον Μάτση, τον Παλληκαρίδη θα ανατρέψουμε το σκηνικό,» τόνισε ο Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ.

Οπως είπε, «η Κύπρος θρηνεί έναν άξιον της πατρίδος τέκνον. Και ο Ελληνισμός συμμετέχει στο θρήνο για την απώλεια. Ο Ελληνισμός στο σύνολό του γιατί οι εθνικοί αγώνες αγνοούν ιδεολογικά σύνορα. Η παρουσία εδώ του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, κ. Καραμανλή, του αρχηγού της αντιπολίτευσης κ. Παπανδρέου και της Υπουργού Εξωτερικών κ. Μπακογιάννη μαρτυρούν του λόγου το αληθές», ανέφερε.

«Αυτή η οδυνηρή συγκυρία προσφέρει την ευκαιρία να αποστείλουμε από κοινού το μήνυμα ότι θα απορρίψουμε απορριφθέντα υπό του λαού σχέδια που εκκολάπτονται υπό νέα ονοματολογία και ότι θα σταθούμε ανάχωμα σε ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας a la carte με την κυνική απαίτηση μη συμμόρφωσης προς τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της και νομιμοποίηση κηδεμονικών δικαιωμάτων και στρατιωτικής παρουσίας, παρθενογένεσης δυο κρατών και συνεταιρισμού», πρόσθεσε.

«Φίλε Τάσσο. Φεύγεις αφήνοντας αξιόλογη, ανεξίτηλη κληρονομιά. Ο λαός θυμάται έντονα την τελευταία παρακαταθήκη σου στην κρίσιμη ώρα των αποφάσεων», είπε ο κ. Λυσσαρίδης, προσθέτοντας πως ήταν σαφής η διαπίστωση του Τάσσου Παπαδόπουλου πως «το σχέδιο Ανάν δεν καταλύει την de facto διχοτόμηση, αλλά αντίθετα τη νομιμοποιεί και ότι υπάρχουν θέματα αρχών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπου η 'μέση λύση' δεν συνιστά τη σωστή απάντηση'. Πρόσθετες 'Παρέλαβα κράτος με διεθνή αναγνώριση. Δεν θα παραδώσω κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου και σε αναζήτηση κηδεμόνων' », σημείωσε ο κ. Λυσσαρίδης.

«Αυτά δήλωνες στο δραματικό σου διάγγελμα, πληγωμένος από την παραγνώριση αρχών από εκείνους που ήταν εντεταλμένοι για την υπεράσπισή του. Με έντονα φορτισμένη λυγμική φωνή, με τη συναίσθηση ότι στεκόσουν ανένδοτος προασπιστής των δικαιωμάτων του λαού μας και θεματοφύλακας της ιστορίας μας. Ο συναισθηματισμός ταιριάζει στον ειλικρινή. Στέρεες οι εθνικές ρίζες με τις πολυχιλιόχρονες ελληνικές παραδόσεις. Στέρεη η προσωπική ιστορία. Προδιαγεγραμμένη, σχεδόν νομοτελειακή η πορεία σου», ανέφερε ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΣ ΕΔΕΚ.

«Αγωνιστής από την πρώτη νεανική ηλικία στην πρώτη γραμμή του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ όπου και σε πρωτοσυνάντησα.
Μαζί στο Λονδίνο στη δραματική σύσκεψη καταψηφίσαμε τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου. Ο Μακάριος στην πορεία αναγνωρίζοντας τις αρετές και ικανότητές σου, σε διορίζει υπουργό. Τον νεαρότερο υπουργό της Κυπριακής Δημοκρατίας», είπε ο κ. Λυσσαρίδης.

«Αδέκαστος στην προάσπιση αξιών, έτοιμος για κατάθεση γνώμης και έτοιμος να προσαρμοσθεί έργοις», υπογράμμισε.

Σημειώνοντας πως θα ήταν υποτιμητικό να αναλωθεί στην απαρίθμηση πληθώρας πολιτικών και πολιτειακών αξιωμάτων στα οποία διέπρεψε ο Τάσσος Παπαδόπουλος και την τόσο αξιόλογη προσφορά τους σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής ο κ. Λυσσαρίδης είπε πως ωστόσο δεν μπορεί να μην αναφερθεί στην πρωτοποριακή προσφορά του για εδραίωση του πρώτου κοινωνικού κράτους στην Κύπρο.

«Αρχή άνδρα δείκνυσι. Και το τελευταίο αξίωμα στην προεδρία του κράτους υπήρξε η κορωνίδα της προσφοράς του και η ανάδειξη της προσωπικότητάς του. Αφόρητες οι πιέσεις, ασφυκτικός ο κλοιός για εξαναγκασμό του λαού μας να προσυπογράψει σχέδια εθνικής ταπείνωσης και υπονομευτικά της εθνικής μας επιβίωσης. Και τα πυρά εχθρικά και φίλια στρέφονταν προς τον εκλεγμένο πρόεδρο», είπε για να προσθέσει: "Κι εσύ Τάσσο, φρουρός μιας άλλης μορφής Θερμοπυλών, παρέμεινες πιστός τοις του λαού ρήμασι πειθόμενος, γνωρίζοντας το τίμημα και έτοιμος να υποστείς τις συνέπειες".

Και ο αγώνας, ανέφερε ο κ. Λυσσαρίδης, δεν αφορούσε μόνο την επιβίωση των Ελληνοκυπρίων αλλά και την ουσιαστική ακηδεμόνευτη πορεία των Τουρκοκυπρίων.

«Γιατί πιστός στις εθνικές σου ρίζες, υπήρξες και θερμός προασπιστής των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων με τη σωστή διαπίστωση ότι ειρήνη και πρόοδος μπορούν να διασφαλισθούν μόνο σε συνθήκες αλληλοσεβασμού», είπε.

Πρόσθεσε πως «η ιστορία θα καθιερώσει το ρόλο σου ως του Προέδρου που απέκρουσε τα απαράδεκτα σχέδια αλλά και διαφοροποίησε αποτελεσματικά το αρνητικό κλίμα που δημιούργησε το πλήρως δικαιολογημένο ΟΧΙ του λαού μας. Και αυτό επετεύχθη όχι με προσαρμογή σε πιέσεις ή εγκατάλειψη αρχών αλλά με θρησκευτική προσήλωση στην προάσπιση της ετυμηγορίας του λαού».

«Και αυτά χαρακτηρίσθηκαν ως απορριπτισμός. Αν απορριπτισμός είναι η άρνηση της εθνικής αυτοκτονίας, τότε ο τίτλος είναι άκρως τιμητικός. Διάλεξες συνειδητά το δρόμο του εθνικού Γολγοθά, γιατί γνώριζες πως μόνο με την ανάληψη ευθυνών χαράσσονται οι δρόμοι εθνικής σωτηρίας. Στη ρήτρα ότι οι ιδέες δεν δολοφονούνται, προσθέτω. Ομως ούτε οι ιδεοφόροι πεθαίνουν. Πεθαίνουν όσο δεν αφήνουν κληρονομιά. Κι εσύ αφήνεις αξιόλογη κληρονομιά», ανέφερε.

Πρόσθεσε πως «τα μηνύματα είναι σαφή. Σεβόμαστε τα δικαιώματα όλων των λαών και όλων των ομάδων. Ομως απαιτούμε σεβασμό και στα δικά μας. Είμαι βέβαιος ότι και από τον τάφο θα διαλαλείς ότι δεν θα δεχθούμε χωριστά κράτη και συνεταιρισμό που οδηγεί σε ένα πολυκηδεμονευόμενο συνομοσπονδιακό μόρφωμα», είπε ο κ. Λυσσαρίδης και διαβεβαίωσε πως «ο αγώνας θα συνεχισθεί».

«Συμβιβασμός ναι. Αλλά σε πλαίσια αρχών που διαφυλάττουν την εθνική αξιοπρέπεια και επιβίωση. Μόνιμη κοινή μας γραμμή παραμένει μια λύση εναρμονισμένη με το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο που να διασφαλίζει την ενότητα του κράτους, του χώρου, της οικονομίας, των θεσμών, θα απαλλάσσει από κηδεμονίες και ξένη στρατιωτική παρουσία και θα διασφαλίζει τις βασικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος όλων των προσφύγων για επάνοδο στις πατρογονικές εστίες και περιουσίες τους», ανέφερε ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΣ ΕΔΕΚ.

«Αυτές υπήρξαν οι διακηρύξεις όλων προς το λαό και ο λαός είναι φυσικό να απαιτεί προσήλωση στις δεσμεύσεις. Φεύγεις δικαιωμένος με σαφή εντολή στα παιδιά σου, στους δικούς σου και σ' όλο το λαό να μην παρεκκλίνουν από τη διακηρυγμένη πορεία που τώρα σφραγίζεται με τη δική σου βιολογική απουσία, όχι την πολιτική», πρόσθεσε.

«Σ' αυτό τον ιερό χώρο ενώπιον του λαού και της ιστορίας δίνουμε την υπόσχεση ότι δεν θα παρεκκλίνουμε από αυτή την πορεία. Η φωνή σου για απόρριψη απαράδεκτων σχεδίων θα είναι τώρα ακόμα πιο δυνατή, πιο καθολική, πιο αποδεκτή.

Για την οικογένειά σου θα είναι παρηγοριά ότι όλη η Κύπρος παραστέκεται στη θλίψη τους και ιδιαίτερα στη μεγάλη κυρία, τη Φωτεινή της αξιοπρέπειας και της προσφοράς. Θα συνεχίσουμε όλοι μαζί. Και θα σ' έχουμε πάντα συντροφιά ως τη δικαίωση. Αυτή τη μοίρα όρισαν οι θεοί για τους διαχρονικούς αγωνιστές», κατέληξε ο κ. Λυσσαρίδης.

Αποχαιρετιστήριος λόγος του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου

«Ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήταν πολιτικός επιπέδου, αυθεντικός άνθρωπος. Επιθυμούσε να υπηρετήσει την πατρίδα του. Δε ζητούσε θώκους προσωπικής ικανοποίησης», τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος Β' στον αποχαιρετιστήριο λόγο του στην κηδεία του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας, στον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας στον Στρόβολο, στην οποία προέστη.

Χαρακτηρίζοντας τον Τάσσο Παπαδόπουλο ως μοναδική προσωπικότητα της πατρίδας μας, ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι η απώλεια είναι ανυπολόγιστη. «Ανερμήνευτη η συμφορά. Μια από τις ελάχιστες ορθές φωνές για το εθνικό μας θέμα, έσβησε. Οι ελπίδες πως, στην κατάλληλη στιγμή, αν χρειαζόταν, θα συνήγειρε και θα συσπείρωνε τα πλήθη για αποτροπή επικίνδυνης λύσης, εξανεμίστηκαν. Οι ανησυχίες αρχίζουν να μας κυκλώνουν».

Στο άκουσμα της αδυσώπητης ασθένειας του τέως Προέδρου, συνέχισε, ο λαός υπέστη φρικτό κλονισμό και στο μήνυμα του θανάτου, μέγα πένθος ξαπλώθηκε σ' ολόκληρη την Κύπρο. Βιώνουμε, τώρα, είπε, τον οδυνηρό χωρισμό. «Στ' αλήθεια «πώς εγνόφωσε Κύριος», την Κύπρον, σήμερα, όπως θα 'λεγε και ο προφήτης Ιερεμίας;».

Θα μπορούσε, πρόσθεσε, να προσφέρει ακόμα, ιδιαίτερα στους δύσκολους και χειμέριους καιρούς που περνούμε, αφού ήταν μόλις 74 ετών, όμως, άλλος είναι «ο χρόνους μετρών τοις ζώσι και καιρούς θανάτου ιστών».

Ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος, που ανεδείχθη άξιος συνεχιστής του έργου του Μακαρίου, θα μας καθοδηγεί πλέον στους δύσκολους δρόμους, για εξεύρεση μιας υποφερτής λύσης που να 'ναι βιώσιμη και θα εξασφαλίζει την φυσική, αλλά και εθνική παραμονή μας στις πατρογονικές εστίες μας.

Αναφερόμενος στην ζωή του κ. Παπαδόπουλου, είπε ότι η εντιμότητά του, το μεγαλείο της αξιοπρέπειάς του, η ευθύτητά του, η καθαρότητα της σκέψης του, η εσωτερική του ευγένεια, το ακίβδηλο, απέριττο και δωρικό του χαρακτήρα του, το υψηλότατο ήθος του, η αυθεντικότητα της προσωπικότητάς του, η γνησιότητά του, τον ανέδειξαν ως τον κατ' εξοχήν Ανθρωπον (με Α κεφαλαίο) της εποχής μας. «Πολύς το φαινόμενον, πλουσιότερος το κρυπτόμενον», κατά τον Γρηγόριο τον Θεολόγο», όπως είπε.

Κατέστη, πρόσθεσε, το τέλειο παράδειγμα προς μίμηση στην εποχή μας, όπου τα μικρά αναστήματα - κατά την εκκλησιαστική γλώσσα οι Ζακχαίοι του πνεύματος - υπερτιμούν τον εαυτό τους και την αξία τους, ενώ μόλις και φτάνουν τα φτωχά φυλλώματα μιας απλής συκομορέας.

Ηταν, όπως είπε, άριστος μαθητής, με έμφυτη εξυπνάδα. Η ζωή του ταυτίστηκε με τους αγώνες της Κύπρου και του λαού της. Δεν ήταν μόνον ο αγώνας της ΕΟΚΑ, πρόσθεσε. Σύμβουλος του Μακαρίου στη διάσκεψη για τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, υπουργός σε αλλεπάλληλα υπουργεία και αργότερα βουλευτής, άφηνε παντού το στίγμα της παρουσίας του, είπε. Υπενθύμισε ότι ο Τάσσος Παπαδόπουλος ανέλαβε συνομιλητής στο Κυπριακό, αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής, τίμησε το υπουργικό και το βουλευτικό αξίωμα.

Δεν υποκατέστησε ποτέ την αλήθεια του προσώπου του, τον αληθινό του χαρακτήρα, με το προσωπείο του αξιώματός του, τόνισε. Αυτή η εμμονή του σε αρχές και η άρνησή του να υπόσχεται στο λαό πράγματα ανέφικτα, αντισυνταγματικά ή επικίνδυνα για την ασφάλεια του τόπου, του στοίχισαν την Προεδρία στις πρόσφατες Προεδρικές εκλογές, ανέφερε ο Μακαριώτατος. Ηταν - είπε - πολιτικός επιπέδου, αυθεντικός άνθρωπος. «Επιθυμούσε να υπηρετήσει την πατρίδα του. Δε ζητούσε θώκους προσωπικής ικανοποίησης».

Η έπαλξη από την οποία, με τους λαμπρούς προσωπικούς αγώνες του, καθιερώθηκε στη συνείδηση όχι μόνο του Κυπριακού Ελληνισμού, αλλά και όλων των Ελλήνων, ήταν η θέση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, σημείωσε. «Κι ήταν ευτύχημα που η Πρόνοια του Θεού, που πάντα μεριμνά για τους ανθρώπους, σε ώρες κρίσιμες για τον τόπο, όταν ετοιμάζονταν τα σχέδια για την κατάλυση της κρατικής μας οντότητας και την, χωρίς όρους, παράδοσή μας στη διάθεση της Αγκυρας, «ανήγειρε», κατά το Γραφικόν, «κέρας σωτηρίας εξ εχθρών ημών και εκ χειρός πάντων των μισούντων ημάς», τον Τάσσον Παπαδόπουλο, που ηγήθηκε του λαού του στην απόρριψη των ξένων σχεδιασμών, και του επανέφερε το αίσθημα της εθνικής αξιοπρέπειας».

Κορυφαία στιγμή του το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004, είπε, «τότε που έσωσε την Κυπριακή Δημοκρατία από τη διάλυση, και εμάς από την αναζήτηση εκτός Κύπρου νέας πατρίδας», ισάξιο - όπως είπε - προς το διάγγελμα του Μακαρίου στην πλατεία Ελευθερίας στις 20 Ιουλίου 1977.

Κάθε μεγάλη προσωπικότητα, πρόσθεσε, έχει και άσπονδους εχθρούς, φέροντας ως παράδειγμα ότι ο Βενιζέλος που δημιούργησε την μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, δεν εξελέγη καν βουλευτής στις εκλογές του 1920. Τον Μακάριο, συνέχισε, προσπάθησαν πολλές φορές να τον δολοφονήσουν και στο τέλος μια θλιβερή μειοψηφία τον ανέτρεψε. «Αν ο Τάσσος Παπαδόπουλος δεν συναντούσε την αμφισβήτηση, θα 'πρεπε να αμφιβάλουμε για την αξία και τη μεγαλοσύνη του. Τώρα που έφυγε από τον κόσμο τούτο, όλοι αναγνώρισαν την αξία του».

Καταθέτοντας στην άφθιτη μνήμη του τα αισθήματα του θαυμασμού και της αγάπης μας, ανανεώνουμε όλοι σήμερα, σημείωσε, την απόφασή μας για αγώνα μέχρι τη δικαίωση, μέχρι την εξασφάλιση των συνθηκών εκείνων που θα επιτρέπουν τη διαβίωσή μας, μέσα σε συνθήκες ελευθερίας, στη γη των πατέρων μας. «Θα είναι, η απόφασή μας αυτή, το καλύτερο στεφάνι και το καλύτερο μνημόσυνο για τον αξέχαστο ηγέτη μας», κατέληξε ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος. 

Αποχαιρετιστήριος λόγος Μάριου Καρογιάν

Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος υπηρέτησε την πατρίδα με συνέπεια, αφοσίωση, ανιδιοτέλεια και αξιοπρέπεια, με σοφία, σύνεση, αγωνιστικότητα και διεκδικητικότητα, θυσιάστηκε για την πατρίδα «παρόλο που κάποιες στιγμές λοιδορήθηκε και παρεξηγήθηκε», τόνισε ο Πρόεδρος της Βουλής και Πρόεδρος του ΔΗΚΟ Μάριος Καρογιάν στον αποχαιρετιστήριο λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του τέως Προέδρου, που τελέστηκε σήμερα στην εκκλησία Αγίας Σοφίας, στο Στρόβολο.

Σε ένα λόγο έμφορτο από συναισθήματα, συγκίνηση και θλίψη, ο Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε ότι «με αισθήματα βαθιάς θλίψης, οδύνης και συντριβής αποχαιρετούμε αυτή την ώρα ένα άξιο τέκνο της πατρίδας».

Σε προσωπικό τόνο και εκφράζοντας τα συναισθήματα όλων όσοι συμπορεύτηκαν ή και συνεργάστηκαν με τον τέως Πρόεδρο, ο κ. Καρογιάν είπε ότι «εμείς, που είχαμε την τύχη, το προνόμιο και την τιμή να συμπορευτούμε και να αγωνιστούμε μαζί με τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο, τον αποχαιρετούμε με λόγια χρέους, τιμής, εκτίμησης και ευγνωμοσύνης», για να προσθέσει: «Αξέχαστε μας Πρόεδρε, αλησμόνητε μας καθοδηγητή και συναγωνιστή, σ' ευχαριστούμε. Σ' ευχαριστούμε για όσα μας πρόσφερες, σ' ευχαριστούμε για όσα μας δίδαξες, σ' ευχαριστούμε για όσα μας κληροδότησες».

Συνεχίζοντας, ο κ. Καρογιάν είπε ότι ο αποχαιρετισμός του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται με πόνο ψυχής και απέραντη θλίψη, «γιατί με τη φυσική σου απουσία το Δημοκρατικό Κόμμα και ολόκληρος ο κυπριακός ελληνισμός χάνουν ένα φλογερό πατριώτη, ένα ασυμβίβαστο και σθεναρό αγωνιστή και προασπιστή των δικαίων και των δικαιωμάτων της Κύπρου και του λαού της, ένα συνετό, δίκαιο και διορατικό ηγέτη και καθοδηγητή».

Δανειζόμενος τον ποιητικό λόγο του Κωνσταντίνου Καβάφη για να υμνήσει το κλέος του Τάσσου Παπαδόπουλου, ο Πρόεδρος της Βουλής σημείωσε ότι η προσφορά του «αλησμόνητου ηγέτη και συναγωνιστή» υπήρξε πλήρης, άριστη, πολύτιμη, ανεκτίμητη, για να τονίσει απευθυνόμενος στον εκλιπόντα ότι «υπηρέτησες την πατρίδα με συνέπεια, αφοσίωση, ανιδιοτέλεια και αξιοπρέπεια. Υπηρέτησες την πατρίδα με σοφία, σύνεση, αγωνιστικότητα και διεκδικητικότητα. Θυσιάστηκες για την πατρίδα παρόλο που κάποιες στιγμές λοιδορήθηκες και παρεξηγήθηκες».

Ο Πρόεδρος της Βουλής και Πρόεδρος του ΔΗΚΟ αναφέρθηκε στη συνέχεια στην κοινοβουλευτική δράση και προσφορά του Τάσσου Παπαδόπουλου, σημειώνοντας «υπήρξες πρότυπο και υπόδειγμα και για εκείνους που συντάχθηκαν με τις απόψεις σου, αλλά και για εκείνους που είχαν διαφορετικές απόψεις, γιατί έπειθες με την ευθυκρισία, την επιμέλεια, τη συσσωρευμένη γνώση και τη σοφία στου. Είναι γι' αυτό που στη συνείδηση όλων παραμένεις κορυφαίος κοινοβουλευτικός άνδρας. Είναι γι' αυτό που σύγχρονες και πολύ σημαντικές νομοθεσίες φέρουν τη σφραγίδα σου».

Εκφράζοντας τους συναγωνιστές του στο ΔΗΚΟ, το κόμμα του οποίου ηγήθηκε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο κ. Καρογιάν είπε: «εμείς που είχαμε την τιμή και το προνόμιο να συστρατευτούμε και να αγωνιστούμε μαζί σου από τις επάλξεις του Δημοκρατικού Κόμματος, έχουμε το ιδιαίτερο καθήκον και βαρύτατο χρέος απέναντί σου, αλλά και απέναντι στην πατρίδα να συνεχίσουμε τους αγώνες σου, να παραμείνουμε πιστοί στα οράματά σου, να μην λοξοδρομήσουμε από την πορεία του αγώνα, της τιμής και του καθήκοντος, που εσύ με συνέπεια, σθένος και υψηλό φρόνημα ακολούθησες».

Αφού σημείωσε ότι βαριά είναι η κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο κ. Καρογιάν τόνισε ότι «συνεχίζουμε τον αγώνα σου με την Κύπρο στην καρδιά και το νου και το λογισμό μας να καθοδηγεί το ρωμαλέο 'Όχι' σου, που διέσωσε και διαφύλαξε την Κυπριακή Δημοκρατία και την αξιοπρέπεια του κυπριακού ελληνισμού και ολόκληρου του ελληνισμού».

Ο Πρόεδρος της Βουλής είπε στη συνέχεια ότι «αισθανόμαστε χρεωμένοι από την ιστορία να συνεχίσουμε τους αγώνες σου, γιατί ούτε δικαιούμαστε, ούτε θα μπορούμε να δικαιολογηθούμε στον ιστορικό του μέλλοντος και στις μελλούμενες γενιές αν λόγω ολιγωρίας ή παραλείψεων καταστούμε η τελευταία γενιά του ελληνισμού σ' αυτόν τον τόπο».

Ο κ. Καρογιάν εξέφρασε στη συνέχεια ειλικρινή συλλυπητήρια προς την οικογένεια του Τάσσου Παπαδόπουλου και ευχήθηκε όπως τα αισθήματα τιμής, εκτίμησης και ευγνωμοσύνης, καθώς και η παλλαϊκή αναγνώριση των αγώνων και της προσφοράς του «είναι βάλσαμο παρηγοριάς» για τη σύζυγο του, τα παιδιά, τα εγγόνια και αδέλφια του.

Αποχαιρετιστήριος λόγος Χριστόδουλου Πασιαρδή

Φεύγεις όταν όλα απαιτούσαν να μείνεις, σιωπάς όταν όλα ζητούσαν να ακούγεται η φωνή σου, ανέφερε ο πρώην Υφυπουργός παρά τω Προέδρω και συνεργάτης του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας, Χριστόδουλος Πασιαρδής στον αποχαιρετιστήριο λόγο του. «Φεύγεις αγαπημένε Πρόεδρε και φίλε σε μια ώρα που επέβαλλε την παρουσία σου, σε μια στιγμή που καθιστούσε αναγκαία την παρουσία του καθαρού πολιτικού λόγου σου. Και τώρα που η φωνή του για πάντα σίγησε, ας σιγήσουν οι φωνές εκείνων που υπερβαλλόντως τον αδίκησαν και που αδίκως τον πίκραναν».

Τώρα που κοιμάται τον αιώνιο ύπνο του θανάτου και αποκλείεται πια να ενοχλήσει με το λόγο και τις σκέψεις του, ας επιμετρηθεί η πολιτική διάσταση της εν ζωή παρουσίας του και ας προσμετρηθεί το κενό της απουσίας του, πρόσθεσε. Ο ίδιος, είπε, παραδίδεται πια στην αμερόληπτη κρίση του ιστορικού του μέλλοντος, όμως στον κοινό άνθρωπο του παρόντος κυριαρχεί η αίσθηση ότι σε αυτό το φέρετρο κείτεται ένας άντρας που δεν του απέλειπε το θάρρος να ανθίσταται και δεν του έλειπε η τόλμη να αγωνίζεται και να δημιουργεί.

«Ενας άντρας που είχε το σθένος να μάχεται και την ψυχική δύναμη να αντιτάσσει υπερήφανα Οχι όταν έπρεπε, υπακούοντας στη φωνή της εθνικής του συνείδησης και στη κραυγή της εθνικής του αξιοπρέπειας».

Ως άνθρωπος και ως πολιτικός, ο Τάσσος Παπαδόπουλος δεν ήταν αλάνθαστος και άμεπτος, σημείωσε ο κ. Πασιαρδής, προσθέτοντας ότι ουδέποτε διεκδίκησε αυτόν τον ανούσιο τίτλο που αναιρεί την ανθρώπινη ιδιότητα. Διεκδίκησε όμως και άσκησε το δικαίωμα να αρνείται την υποταγή σε ευτελείς σκοπιμότητες, να αποδέχεται τη συμφιλίωση με ηχηρές παραδοξότητες, να απολακτίζει το συμβιβασμό με τα ασυμβίβαστα και να μην απεμπολεί θεμελιώδεις αρχές και αξίες, που προσδιόρισαν την πορεία της ζωής του.

«Οι νεκροί δεδικαιώνται χωρίς βεβαίως να θεοποιούνται» και τα οποιαδήποτε σφάλματα του Τάσσου Παπαδόπουλου, είπε, υπόκεινται στην κρίση του ιστορικού του μέλλοντος. Γι' αυτούς που μένουν πίσω, πρόσθεσε, αρκεί η μνήμη ενός ανυπότακτου αγωνιστή. Οσοι έτυχε να τον ζήσουν από κοντά και να συνεργαστούν μαζί του μαρτυρούν την ευστροφία του πνεύματός του, σημείωσε ο κ. Πασιαρδής, την εξαντλητική εργατικότητα, την τελειομανία του, το βάθος σε γνώσεις και την προσήλωσή του σε αρχές, αξίες και ιδεώδη.

Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, πρόσθεσε, επέλεγε να δακρύζει εντός του και ίσως σε ολόκληρη τη ζωή του δάκρυσε δημόσια και αυτή ήταν τη νύχτα του ιστορικού διαγγέλματος το 2004, «τότε που αρνήθηκε να προσυπογράψει τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας». Και μόνο αυτό το «όχι», σημείωσε, αρκούσε για να αναδείξει και να κατατάξει τον Τάσσο Παπαδόπουλο στους γενναίους και αξιοπρεπείς ηγέτες του ελληνισμού.

Ο κ. Πασιαρδής υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη της ενότητας, ως έννοια μιας πράξης που καθιστά δυνατούς τους αδύνατους και διατηρεί ζωντανή την ελπίδα της δικαίωσης. Ο θρήνος για τον Τάσσο Παπαδόπουλο, είπε, ας μετουσιωθεί σε ιαχή ενότητας και αγώνα που δεν θα τελειώσει με το τέλος της νεκρώσιμης ακολουθίας. Ο ίδιος ο Τάσσος Παπαδόπουλος φεύγει πικραμένος και αδικαίωτος γιατί το όνειρό του για μια πατρίδα ελεύθερη μένει ανεκπλήρωτο και για μια Κύπρο επανενωμένη δεν έγινε πραγματικότητα. Είχες πλήρη συναίσθηση του τέλους και όμως δεν κατέρρευσες, είπε.

Αποχαιρετώντας τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Πασιαρδή είπε ότι είναι ένας φίλος που δεν ξεχνιέται, ένας ηγέτης που δεν αποσύρεται. 

Αποχαιρετιστήριος λόγος Αναστασίας Παπαδοπούλου

«Στο καλό αγαπημένε μας πατέρα. Καλό σου ταξίδι. Μην ανησυχείς για μας. Εμείς θα ακολουθούμε πάντα το δρόμο που εσύ μας χάραξες και θα τον φωτίζουν οι σκέψεις, οι πράξεις, η ιστορία και η αξιοπρέπειά σου», ανέφερε συγκινημένη η κόρη του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου, Αναστασία Παπαδοπούλου, στον αποχαιρετιστήριο λόγο που εκφώνησε εκ μέρους της οικογένειας του εκλιπόντος.

«Αγαπημένε μας παπά, πάνε αρκετά χρόνια, όταν ήμουνα ακόμη σχολείο, που προσπάθησες να με μάθεις να κάνω ομιλίες, τότε ήταν για σχολικούς διαγωνισμούς. Ποτέ δεν πίστευα ότι κάποτε θα έπρεπε να χρησιμοποιήσω τις γνώσεις που εσύ μου έδωσες για να σε αποχαιρετίσω για τελευταία φορά», είπε απευθύνοντας το ύστατο χαίρε στον πατέρα της.

«Συγχώρα με», συνέχισε, «γιατί σήμερα δεν θα μπορέσω να μιλήσω εκ του προχείρου όπως ήταν η δική σου ειδικότητα. Εξάλλου, σήμερα δεν μιλώ σε ακροατήριο, μιλώ για τη μητέρα, τα αδέλφια και την οικογένειά μας μόνο σε σένα».

Πρόσθεσε ότι «θα έβλεπες παπά μου όλα αυτά σήμερα, αυτά που λένε για σένα και θα τα έβρισκες υπερβολικά, περιττά, αχρείαστα. Ποτέ δεν γύρεψες ή χρειάστηκες την αναγνώριση, ποτέ δεν επιδίωξες την ηρωοποίηση, ποτέ δεν σε ενδιέφερε να είσαι απλά αρεστός. Ο Τάσσος, ο άγνωστος φίλος μας, ο άγνωστος φίλος του κάθε ανώνυμου πολίτη, ο άνθρωπος που έδρασε και έζησε στη βάση αρχών και αξιών, εχθρός της αδικίας, πολέμιος του παράλογου, ένας πατριώτης ακλόνητος, το περήφανο παιδί της Κύπρου».

Αποχαιρετώντας τον πατέρα της στην κατάμεστη εκκλησία της Αγίας Σοφίας, η κόρη του εκλιπόντος αναφέρθηκε και στις τελευταίες ημέρες του Τάσσου Παπαδόπουλου.

«Τις τελευταίες εβδομάδες έπρεπε δυστυχώς να σε δούμε να υποφέρεις. Και ακόμα και τώρα δεν ήθελες να μοιραστούμε μαζί σου τον πόνο σου, δεν ήθελες να μας πεις τι περνούσες και διάλεξες να το κουβαλήσεις για όσο καιρό άντεξες μόνος σου. Δεν ξέρω γιατί με ξάφνιασε αυτό. Ουδέποτε εσύ στη ζωή σου επέλεξες να μοιραστείς ή να αποποιηθείς το βάρος που κουβαλούσες. Δεν περιμέναμε ότι η αρρώστια θα σε κτυπούσε τόσο ύπουλα, όπως ύπουλα σε κτύπησαν πολλές φορές οι άνθρωποι. Και σε είδαμε να δίνεις ένα δύσκολο αγώνα, ένα αγώνα που ήξερες ότι θα χάσεις, αλλά έδωσες τη μάχη με αξιοπρέπεια».

Η Αναστασία Παπαδοπούλου είπε ότι «και ακόμη και όταν όλοι μας είπαν ότι ο αγώνας ήταν άνισος, άδικος και χαμένος, όταν μας είπαν ότι δεν υπήρχε λόγος να πολεμάς, εσύ ποτέ δεν σταμάτησες να αγωνίζεσαι. Μας είπαν ότι όλα είχαν τελειώσει, αλλά και πάλι εσύ επέλεξες να τους διαψεύσεις, να τους δείξεις ότι η καρδιά σου δεν θα σταματούσε να κτυπά έτσι εύκολα».

«Θέλω να πιστεύω ότι αρνιόσουν να υπακούσεις όταν η φύση έλεγε 'φύγε', γιατί ήθελες για τελευταία φορά να δεις όλα τα αγαπημένα σου πρόσωπα μαζί, την οικογένεια, τους συγγενείς, τους συνεργάτες και φίλους σου, όλους να στέκονται σε ένα διάδρομο με την προσευχή στο στόμα και την ελπίδα στην καρδιά ότι θα έβγαινες νικητής από αυτό τον αγώνα. Εχασες τον αγώνα με τη φύση, αλλά κέρδισες αυτό που είμαι σίγουρη ότι ήθελες, να μας φέρεις ξανά όλους μαζί, να μας ενώσεις για τελευταία φορά, να ξυπνήσεις όλη την Κύπρο με την δική σου κίνηση. Ισως πάλι να ήθελες να σιγουρευτείς ότι εμείς, η οικογένειά σου, δεν θα έμενε μόνη χωρίς εσένα».

Η κόρη του εκλιπόντος είπε ότι ο άνθρωπος Τάσσος Παπαδόπουλος ανήκε τόσο στην οικογένειά του, όσο και στην πατρίδα και τα πιστεύω του.

«Ολη μου τη ζωή ένοιωθα ότι σε μοιραζόμουν με τον κόσμο σου. Συγνώμη που σου είχα παράπονο για αυτό. τώρα καταλαβαίνω πόσο αφελής ήμουν. Ξέρω ότι ποτέ δεν ανήκες μόνο σε μας. Ανήκες πάντα στην χώρα σου, στα ιδεώδη και τα πιστεύω σου, στο λαό σου στον ελληνισμό».

Απευθύνοντας το τελευταίο αντίο στον πατέρα της εκ μέρους της οικογένειας, η Αναστασία Παπαδοπούλου είπε ότι όλη η οικογένεια είναι περήφανη για τον πατέρα που γνώρισε, λέγοντας: «μου λένε όλοι αυτές τις μέρες ότι πρέπει να είμαι περήφανη για σένα και σκέφτηκα, γιατί μου το λένε αυτό; Δεν είναι αυτονόητο; Και φοβήθηκα ότι ίσως δεν στο είπα ποτέ. Για αυτό στο λέω έστω και σήμερα με την ελπίδα ότι το ήξερες. Είμαστε περήφανοι για σένα».

«Στο καλό αγαπημένε μου πατέρα. Καλό σου ταξίδι. Πήγαινε εκεί που σε περιμένουν ο Νίκος και η Αγγελική. Η Νίτσα και οι φίλοι σου. Εκεί που σε περιμένει ο Μακάριος. Μην ανησυχείς για μας. Εμείς θα ακολουθούμε πάντα το δρόμο που εσύ μας χάραξες και θα τον φωτίζουν οι σκέψεις, οι πράξεις, η ιστορία και η αξιοπρέπειά σου», κατέληξε η κόρη του εκλιπόντος στον αποχαιρετιστήριο λόγο της. 

Πηγές: ΚΥΠΕ

Για τον Τάσσο Παπαδόπουλο

Του Miguel Angel Moratinos* Την Παρασκευή πέθανε στη Λευκωσία ο Τάσσος Παπαδόπουλος, τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τον γνώρισα λίγο μετά την εκλογή του, όταν ακόμη ήμουν Ειδικός Απεσταλμένος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ειρηνευτική Διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Η σύζυγός μου ήξερε καλά τη σύζυγό του και την οικογένειά του. Η προσωπικότητά του ήταν χαρακτηριστικά ανατολίτικη, όπως είναι η γενιά των Κυπρίων στην οποία ανήκε, γενιά σημαδεμένη από την επιθυμία για την ανεξαρτησία της νήσου, που υπερασπίστηκε ένα νόμιμο εθνικισμό ενάντια στη βρετανική παρουσία. Ο λόγος για τον οποίο γράφονται αυτές οι γραμμές, εκτός από τη φιλία και την εκτίμηση προς ένα μεγάλο Κύπριο πατριώτη, εξηγείται από την πρόθεση να αποδιώξω αυτή τη λανθασμένη εικόνα που ο ευρωπαϊκός και δυτικός κόσμος επεδίωξε να εμφανίσει. Την εικόνα ενός ανθρώπου αδιάλλακτου με μαξιμαλιστές θέσεις που απέτρεψε την οριστική επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος αποτελούσε την καλύτερη σύνθεση του χαρακτήρα που ορίζεται ως κυπριακός: ήταν ένας Ελληνιστής εκ πεποιθήσεως αναθρεμμένος σύμφωνα με την πλέον αυστηρή βρετανική παράδοση. Αυτή η σύνθεση τον έκανε έναν από τους λαμπρότερους δικηγόρους της Κύπρου. Οι νομικές του γνώσεις ήταν πάντα παρούσες όταν χρειαζόταν να αναλυθεί οποιαδήποτε πρόταση για τη λύση της αντιδικίας. Κατέκτησε το ανώτερο αξίωμα του κυπριακού κράτους στην πλέον ελπιδοφόρα στιγμή, μετά τις εξαίρετες διαπραγματεύσεις της προηγούμενης κυβερνητικής ομάδας που έκανε πραγματικότητα την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Τα πάντα έδειχναν να βρίσκονται στην καταλληλότερη θέση προκειμένου να πραγματωθούν όλες οι προσδοκίες των Κυπρίων. Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τη στάση του Προέδρου Παπαδόπουλου κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και του δημοψηφίσματος με το οποίο απορρίφθηκε το Σχέδιο Ανάν IV. Το μόνο βέβαιο όμως είναι, ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελληνοκυπρίων δεν το αποδέχτηκε. Λίγοι είναι οι δυτικοί ηγέτες που διάβασαν αυτό το σχέδιο αναλυτικά και όπως και σε άλλες διεθνείς διαπραγματεύσεις, επέλεξαν την εύκολη οδό: αναζήτησαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο -στην περίπτωση αυτή τον Πρόεδρο της Κύπρου- αντί να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις και να αναζητήσουν μία λύση αποδεκτή από όλα τα μέρη. Η παρούσα κρίση δεν αναιρεί την προσπάθεια από πλευράς των Τουρκοκυπρίων στη διαδικασία, όμως όλοι εμείς που διαθέτουμε πείρα σε διεθνείς διαπραγματεύσεις και κυρίως στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, γνωρίζουμε ότι κάθε διαπραγματευτική προσφορά μπορεί να βελτιωθεί και το σημαντικότερο είναι να έχει κανείς την υποστήριξη των πολιτών. Υπήρξα μάρτυρας της διαδικασίας με την οποία ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος κέρδιζε πολιτικό βάρος εντός της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως η θέση και τα επιχειρήματά του άρχισαν να γίνονται περισσότερο κατανοητά. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ως υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων της Ισπανίας, σε πολλές περιστάσεις συζήτησα και συνεργάστηκα μαζί του προκειμένου να βρεθεί μία οριστική λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Είμαι σε θέση να διαβεβαιώσω, ότι αυτό υπήρξε το πραγματικό του πάθος και παρά τη διαφορά των απόψεών μας, καταλάβαινα ότι ήταν πρόθυμος να διαπραγματευτεί καλή τη πίστει με την άλλη πλευρά προκειμένου να επιτευχθεί μία οριστική λύση. Είχε εμπιστοσύνη στην Ισπανία και στη διπλωματία μας που είχε καλές σχέσεις με την Τουρκία και ήταν πολλές οι περιστάσεις κατά τις οποίες παρείχαμε τη λύση σε ορισμένα ευαίσθητα ζητήματα. Θαύμαζε τη δημοκρατική Ισπανία και την αφοσίωσή της στα μεσογειακά ζητήματα. Πίστευε ότι οι Κύπριοι νέοι θα μπορούσαν να μάθουν την ισπανική γλώσσα και οι φοιτητές να σπουδάσουν στα πανεπιστήμια της χώρας μας, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη διαφοροποίηση στη φυσική τάση τους να μεταβαίνουν για σπουδές στην Ελλάδα ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κατήλθε ως υποψήφιος στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, βέβαιος ότι θα κέρδιζε, όμως ο καλός του φίλος και πολιτικός σύντροφος, Δημήτρης Χριστόφιας είχε μεγαλύτερη υποστήριξη από το εκλογικό Σώμα. Τελευταία φορά τον είδα στο Πεκίνο, με την ευκαιρία της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων τον Αύγουστο. Μεταγενέστερα μιλήσαμε πολλές φορές τηλεφωνικά. Η τρεμουλιαστή και βραχνή φωνή του λόγω της αγάπης του στο κάπνισμα δεν μπορούσε να κρύψει τα άψογα αγγλικά του. Ποτέ δεν σταμάτησε να με παροτρύνει να επιδιώκω να βοηθώ την παρούσα κυβέρνηση του Προέδρου Χριστόφια, προκειμένου να επιτευχθεί η τόσο επιθυμητή επανένωση του νησιού. Καταλάβαινε απόλυτα το λαό του και γνωρίζω ότι θέλησε να επιλύσει το κυπριακό πρόβλημα και να συμφιλιωθεί οριστικά με αυτή τη σύγχρονη και δυναμική ευρωπαϊκή Τουρκία που είναι τόσο κοντά σε αυτή τη νήσο-ήπειρο, όπως ορίζουν κάποιοι την Κύπρο. Σήμερα, Τάσσο, θα λάβεις την αναγνώριση όλου του λαού σου, στην οποία θέλω να προσθέσω τη δική μου και αυτή μιας μεσογειακής χώρας, όπως η Ισπανία. *Ο Miguel Angel Moratinos, είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας

Μα, ήταν τόσο σπουδαίος;

Tuesday, December 16, 2008 9:48 AM

Του Άριστου Μιχαηλίδη Αν άκουγε κάποιος ξένος όσα ελέχθησαν και γράφτηκαν αυτές τις μέρες για τον Τάσσο Παπαδόπουλο, για τον πατριωτισμό του, τις ικανότητες του, τις γνώσεις του, σίγουρα θα ρωτούσε: Μα είστε τρελοί; Αφού ήταν τόσο σπουδαίος, γιατί τον συκοφαντούσατε; Γιατί του βάζατε τρικλοποδιές; Γιατί τον παρουσιάζατε σαν το τέρας, τον τουρκοφάγο, τον ξεροκέφαλο, αυτόν που δεν θέλει λύση του Κυπριακού; Αφού ήταν τόσο «γνήσιος πατριώτης» πώς και πείσατε τη διεθνή κοινότητα ότι αυτός επεδίωκε τη διχοτόμηση και οι Τούρκοι την επανένωση; «Τον μείωναν, τον χλεύαζαν και, μαζί με τους εχθρούς και άσπονδους φίλους της Κύπρου, τον δαιμονοποίησαν και του φόρτωσαν κάθε πραγματικό ή φανταστικό κακό συνέβηκε ή συμβαίνει σ' αυτόν τον τόπο», γράφει σήμερα στον Φιλελεύθερο (σελ. 17) ο στενός συνεργάτης του, πρέσβης, Τάσος Τζιωνής. «Δεν περιμέναμε ότι η αρρώστια θα σε κτυπούσε τόσο ύπουλα, όπως ύπουλα σε κτύπησαν πολλές φορές οι άνθρωποι», είπε η κόρη του Αναστασία στον αποχαιρετιστήριο λόγο της και δεν θέλησε να πει περισσότερα, όπως δεν θα έλεγε ποτέ τίποτα ούτε ο ίδιος, για τα ύπουλα κτυπήματα. Αλλά, η αλήθεια, που πρέπει να λεχθεί, είναι ότι κτυπούσαν τον Τάσσο για να κτυπήσουν την κοινή γνώμη των Ελληνοκυπρίων, να τους φοβίσουν, να τους πιέσουν, να τους αλλάξουν μυαλά, δυστυχώς όχι μόνο οι ξένοι. Και φυσικά, δεν είναι ζήτημα συναισθηματικό. Είναι πολιτικές πράξεις και ιστορικά γεγονότα, που καταγράφηκαν ήδη και που δεν μπορούν να διαγράφονται επειδή γινόμαστε ανεκτικότεροι στην πιο μοιραία στιγμή της ανθρώπινης ύπαρξης, τη στιγμή του θανάτου. Γιατί επρόκειτο για την υπόθαλψη της λαϊκής ετυμηγορίας στο πρόσωπο του Τάσσου, που ξεκίνησε αμέσως μετά το δημοψήφισμα και συνεχιζόταν αδιάκοπα μέχρι την αποχώρηση του. Όσα δεν μπορούσαν να γίνουν σε βάρος ολόκληρου λαού εγίνοντο σε βάρος ενός ανθρώπου, που θεωρήθηκε εμπόδιο για τους επόμενους σχεδιασμούς, που δεν έπρεπε να ξαναβρούν μπροστά τους ένα λαϊκό τοίχος 76%. Υπάρχει εφημερίδα, που όταν ο Τάσσος βρισκόταν σε συνομιλίες, αντιμέτωπος με την τουρκική αδιαλλαξία, δημοσίευε φωτογραφία του να επιθεωρεί όπλα, τη δεκαετία του 60, για να δείξει ότι ήταν εγκληματίας τουρκοφάγος. Υπάρχουν πολιτικοί που την ώρα που αυτός επέμενε ότι ο Ταλάτ οφείλει να εφαρμόσει τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου, έλεγαν σε πρέσβεις και άλλους παράγοντες: μην τον ακούτε, μπορούμε να παρακάμψουμε την 8η Ιουλίου αφού δεν την θέλει ο Ταλάτ. Υπάρχουν πολιτικοί, που όταν ο Τάσσος ζητούσε να ρίξουν οι Αττίλες το οδόφραγμα, που έστησαν στη Λήδρας για να μην τους αφήσει να εδραιώσουν ακόμα μια προέκταση της κατοχής, οργάνωναν διαδηλώσεις για να τον εκθέσουν ότι αρνείται χωρίς λόγο να ανοίξει τη Λήδρας. Κάποιοι πήγαιναν και στα κατεχόμενα κι έκαναν δηλώσεις για να διαψεύσουν τις καταγγελίες του για την τουρκική προέλαση. Υπάρχουν άλλοι, που την ώρα που ο Τάσσος προσπαθούσε να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι δεν είναι αδιάλλακτοι εθνικιστές οι Ελληνοκύπριοι, που απέρριψαν το Ανάν, υποδέχονταν τον Ταλάτ με χειροκροτήματα στον κατεχόμενο Άγιο Μάμα, για να δείξουν ότι ο Τουρκοκύπριος ηγέτης είναι αποδεκτός και διαλλακτικός ενώ ο Ελληνοκύπριος όχι. Αναστασία μου, χρειάζεται τόμους βιβλίων η ιστορία και τόνους ειλικρίνειας ο ιστορικός, για να καταγράψει τα «ύπουλα κτυπήματα».