Παναγιώτης
Ήφαιστος
Καθηγητής,
Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές
Σπουδές
Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
www.ifestos.edu.gr --
www.ifestosedu.gr --
info@ifestosedu.gr --
info@ifestos.edu.gr
Τουρκία - Ελλάδα "προβλήματα"
Περιεχόμενα
28.12.2010. Κύρα Αδάμ, Γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο και "ελληνική στρατηγική"
4.12.2010. Κ.Αδάμ, Επέκταση χωρικών υδάτων και δώρα στην Τουρκία
27.11.2010. Κύρα Αδάμ,
οριοθετήσεις στο Αιγαίο
Θεόδωρου Καρυώτη, 6.11.2010, Ημερησία, Ένα ισχυρό χαρτί στον «πόλεμο» του
Αιγαίου
31.8.2010. Σταύρου Λυγερού, Casus belli: προπαγάνδα και πραγματικότητα
10.6. 2010,
Αιγαίο: Το Ελληνικό Αρχιπέλαγος
Οι διερευνητικές επαφές και οι στόχοι των Τούρκων για μια
«κοινή θάλασσα»
25.3.2010. Μάριος
Ευρυβιάδης. Καταναγκασμός στο Αιγαίο-Κύπρο
3.3.2010. Καρυώτη Θ. Αποκλειστική Οικονομική ζώνη
1.3.2010. Πτέραρχος Κουρής,
υφαλοκρηπίδα
28.2.2010. Κ. Νικολάου και
οικονομικός χώρος
21.2.2010. Οι βραχονησίδες
Καλόγεροι
4.1.2009. Σταύρου Λυγερού, το σχέδιο της Τουρκίας στο
Αιγαίο
22.1.2009. Αν αυτό δεν είναι αναθεωρητισμός τότε τι
είναι;
4.5.2009.
Το Νομικό καθεστώς των Ιμίων, του Αντιναύαρχου Χ. Πολίτη
------------------------------------------------------------------
28.12.2010. Κύρα Αδάμ, Γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο και "ελληνική στρατηγική"
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/12/1995.html#more
Προσφάτως η Ελλάδα αποχώρησε από
τη ΝΑΤΟϊκή άσκηση αεράμυνας Noble-aspect 2010 επειδή το ΝΑΤΟ
απέρριψε τη θέση της Ελλάδας και δεν συμπεριέλαβε στην άσκηση
τα νησιά του Αν. Αιγαίου και κυρίως τις αεροπορικές δυνάμεις
(αεροδρόμιο-ραντάρ) της Λήμνου.
Το έγγραφο 1 (αριστερά), εμπιστευτικό του
ΝΑΤΟ, δείχνει την υιοθέτηση των τουρκικών απαιτήσεων από τη
συμμαχία. Το έγγραφο 2 (πάνω δεξιά) είναι τουρκική επιστολή του
1998 προς τον γ.γ. Χαβιέ Σολάνα. Επιμένει ιδιαίτερα για τη
Λήμνο. Το έγγραφο 3 (κάτω δεξιά), ελληνική επιστολή προς τον γ.γ.
το 1998, περιέχει τις ελληνικές θέσεις Κατ' αυτόν
τον τρόπο το ΝΑΤΟ εφάρμοσε κατά γράμμα τη διαταγή του 2006 (που
απαγορεύει στα ελληνικά αεροσκάφη για σκοπούς ΝΑΤΟ να
προσεγγίζουν εγγύτερα των 6 ν.μ. από τα νησιά του Αν. Αιγαίου,
να πετάνε πάνω από αυτά και να προσγειώνονται σ' αυτά) και δεν
συμπεριέλαβε τα 7 F16 τα οποία εδρεύουν στο αεροδρόμιο της
Λήμνου να προσγειώνονται και να απογειώνονται από το αεροδρόμιο
αυτό για να συμμετάσχουν στην άσκηση. Το ίδιο έπραξε το ΝΑΤΟ και
για το στρατιωτικό ραντάρ της Λήμνου και δεν το συμπεριέλαβε
στην άσκηση.
Η ελληνική αποχώρηση από τη ΝΑΤΟϊκή άσκηση δεν αποτελεί λύση,
απλώς καταγράφει την πολιτική αδυναμία διαχείρισης της ανάκλησης
της απαράδεκτης διαταγής του ΝΑΤΟ, η οποία ευθέως θέτει θέμα
ακεραιότητας της ελληνικής κυριαρχίας για όλα τα νησιά του Αν.
Αιγαίου.
Το θέμα της διαταγής του ΝΑΤΟ (AEGEAN POLICY 26/8/2006) η οποία
δημιουργεί καθεστώς γκρίζας ζώνης για τα νησιά του Αν. Αιγαίου
και θέτει σε ευθεία αμφισβήτηση την ελληνική κυριαρχία για την
υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ, τη ζώνη αλιείας, την περιοχή έρευνας και
διάσωσης και τα χωρικά ύστατα, έχει αφετηρία το 1995.
Λόγω αδυναμίας
Τη χρονιά εκείνη, λόγω αδράνειας και αδυναμίας τής τότε
κυβέρνησης, η Τουρκία πέτυχε ώστε το ΝΑΤΟ να αποδεχθεί ότι τα
νησιά του Αν. Αιγαίου τελούν υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης,
όπως φαίνεται στο έγγραφο (1) που παρουσιάζει η «Ε».
Στο έγγραφο αυτό, που αποτελεί οδηγία του ανώτατου διοικητή των
Ευρωπαϊκών Δυνάμεων του ΝΑΤΟ, αναφέρονται ονομαστικά τα νησιά
του Αν. Αιγαίου ως αποστρατιωτικοποιημένα.
Αυτή ήταν η αφετηρία για να φτάσουμε στη διαταγή του AEGEAN
POLICY 26/8/2006.
Εκτοτε η Τουρκία ουδέποτε έκανε πίσω από τη «σταθερή τουρκική
θέση» σύμφωνα με την οποία δεν δέχεται την άμεση ή έμμεση
συμπερίληψη στα έγγραφα του ΝΑΤΟ στρατιωτικών μέσων που εδρεύουν
παρανόμως σε αποστρατιωτικοποιημένες περιοχές σύμφωνα με
διεθνείς συνθήκες...».
Τον Νοέμβριο του 1998 ο τότε πρέσβης της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ Ονούρ
Οϊμέν (έγγραφο 2) σε συνδιάσκεψη του ΝΑΤΟ υπό τον τότε γ.
γραμματέα του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα και με τη συμμετοχή τού τότε
πρέσβη της Ελλάδας Γ. Σαββαΐδη κατέθεσε τις θέσεις της τουρκικής
κυβέρνησης, σε τρισέλιδο υπόμνημα, που υποστήριζε ότι τα νησιά
του Αν. Αιγαίου για διάφορους λόγους, π.χ. από ελληνική...
εισβολή μέχρι καταπάτηση διεθνών συνθηκών, είναι όλα
αποστρατιωτικοποιημένα.
Δυσαρέσκεια
Οι ελληνικές αντιρρήσεις υπήρξαν τα επόμενα έτη ήπιες και δεν
ανέτρεψαν τις οδηγίες του SACEUR. Οπως φαίνεται και στο ελληνικό
έγγραφο της 5ης Νοεμβρίου 1998 (έγγραφο 3), η ελληνική κυβέρνηση
εξέφρασε για ακόμη μία φορά τη δυσαρέσκειά της για την τροπή των
πραγμάτων και την άρνησή της να δεχθεί τις αποφάσεις,
εστιάζοντας τις αντιρρήσεις της μόνο στην περίπτωση της Λήμνου.
Ωστόσο ανάλογες ενέργειες η Τουρκία έκανε το 1996 και προς το
EURO CONTROL και τον ICAO, με αποτέλεσμα να αποδεχθεί ο
τελευταίος ότι η Λήμνος τελεί υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης
και να απαγορεύει τη χρήση του στρατιωτικού ελικόπτερου που
εδρεύει στο νησί για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Από το 2002 η Τουρκία πέτυχε μέσω των ΝΑΤΟ, EURO CONTROL, ICAO
να καταστήσει το Αν. Αιγαίο στην πραγματικότητα μια «γκρίζα
ζώνη» με αποκορύφωμα τη ΝΑΤΟϊκή οδηγία του 2006, σύμφωνα με την
οποία απαγορεύεται στα ελληνικά μαχητικά να πετάνε πάνω από τα
νησιά του Αν. Αιγαίου και στην περίπτωση που πετάξουν, τότε το
στρατηγείο της Σμύρνης να τα αναχαιτίζει με τουρκικά, με το
αιτιολογικό ότι έχουν παραβιάσει την απαγορευτική διαταγή του
ΝΑΤΟ AEGEAN POLICY 2006.
Για ανατροπή
Προσφάτως η ελληνική κυβέρνηση διά του ΥΕΘΑ δήλωσε ότι έχουν
δρομολογηθεί ενέργειες για την ανάκληση της διαταγής του 2006
σχετικά με τα νησιά του Αν. Αιγαίου, κάτι που μοιάζει ιδιαίτερα
δύσκολο διότι η πρακτική που έχει αναπτυχθεί δύσκολα
ανατρέπεται.Και όμως η ανατροπή και η ανάκληση της διαταγής του
2006 θα μπορούσαν να έχουν γίνει αν η κυβέρνηση, οι υπουργοί
Εξωτερικών και Αμυνας, αλλά και ο πρωθυπουργός ασκούσαν βέτο στο
νέο δόγμα του ΝΑΤΟ στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του, χάνοντας
έτσι μια μοναδική ευκαιρία. *
http://www.enet.gr
------------------------------------------------
4.12.2010. Κ.Αδάμ, Επέκταση χωρικών υδάτων και δώρα στην Τουρκία
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/12/8.html#more
Ο καθορισμός του εύρους των χωρικών
υδάτων αποτελεί το κύριο θέμα των ελληνοτουρκικών
διαπραγματεύσεων. Το δήλωσε προσφάτως ο πρωθυπουργός στη Βουλή,
επιμένοντας ότι αποτελεί θέμα των διερευνητικών επαφών.
Η πυκνότητα των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο
δεν δημιουργεί προβλήματα στην ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Αντιθέτως ο
περιορισμός των χωρικών υδάτων αποτελεί παραχώρηση κυριαρχικών
δικαιωμάτων της Ελλάδας Λίγο διάστημα πριν, ο
πρωθυπουργός της Τουρκίας σε δήλωση-διαμαρτυρία του, η οποία δεν
διαψεύστηκε, επέμεινε ότι «τα ελληνικά μαχητικά πετάνε πάνω από
την τουρκική υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ».
Οι διαπραγματεύσεις όμως για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ
προϋποθέτουν τον καθορισμό του εύρους των χωρικών υδάτων, τα οποία
αποτελούν τη βάση για τυχόν διμερή συμφωνία οριοθέτησης της
υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Προς αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινείται και η Τουρκία, με τα
τουρκικά ΜΜΕ να αναφέρουν στα τέλη Οκτωβρίου ότι στο τουρκικό
υπουργικό Συμβούλιο συζητήθηκε το θέμα της υφαλοκρηπίδας, του
εναέριου χώρου και την πιθανότητα να επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά
ύδατά της στα 7 ν.μ. για ορισμένα νησιά και στα 8 ν.μ. για κάποια
άλλα, αναπτύσσοντας δηλαδή ένα είδος «χτενιού».
Ομως το θέμα δεν είναι καθόλου απλό γιατί, σύμφωνα με το Σύνταγμα
αλλά και τη διεθνή νομιμότητα (Δίκαιο της Θάλασσας και ICAO), που
αποτελούν νόμους του κράτους, κάθε ειδική διαπραγμάτευση για το
εύρος των χωρικών υδάτων αγγίζει κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.
Δικαίωμα τα 12 μίλια
* Το άρθρο 3 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει ότι
«...κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να ορίσει το εύρος των χωρικών
υδάτων της μέχρι τα 12 ν.μ.».
Η Σύμβαση ορίζει ότι ο καθορισμός του εύρους των χωρικών υδάτων
αποτελεί δικαίωμα κάθε χώρας, χωρίς να απαιτείται και η σύμφωνη
γνώμη κάθε γειτονικής.
Διαπραγματεύσεις απαιτούνται μεταξύ γειτονικών παράκτιων χωρών,
μόνον όταν η απόσταση μεταξύ των ακτών τους είναι μικρότερη των 24
ν.μ. (δηλαδή το διπλάσιο των 12 ν.μ.), όπως ακριβώς συμβαίνει με
την περίπτωση της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου κ.λπ.
Υποχωρήσεις, πέραν της μέσης γραμμής
Ετσι οι μόνες διαπραγματεύσεις που μπορεί να κάνει η Αθήνα με την
Αγκυρα αφορούν συμφωνία για τον καθορισμό της μέσης γραμμής των
χωρικών υδάτων μεταξύ των ανατολικών ακτών των ελληνικών νήσων και
των δυτικών ακτών της Τουρκίας, όταν η απόσταση είναι μικρότερη
των 24 ν.μ.
Κάθε άλλη διαπραγμάτευση επομένως αγγίζει το όριο της παραχώρησης
ελληνικής κυριαρχίας, η οποία είναι συνυφασμένη και ταυτίζεται με
τα ελληνικά οικονομικά συμφέροντα, διότι τα χωρικά ύδατα αποτελούν
τη βάση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, της ΑΟΖ, της ζώνης
αλιείας και του εθνικού εναέριου χώρου.
Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, με τα άρθρα 1 και 2 της
Σύμβασης του Σικάγου, τα χωρικά ύδατα και η ξηρά (έδαφος)
αποτελούν ενιαία και αδιάσπαστη κυριαρχία κάθε χώρας και επομένως
καμία κυβέρνηση δεν εξουσιοδοτείται να τα διαπραγματεύεται, χωρίς
να αγγίζει την παραχώρηση κυριαρχίας.
* Το casus belli της Αγκυρας είναι νομικά αβάσιμο διότι παραβιάζει
τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Επίσης το αιτιολογικό που
χρησιμοποιεί σε πολιτικό επίπεδο, ότι με την επέκταση στα 12 ν.μ.
των ελληνικών χωρικών υδάτων, το Αιγαίο θα μετατραπεί σε «ελληνική
λίμνη» και θα καταστεί αδύνατη η διεθνής ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα,
δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Με τα 10 ν.μ. δεν υφίσταται
κανένας περιορισμός ούτε για τη διεθνή αεροπλοΐα ούτε για τη
ναυσιπλοΐα.
Λύνεται η ελεύθερη ναυσιπλοΐα
Με τα 12 ν.μ. παρουσιάζονται ορισμένες περιπτώσεις, που όμως δεν
δημιουργούν πρόβλημα, διότι τόσο η Σύμβαση του Σικάγου με τα άρθρα
17 έως 32 και 34-45 και 52-54 της Σύμβασης για το Δίκαιο της
Θάλασσας καθορίζουν διαδικασίες με τις οποίες εξαλείφουν κάθε
πρόβλημα και καθιστούν ελεύθερη τη ναυσιπλοΐα και την αεροπλοΐα.
Το casus belli χρησιμοποιείται μόνον ως απειλή για την Ελλάδα και
αυτό δίνει την ευκαιρία στην Αθήνα να καταγγείλει την Αγκυρα τόσο
για παράβαση της διεθνούς νομιμότητας (Δίκαιο της Θάλασσας) όσο
και στο Συμβούλιο Ασφαλείας για χρήση απειλής, που απαγορεύεται
από το Καταστατικό του ΟΗΕ.
* Τυχόν διαπραγμάτευση για καθορισμό 7 ν.μ. χωρικά ύδατα σε κάποια
νησιά του Αιγαίου και 8 ν.μ. σε κάποια άλλα, συνιστά τριπλή
απεμπόληση ελληνικών δικαιωμάτων.
Στην περίπτωση αυτή απεμπολείται το δικαίωμα επέκτασης στα 10 ή
στα 12 ν.μ.
Επιπροσθέτως, αν για παράδειγμα στη Σκύρο και στην ηπειρωτική
Ελλάδα καθοριστούν τα 8 ν.μ. και σε Αγ. Ευστράτιο, Λήμνο, Λέσβο,
Χίο, Σάμο, Ικαρία, Κάλυμνο, Κω, Ρόδο, Ψαρά κ.λπ. καθοριστούν τα 7
ν.μ., τότε διασπάται η κυριαρχική ακεραιότητα της χώρας.
Με άλλα λόγια, άλλη Ελλάδα θα είναι με τα 8 ν.μ. και άλλη με τα 7
ν.μ. Με μια τέτοια ρύθμιση, εκτός των άλλων παραχωρείται στην
Τουρκία επιπλέον υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ που δεν της ανήκουν.
Ομως μια τέτοια «παράδοξη» ρύθμιση διαφορετικού εύρους χωρικών
υδάτων, όχι μόνον θα καταγραφεί ως παγκόσμια πρωτοτυπία, αλλά θα
δημιουργήσει και σοβαρά προβλήματα στη ναυτιλία και την αεροπλοΐα.
Με τα 7, 8 ή 6 και 9 ν.μ. οι πλοίαρχοι θα βρίσκονται σε διαρκή...
ναυτία από τις συνεχείς αλλαγές πορείας των πλοίων, ενώ οι πιλότοι
των αεροσκαφών σε μόνιμο... vertigo.
Είναι μάλλον προφανές ότι το αλαλούμ δεν θα αποφευχθεί, με
αποτέλεσμα ουδείς να εφαρμόζει τη ρύθμιση αυτή, η οποία με τον
καιρό θα τείνει να παγιωθεί στο μικρότερο δυνατό εύρος, που θα
αποβεί σε βάρος της Ελλάδας... *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
---------------------------
Σάββατο, 27 Νοεμβρίου 2010
Απόρρητο έγγραφο με τίτλο
"Απεικόνιση των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο"
αποκαλύπτει τις τουρκικές απαιτήσεις για ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα και Καστελόριζο - Οι
Ελληνικές θέσεις και τα σοβαρά λάθη της Αθήνας.
Σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο απ'οτι αναγνωρίζει δημοσίως η κυβέρνηση
Παπανδρέου βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Τουρκίας για την οριοθέτηση
των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό τουλάχιστον
προκύπτει από πρόσφατο (1η Νοεμβρίου) της Δ1 Διεύθυνσης του Υπουργείου
Εξωτερικών (ΟΗΕ, Διεθνείς Οργανισμοί και Διασκέψεις) τα κυριότερα αποσπάσματα
του οποίου δημοσιεύει σήμερα ο "Κόσμος του Επενδυτή".
Το έγγραφο με τίτλο "Απεικόνιση των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην
Ανατολική Μεσόγειο" έχει αποδέκτη τον Α΄ Γενικό Διευθυντή (αρμόδιος για τις
Πολιτικές Υποθέσεις) κ.Τρύφωνα Παρασκευόπουλο και κοινοποιείται στο γραφείο του
υπουργού κ. Δημήτρη Δρούτσα. Συντάχθηκε για να απαντήσει σε ερωτήματα που έχουν
εγερθεί στην πορεία των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών γεγονός πού
επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη βάση και το περιεχόμενο των διμερών
διαπραγματεύσεων.
Η πρώτη αποκάλυψη είναι ότι η τουρκική πλευρά απαιτεί η διαπραγμάτευση για την
οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο να είναι ξεχωριστή από τη
διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Δεν πρόκειται
για διαδικαστικό ζήτημα. Ουσιαστικά, η Άγκυρα επιχειρεί να αποσυνδέσει το
νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα και να το
εμφανίσει σαν αποκομμένες νησίδες, οι οποίες επικάθονται σε τουρκική
υφαλοκρηπίδα, προκειμένου να αμφισβητήσει το νομικό δικαίωμα αυτών των νησιών να
εχoυv
δική τους υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Ας σημειωθεί ότι η γεωγραφική θέση του Καστελόριζου και της Στρογγύλης επηρεάζει
καθοριστικά τα όρια της υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Για την
ακρίβεια (όπως φαίνεται και στον συνημμένο χάρτη), επιτρέπει στην Ελλάδα να
διεκδικήσει την εκμετάλλευση μια μεγάλης θαλάσσιας έκτασης, στο υπέδαφος της
οποίας υπάρχουν σοβαρότατες ενδείξεις πως βρίσκονται πλούσια κοιτάσματα
πετρελαίου και φυσικού αερίου,
Υπηρεσιακό προηγούμενο
Το εν λόγω έγγραφο εκφράζει κατηγορηματική αντίθεση στο ενδεχόμενο ξεχωριστής
διαπραγμάτευσης για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίoυ
και της Ανατολικής Μεσογείου. Πηγές που είναι σε θέση να γνωρίζουν ισχυρίζονται
ότι η κατηγορηματική αυτή θέση αλλά και μια σειρά ακόμα θέσεις που εκφράζονται
στο έγγραφο έχoυv
ενοχλήσει τον γενικό διευθυντή Πολιτικών Υποθέσεων και τον γενικό γραμματέα του
Υπουργείου Εξωτερικών κ. Ιωάννη-Αλέξιο Ζέππο. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες
πληροφορίες, οι δύο ανωτέρω αξιωματούχοι ήθελαν ανεπίσημες απαντήσεις κι όχι μια
αναλυτική έγγραφη και τεκμηριωμένη απάντηση, η οποία εκ των πραγμάτων δημιουργεί
υπηρεσιακό προηγούμενο. Αυτό δεν θα είχε σημασία εάν η ελληνική πλευρά ήταν
αποφασισμένη να απορρίψει κατηγορηματικά την τουρκική απαίτηση για ξεχωριστή
διαπραγμάτευση, όπως και άλλες απαιτήσεις. Καλό θα ήταν επ' αυτού να υπάρξει
επίσημη απάντηση από το υπουργείο Εξωτερικών.
Από το κείμενο, εμμέσως πλην σαφώς, τεκμαίρεται ότι η όλη διαπραγμάτευση
διεξάγεται επί της βασικής διεκδίκησης της Τουρκίας, που είναι η άρνηση
αναγνώρισης του δικαιώματος των νησιών να έχουν υφαλοκρηπίδα/ ΑΟΖ. Η Άγκυρα
επιδιώκει να επιβάλει ως βάση της διαπραγμάτευσης την αρχή της «ευθυδικίας, η
οποία παρακάμπτει τις γενικές αρχές του Δικαίου της Θάλασσας. Το έγγραφο δίνει
τεκμηριωμένη απάντηση, επικαλούμενο την υφιστάμενη νομολογία και τις
διαφοροποιήσεις που έχουν σημειωθεί στον τρόπο αντιμετώπισης τέτοιων ζητημάτων
από το Διεθνές Δικαστήριο.
Το εθνικό συμφέρον
Μεγάλη εντύπωση προξενεί το γεγονός ότι, ενώ η Τουρκία κινητοποιεί κάθε είδους
πραγματικό, πολιτικό και νομικό όπλο, μεγιστοποιώντας τις διεκδικήσεις της,
n
ελληνική πλευρά συμπεριφέρεται με εγκληματική αμέλεια, αν πρόκειται μόνο για
αμέλεια. Είναι απολύτως ενδεικτικό ότι δεν έχει περάσει στην ελληνική νομοθεσία
τον σύγχρονο ορισμό της υφαλοκρηπίδας, που έχει προκύψει από την Συνθήκη για το
Δίκαιο της Θάλασσας. Αν και έχει όχι μόνο εθνικό συμφέρον, αλλά και σχετική
συμβατική υποχρέωση, διατηρεί μέχρι σήμερα τον πολύ πιο περιοριστικό ορισμό του
1958, ο οποίος περιορίζει την υφαλοκρηπίδα μέχρι το σημείο που το βάθος φθάνει
τα 200 μέτρα. Ας σημειωθεί ότι ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ.Θεόδωρος Πάγκαλος
επικαλέσθηκε προσφάτως τον εθνικά ασύμφορο και νομικά ξεπερασμένο αυτόν ορισμό,
γεγονός που εκ των πραγμάτων αποδυναμώνει την ελληνική διαπραγματευτική θέση.
Μία δεύτερη «αμέλεια» είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει υποβάλει χάρτες με τα
υποθετικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ, παρ'
ότι η Υδρογραφική Υπηρεσία του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού έχει ετοιμάσει
τέτοιους χάρτες. Έχει υποβάλει μόνο τις συμφωνίες με την Ιταλία και την Αλβανία,
οι οποίες αφορούν το Ιόνιο. Είναι αξιοσημείωτο ότι για τις υπόλοιπες θαλάσσιες
περιοχές υπάρχουν χάρτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και Χάρτες τρίτων χωρών, οι
οποίοι απεικονίζουν τα υποθετικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ,
χρησιμοποιώντας την αρχή της μέσης γραμμής.
Στο έγγραφο διατυπώνεται η γενική εκτίμηση ότι η πάγια ελληνική θέση είναι
νομικά ισχυρή. Το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ρητά ότι δεν έχουν δικαίωμα
υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ μόνο οι ακατοίκητοι «βράχοι». Σ' ορισμένες περιπτώσεις έχει
υιοθετηθεί και η αρχή της αναλογικότητας, η οποία περιορίζει την υφαλοκρηπίδα
απομονωμένων νησίδων, όταν η εφαρμογή του κανόνα της μέσης γραμμής προκαλεί
μεγάλη δυσαναλογία στην κατανομή της υφαλοκρηπίδας μεταξύ μιας νησίδας και του
παρακείμενου ηπειρωτικού κράτους.
Ήταν στοιχειώδεις η Ελλάδα να εισέλθει σ' αυτές τις διαπραγματεύσεις,
διεκδικώντας όσα της εξασφαλίζει η ευνοϊκότερη ερμηνεία του Δικαίου της
Θάλασσας. Αντ' αυτού, εισήλθε με μειωμένες απαιτήσεις. Γιατί έχει ουσιαστικά
αποδεχθεί αιγιαλίτιδα ζώνη πολλαπλού εύρους και όχι 12 μιλίων, όπως της
επιτρέπει το διεθνές δίκαιο; Γιατί διαπραγματεύεται περιορισμούς στην
υφαλοκρηπίδα/ ΑΟΖ και δεν αφήνει το Διεθνές Δικαστήριο να προσαρμόσει τα όρια,
εάν και όπου αυτό κρίνει αναγκαίο;
Ουσιαστικά, έτσι όπως διεξάγεται η διαπραγμάτευση, αφορά μόνο ελληνικά
δικαιώματα και οδηγεί, σχεδόν αναπόφευκτα, σε απεμπόληση ενός μέρους τους. Για
να έχει νόημα μια τέτοια διαπραγμάτευση, θα έπρεπε να έχει τεθεί ως
προκαταρκτικός όρος η εγκατάλειψη εκ μέρους της Τουρκίας της θεωρίας των
«γκρίζων ζωνών», με βάση την οποία όχι μόνο αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σ'
έναν απροσδιόριστο αριθμό νησίδων, αλλά και ορισμένες εξ αυτών τις χαρακτηρίζει
ρητά τουρκικές (π.χ. το κατοικημένο
Aγαθoνήσι).
Εάν δεν ακυρωθεί η αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας, είναι
εθνικά βλαπτική και πρακτικά αδύνατη η διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση των
θαλάσσιων ζωνών.
Τα καίρια αποσπάσματα του Ντοκουμέντου
Για το Καστελόριζο
«Στο πλαίσιο της oριoθέτησης
των θαλάσσιων ζωνών με την Τουρκία, δεν είναι σκόπιμο να γίνεται διάκριση μεταξύ
της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου και της υφαλοκρηπίδας της Ανατολικής Μεσογείου,
όπως επιδιώκεται από την τουρκική πλευρά ... Τα κυριαρχικά δικαιώματα της
Ελλάδας επί της υφαλοκρηπίδας της Ανατολικής Μεσογείου θα πρέπει να
ενταχθούν στη συνολική διαπραγμάτευση (ή δικαστική επίλυση της διαφοράς)
με την Τουρκία. Ενδεχόμενη δε αποσπασματική εξέταση της υφαλοκρηπίδας του
Καστελόριζου δεν θα είναι προς όφελος της Χώρας ... Σε μια τέτοια περίπτωση,
είναι σχεδόν βέβαιη η αναγνώριση "μειωμένης επήρειας" στο Καστελόριζο, ενώ θα
έχει χαθεί το διαπραγματευτικό χαρτί των χωρικών υδάτων, αλλά και το
ενδεχόμενο "συμψηφισμού" με τις διεκδικήσεις μας στο Αιγαίο».
Το ακριτικό Καστελόριζο. (Φωτογραφία του
Δημήτρη Μακρινού)
«Το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου, το οποίο αποτελείται συνολικά από
13 νησιά, νησίδες και βράχους, δεν είναι απομονωμένο - γεωγραφικά και διοικητικά
ανήκει στα Δωδεκάνησα. Αυτή η πραγματικότητα αποτυπώνεται στην οριοθετική
γραμμή του ιταλοτουρκικού Πρακτικού του Δεκεμβρίου του 1932, το οποίο
συμπληρώνει την ιταλοτουρκική συμφωνία της Άγκυρας της 4ης
Ιανουαρίου 1932, οριοθετώντας τα χωρικά ύδατα της Δωδεκανήσου με τις απέναντι
ακτές της Aνατoλίας».
«Για λόγους πρακτικούς, είναι ορθότερο να αντιμετωπίζονται ως ενιαίο
σύνολο τα θαλάσσια όρια της Ελλάδας με την Τουρκία από τις εκβολές του Έβρου
μέχρι το Καστελόριζο».
«Οσον αφορά τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική
Μεσόγειο, όλο το ανατολικό όριο επηρεάζεται από την νήσο Στρογγυλη του
συμπλέγματος του Καστελόριζου ... Η Ελλάδα και η Κύπρος θα έχουν κοινά όρια
υφαλοκρηπίδας μόνον εάν η οριοθετική γραμμή της ελληνοτουρκικής
υφαλοκρηπίδας χαραχθεί με βάση τη μέση γραμμή μεταξύ των τουρκικών ακτών και της
νήσου Στρογγύλης.»
«Δεδομένης της γενικότητας της διατύπωσης του άρθρου 83 της Σύμβασης
για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά και λόγω των διακυμάνσεων της νομολογίας και
της αvτίληψης
των διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων ότι κάθε υπόθεση αποτελεί ένα
unicum,
δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια η επήρεια που θα
απoδoθεί
στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου σε ενδεχόμενη δικαστική επίλυση της
διαφοράς oριoθέτησης
με την Τουρκία».
Αιγιαλίτιδα ζώνη
«Το δικαίωμα στην αιγιαλίτιδα ζώνη υπερισχύει καταρχήν του δικαιώματος σε
υφαλοκρηπίδα, έτσι ώστε να μην τίθεται ζήτημα περιορισμού της
αιγιαλίτιδας ζώνης λόγω αλληλοεπικάλυψης με την υφαλοκρηπίδα γειτονικού
κράτους, όπως υποστηρίζει η Τουρκία» (σ.σ. Η Τουρκία, δηλαδή,
επιδιώκει να μειώσει την αιγιαλίτιδα ζώνη ελληνικών νησιών, με το επιχείρημα ότι
επικάθονται σε τουρκική υφαλοκρηπίδα!)
Για την μεθοδολογία οριοθέτησης
«Έχει ενοποιηθεί το εθιμικό με το συμβατικό δίκαιο της
oριoθέτησης
της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ ... Η έννοια των "σχετικών περιστάσεων" (που
δικαιολογούν την εφαρμογή της αρχnς
της ευθυδικίας) λειτουργεί ως εξαίρεση στην αρχή της ίσης απόστασης (μέσης
Γραμμής), που έχει καθιερωθεί πλέον ως κλασική μέθοδος
oριoθέτησης».
«'Εχει απoκρυσταλλωθεί
η μεθοδολογία oριoθέτησης.
Σε πρώτο στάδιο χαράσσεται προσωρινά η γραμμή της ίσης απόστασης και στην
συνέχεια εξετάζεται η ύπαρξη τυχόν περιστάσεων που επιβάλλουν τη μετατόπιση της
γραμμής, προκειμένου να επιτευχθεί ένα δίκαιο αποτέλεσμα. Ειδικότερα ως προς τις
περιπτώσεις κρατών με αντικείμενες ακτές, το Διεθνές Δικαστήριο έχει
αποδεχθεί ήδη από το 1985 στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας Λιβύης -
Μάλτας ότι η χάραξη της μέσης γραμμής αποτελεί καταρχήν τη δίκαιη λύση.
Ωστόσο, στην πρόσφατη απόφασή του στην υπόθεση Θαλάσσιας Οριοθέτησης στην Μαύρη
Θάλασσα, το Δικαστήριο προσέθεσε ένα τρίτο στάδιο στη διαδικασία
oριoθέτησης,
στο πλαίσιο του οποίου απέδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην έννοια της "αναλογικότητας",
δηλαδή της αναλογίας μεταξύ του μήκoυς
των ακτών και της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ που αντιστοιχεί σε κάθε κράτος ... Η εν λόγω
αναβάθμιση του κριτηρίου της αναλογικότητας δημιουργεί προβλnματισμό,
ενώ μειώνει ακόμα περισσότερο τον βαθμό προβλεψιμότnτας».
«Περισσότερο από το 1/3 των εθνικών νομοθεσιών σχετικά με την υφαλοκρηπίδα
και την ΑΟΖ προβλέπουν ότι, εκκρεμούσης της
oριoθέτησης,
τα εξωτερικά όρια των εν λόγω ζωνών προσδιορίζονται βάσει της αρχής της ίσnς
απόστασης».
Για τις «αμέλειες» των ελληνικών κυβερνήσεων
«Η ελληνική υφαλοκρηπίδα στο σύνολό της έχει απεικονισθεί χαρτογραφικά σε
θεματικούς χάρτες μελετών της Υδρογραφικής
Yπnρεσίας
του ΓΕΝ, όπως αυτά καθορίζονται βάσει της αρχής της ίσης απόστασnς
... Με εξαίρεση την οριοθετική γραμμή της υφαλοκρηπίδας του Ιονίου βάση της
ελληνοιταλικής συμφωνίας του 1977, δεν έχουν κατατεθεί τα όρια της ελληνικής
υφαλoκρηπίδας
σε διεθνείς οργανισμούς. Το ίδιο ισχύει και για τα όρια των ελληνικών χωρικών
υδάτων, τα οποία, ωστόσο, αποτυπόνωνται από το 2006 και εφεξής σε επίσημoυς
ελληνικούς ναυτικούς χάρτες».
«Σύμφωνα με το άρθρο 16(1) της Σύμβασnς
για το Δίκαιο της θάλασσας, τα παράκτια κράτη οφείλουν να απεικονίζουν σε ναυτικoύς
χάρτες μεγάλης κλίμακας, αφενός τις ευθείες γραμμές βάσnς
και τις ειδικές περιπτώσεις παρέκλισης από την "κανονική γραμμή βάσης" (όπως
κλείσιμο των κόλπων) για μέτρηση του εύρους της αιγιαλίτηδας ζώνης και τα όρια
που προκύπτουν από αυτές και, αφετέρoυ,
τη χάραξn
της οριοθετικής γραμμής της αιγιαλίτιδας ζώνης με γειτονικά κράτη. Τα παράκτια
κράτη υποχρεούνται να προσδώσουν επαρκή δnμoσιότητα
στους εν λόγω χάρτες και να καταθέσουν αντίγραφό τους
n
πίνακα των σχετικών γεωγραφικών συντεταγμένων στον γενικό γραμματέα των Η.Ε. Η
Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει σύστημα ευθειών βάσnς,
παρά το γεγονός οτι οι όροι που ισχύουν εθιμικά από το 1951 και ενσωματώθηκαν
στη Σύμβασn
συvτρέχoυν
σε πολλές περιοχές της Χώρας ...
Aντίστοιχη
υπoχρέωσn
προβλέπεται στο άρθρο 84 της Σύμβασnς
σχετικά με την απεικόvιση
εξωτερικού ορίου και τη χάραξη της
oριoθετικής
γραμμής της υφαλοκρηπίδας ... Θα πρέπει να σημειωθεί οτι στο άρθρο 75 της Σύμβασnς
πρoβλέπεται
αντίστoιχη
ρύθμισn
για το εξωτερικό όριο και την οριοθέτηση της ΑΟΖ».
«Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν κατατεθεί επίσημα στον γενικό γραμματέα του
ΟΗΕ τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, οι γεωγραφικές συντεταγμένες του
ανατολικού ορίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν γνωστοποιηθεί στη νορβηγική και
τηv
αμερικανική πλευρά στο πλαίσιο διαμαρτυριών μας για τη διενέργεια θαλασσίων
ερευνών στην περιοχή. Έχουν εγχειρισθεί σχετικοί χάρτες και γεωγραφικές συvτεταγμένες
στην Αίγυπτο και στη Λιβυή, αντιστοίχως στο πλαίσιο των διμερών διαπραγματεύσεων
για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνώv».
Το κριτήριο της απόστασης
«Η ελληνική νομοθεσία εξακολουθεί να αναφέρεται στα κριτήρια της Σύμβασης της
Γεvεύης
για τηv
υφαλοκρηπίδα (1958), δnλαδί
το κριτήριο του ισοβαθούς των 200 μέτρων και το κριτήριο της εκμετάλευσης για
τον προσδιορισμό του εξωτερικού ορίου της υφαλoκρηπίδας.
Αντίθετα, n
Σύμβασn,
η οποία σύμφωνα με τη ρητή διάταξη του άρθρου 311(1) "υπερισχύει των Συμβάσεων
της Γενεύnς
της 29nς
Απριλίου του 1958 για το Δίκαιο της Θάλασσας", προβλέπει ότι νομικός τίτλος,επί
της υφαλoκρηπίδας
εντός του ορίου των 200 ν. μιλiων
είναι το κριτήριο της απόστασnς.
Την εθιμική υπόστασn
του εν λόγω κανόνα έχει αποδεχθεί
n
διεθνής νομολογία ήδη από τη δεκαετία του 1980 ... Θα ήταν σκόπιμo
να εναρμονισθεί n
ελληνική νομοθεσία με τις διατάξεις (της Σύμβασnς),
υιoθετώντας
τον ευμενέστερο για τα ελληνικά συμφέροντα ορισμό
mς
υφαλοκρηπίδας βάσει του κριτηρίου της απόστασnς.
Το ίδιο ισχύει και για τηv
οριοθέτηση της υφαλoκρnπίδας,
εφόσοv n
ελληνική νομοθεσία απλώς παραπέμπει στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, χωρίς
ουδεμία αναφορά στην αρχή της ίσnς
απόστασnς
... Στην απόφασn
Οριοθέτησnς
μεταξύ των Μπαρμπάντος και του Τρινιντάντ και Τομπάγκο, το Διεθνές Δικαστήριο
απέδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην εθνική νομοθεσία των διαδίκων κρατών στο πλαίσιo
της απoσαφίνισnς
των θέσεών τους ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ».
«Κατά τηv
πρόσφατη ερευvnτική
δραστηριότητα του αμερικανικού ωκεανογραφικού πλοίου
R/V
NAUTILUS, καταστήσαμε σαφές στην
αμερικανική πλευρά οτι δεν δύναται να διενεργήσει έρευνες στα υποθαλάσσια όρη
του Αναξίμανδρου χωρίς την άδεια των ελληνικών αρχών, εφόσον
n
προτεινόμενη περιοχή διεξαγωγής των ερευνών περιελάμβαvε
και περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας ... Η αμερικανική πλευρά επαναπροσδιόρισε
τις περιοχές διεξαγωγής των ερευνών, γεγονός που επιβεβαίωσε
n
αμερικανική πρεσβεία με ρηματική διακοίνωση».
«Τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας βάσει της αρχής της ίσης απόστασης
εμφανίζονται σε διεθνείς βάσεις δεδομένων στο Διαδίκτυο, αλλά και σε Χάρτες του
Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος και της Εύρωπαϊκής Ένωσnς,
ως υπoθετικά
όρια ΑΟΖ, αναγνωρίζοντας πλήρη επήρεια σε όλα τα ελληνικά νησιά ... Μάλιστα, σε
πρόσφατο χάρτη εργασίας του Δικτύου
Natura
2000, πέραν του υφισταμένου ορίου των χωρικών υδάτων και των υπoθετικών
ορίων ΑΟΖ, απεικoνίζεται
με διακεκομμένη γραμμή και το όριο των ελληνικών χωρικών υδάτων με 12 ν.μ.».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κόσμος του Επενδυτή.
-------------------------------------------------
27.11.2010. Κύρα Αδάμ, οριοθετήσεις στο Αιγαίο
http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=228124
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
ΔΕΝ ΘΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΟΥΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 2%-3% ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
**ΜΕΧΡΙ 25%
ΜΕΤΑΞΥ ΡΟΔΟΥ-ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟΥ
Γιατί η Τουρκία «στήνει εξέδρες» χωρίς Χάγη
2010-11-27
Της ΚΥΡΑΣ ΑΔΑΜ
Οι κυβερνήσεις Ελλάδας και
Τουρκίας ουδέποτε διέψευσαν το τελευταίο διάστημα ότι υπάρχει στα σκαριά
συμφωνία για το Αιγαίο, ενώ οι ξεκάθαρες θέσεις του υπουργού Επικρατείας της
Τουρκίας, Ε. Μπαγίς, την περασμένη εβδομάδα, ότι «θα στήσουμε εξέδρες στη
θάλασσα του Αιγαίου που θα μας λύσουν τα προβλήματα», οδηγούν στο μάλλον ασφαλές
συμπέρασμα ότι η «λύση» θα είναι η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.
Ομως η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση
και συμφωνία για συνεκμετάλλευση από κοινού με την Τουρκία των κοιτασμάτων του
Αιγαίου, χωρίς προηγουμένως να έχουν καθοριστεί τα χωρικά ύδατα και να έχουν
οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), αφήνει
ανοιχτή την πόρτα για παραχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά και
οικονομικών δικαιωμάτων.
Η Τουρκία δεν επιθυμεί, και γι'
αυτό αποφεύγει, την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση
της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, και τούτο γιατί γνωρίζει ότι το Δικαστήριο, στην
καλύτερη περίπτωση για την ίδια, θα της εκχωρήσει (σ.σ. σύμφωνα με υπολογισμούς
επίσημων ελληνικών φορέων) 2%-3% στο βόρειο και κεντρικό Αιγαίο, τίποτα στα
Δωδεκάνησα μέχρι και τη Ρόδο και περίπου 25% μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου και
18% ανατολικά της Μεγίστης. (Στο χάρτη φαίνεται η καλύτερη πιθανή υφαλοκρηπίδα
που θα μπορούσε να οριοθετήσει το Διεθνές Δικαστήριο για την Τουρκία, σύμφωνα με
το Δίκαιο της Θάλασσας και με βάση την πρακτική του δικαστηρίου.)
Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε
να διαπραγματευθεί και να συμφωνήσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ από την
κόκκινη γραμμή στο χάρτη και ανατολικά, σύμφωνα με την αρχική, επίσημη ελληνική
θέση από τη μεταπολίτευση, με την οποία, άλλωστε έγινε και η πρώτη -και
ατελέσφορη- προσπάθεια διαπραγμάτευσης το 1976. Οποιαδήποτε συζήτηση δυτικά της
κόκκινης γραμμής ισοδυναμεί με απεμπόληση ελληνικής κυριαρχίας και ελληνικών
οικονομικών δικαιωμάτων.
Προσφυγή στην παρανομία
Επειδή λοιπόν η Τουρκία γνωρίζει
τι δικαιούται στην περιοχή του Αιγαίου, και κυρίως ότι θα πάρει τα ελάχιστα από
τον Εβρο μέχρι τη Ρόδο, αποφεύγει συστηματικώς το Διεθνές Δικαστήριο και
προσπαθεί με παράνομες ενέργειες να πετύχει τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.
Επιπροσθέτως, η Αγκυρα φαίνεται
να γνωρίζει τις πληροφορίες περί ύπαρξης κοιτασμάτων στην περιοχή του
Καστελόριζου, γι' αυτό επιμένουν οι πληροφορίες από τις διμερείς «μυστικές
διαπραγματεύσεις» ότι η Αγκυρα δεν θέλει καμία συζήτηση για την περιοχή αυτή,
ισχυριζόμενη ότι το Καστελόριζο δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, υπονοώντας
σαφώς ότι την περιοχή αυτή την θέλει αποκλειστικά δική της.
Επομένως, οποιαδήποτε πιθανή θέση
της κυβέρνησης για εγκατάλειψη της οριοθέτησης των χωρικών υδάτων και της
υφαλοκρηπίδας, με στόχο να βρεθεί λύση με την οριοθέτηση μόνον της ΑΟΖ, αποτελεί
αλχημεία για τη συγκάλυψη τυχόν παραχωρήσεων.
Η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα
αποτελούν τελείως διαφορετικές έννοιες, έχουν διαφορετικά μεγέθη και το εύρος
τους δεν συμπίπτει.
Το άρθρο 76 της Σύμβασης για το
Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει ότι η υφαλοκρηπίδα μετράται από τις ακτές και μπορεί
να έχει έκταση έως 200 ναυτικά μίλια από αυτές.
Το άρθρο 55 ορίζει ότι η ΑΟΖ
εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων και το άρθρο 57 ότι μπορεί να φτάσει τα 200
ν.μ. από την άκρη των χωρικών υδάτων.
Ετσι φαίνεται ότι απαιτείται η
οριοθέτηση των χωρικών υδάτων (που αποτελούν τη βάση για την ΑΟΖ και την
υφαλοκρηπίδα) και, επομένως, η όποια συμφωνία για συνεκμετάλλευση, χωρίς
προηγουμένως να οριοθετηθούν η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ, αποτελεί παραχώρηση.
Απαιτείται η οριοθέτηση της
υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, διότι μετρώνται διαφορετικά και είναι πιθανόν η
Τουρκία να στήσει εξέδρα σε τουρκική ΑΟΖ, πλην όμως ο βυθός να αποτελεί ελληνική
υφαλοκρηπίδα και το αντίστροφο...
Το σενάριο δεν είναι
επιστημονικής φαντασίας, αντιθέτως το έφερε στο προσκήνιο ο ίδιος ο κ. Μπαγίς σε
πρόσφατες δηλώσεις του στην Αθήνα.
Μια τυχόν συνεκμετάλλευση δυτικά
της κόκκινης γραμμής στο χάρτη θα επιφέρει, πέραν της απεμπόλησης κυριαρχίας,
και επιπλέον προβλήματα που θα οδηγήσουν σε νέες παραχωρήσεις.
Παραχώρηση κυριαρχίας
Η ανάθεση, για παράδειγμα, σε
αμερικανική εταιρεία (και τέτοια ονόματα αρχίζουν να ακούγονται από διάφορες
πλευρές) να στήσει κοινές ελληνοτουρκικές εξέδρες (όπως έχει προαναγγείλει -
περιγράψει ο κ. Μπαγίς) 20 ν.μ. δυτικά των Σαμοθράκης, Λήμνου, Λέσβου, Χίου,
Σάμου, Ρόδου και νότια του Καστελόριζου αποτελεί σοβαρή κίνηση παραχώρησης
ελληνικής κυριαρχίας.
Βεβαίως, ο υπό καλλιέργεια
αντίλογος είναι ότι διά του τρόπου της συνεκμετάλλευσης αυτού του είδους θα
εξαλειφθούν τα υπάρχοντα πολιτικά προβλήματα ανάμεσα στην Ελλάδα και την
Τουρκία.
Θα προκύψουν όμως και νέα
προβλήματα, περισσότερο επικίνδυνα, προς την κατεύθυνση της συρρίκνωσης της
Ελλάδας, και αυτό γιατί ανοίγει πιθανότατα ο δρόμος να χρησιμοποιήσει τις
εξέδρες αυτές η Τουρκία ως αφετηρία διαμελισμού του Αιγαίου. Ετσι δημιουργείται
ο κίνδυνος η Τουρκία:
Αποκοπή των νησιών
* Να ισχυριστεί ότι η περιοχή
δυτικά από τις εξέδρες αυτές ανήκει στην Ελλάδα και ανατολικά ανήκει στην
Τουρκία. Ετσι, μια σειρά από τα προαναφερθέντα ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να
βρεθούν αυτόματα πάνω στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και θα
απομονωθούν, με κίνδυνο τον οικονομικό και εθνικό μαρασμό των κατοίκων τους.
* Να απαιτήσει την αναδιάταξη του
FIR Αθηνών με αφετηρία τη
γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκονται οι εξέδρες αυτές, με αποτέλεσμα την
απώλεια πολλών εκατομμυρίων ευρώ από τα τέλη υπέρπτησης.
* Να απαιτήσει, με αφετηρία τις
εξέδρες (ανατολή-δύση), την επαναδιάταξη των ορίων στις περιοχές έρευνας και
διάσωσης.
* Να ζητήσει την εφαρμογή του
άρθρου 43 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας για την περιοχή ανατολικά από
τις εξέδρες, προκειμένου να αναλάβει η Αγκυρα τον έλεγχο και την ασφάλεια της
ναυσιπλοΐας, καθώς και για τη ρύπανση της θάλασσας, αποκομίζοντας μέγιστα
οικονομικά οφέλη.
* Να απαιτήσει με βάση τις
εξέδρες την οριοθέτηση των ελληνοτουρκικών συνόρων με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί
η κυριαρχία της Ελλάδας.
* Τέλος, το θεσμικό και εξόχως
εθνικό δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών υδάτων μέχρι και τα 12 ν.μ.
θα παραπεμφθεί στις καλένδες.
*
---------------------------
Θεόδωρου Καρυώτη, 6.11.2010, Ημερησία, Ένα ισχυρό χαρτί στον «πόλεμο» του
Αιγαίου
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=15459&subid=2&pubid=74475148
Eδώ και πάνω από τριάντα χρόνια η Eλλάδα επιμένει μονότονα
ότι η μοναδική της διαφορά με την Tουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας
του Aιγαίου, είναι νομικής φύσης. Όμως, εδώ και πάνω από 25 χρόνια η έννοια της
υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί απ’ αυτή της Aποκλειστικής Oικονομικής Zώνης (AOZ).
Aπό την ύπαρξη της νέας Σύμβαση του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982,
κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας
από το Διεθνές Δικαστήριο της Xάγης, αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη
οριοθέτηση της
Aποκλειστικής Oικονομικής Zώνης. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου
μέχρι σήμερα λαμβάνουν υπόψη την οριοθέτηση και των δυό ζωνών που πάντα
συμπίπτουν.
Oι Tούρκοι, βέβαια, τρίβουν τα χέρια τους που ακούν για τόσα χρόνια τις
ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να μιλάνε μόνο για την
υφαλοκρηπίδα, χωρίς να αναφέρονται στην AOZ. O λόγος της μεγάλης χαράς των
Tούρκων έγκειται στο γεγονός ότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η Eλλάδα έχει πολλά να
κερδίσει από την οριοθέτηση της AOZ στο Aιγαίο. Έτσι, οι μεν Tούρκοι κάνουν την
πάπια οι δε Έλληνες παπαγαλίζουν μονότονα το τροπάριο της υφαλοκρηπίδας! Όταν ο
Kωνσταντίνος Kαραμανλής και ο Aνδρέας Παπανδρέου μιλούσαν για την ελληνοτουρκική
διένεξη στο Aιγαίο Πέλαγος, ορθώς υποστήριζαν ότι η διαφορά μας με τους Tούρκους
είναι νομικής φύσης και αφορά μόνο στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, διότι τότε
δεν υπήρχε ακόμη AOZ. Όμως, από τότε έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια και η
ύπαρξη της AOZ καθιστά ουσιαστικά ξεπερασμένη την έννοια της υφαλοκρηπίδας.
Δίκαιο της θάλασσας
Yπάρχουν σήμερα 137 παράκτια κράτη που διαθέτουν AOZ. H Σύμβαση του 1982 για το
Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά
και οι νησίδες, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να έχουν δική τους
οικονομική ζώνη, διαθέτουν AOZ και ότι η AOZ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο
ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Aυτό είναι το
μεγάλο πλεονέκτημα της Eλλάδας έναντι της Tουρκίας, διότι η Tουρκία δεν μπορεί
να προβάλει τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για δεκαετίες τώρα σχετικά με
την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Aιγαίου. Ότι δηλαδή τα νησιά μας δεν διαθέτουν
υφαλοκρηπίδα ή ότι «κάθονται» πάνω στην «υφαλοκρηπίδα» της Aνατολίας. H
Eυρωπαϊκή Ένωση (E.E.) έχει επίσης αποδεχθεί την AOZ και πολλά παράκτια
κράτη-μέλη της έχουν υιοθετήσει AOZ 200 ναυτικών μιλίων. Eπομένως, είναι απορίας
άξιον όχι μόνο γιατί η E.E. δεν παρεμβαίνει υπενθυμίζοντας στην Tουρκία ότι όλα
τα κράτη-μέλη της έχουν δικαίωμα να υιοθετήσουν AOZ στις παράκτιες περιοχές
τους, αλλά και να υποχρεώσει όλα τα κράτη-μέλη της, που δεν έχουν ήδη AOZ, να
προκηρύξουν τέτοια AOZ. Όταν η E.E. αποφάσισε να δημιουργήσει AOZ 200 ν.μ. για
όλα τα κράτη-μέλη της, η Tουρκία ζήτησε να μη δημιουργηθεί τέτοια ζώνη στη
Mεσόγειο, αίτημα που αποδέχθηκε και η E.E. και η Eλλάδα. H εξήγηση που δόθηκε
από την E.E. είναι ότι τα ψάρια σε αυτή τη θάλασσα έχουν υψηλή μεταναστευτική
τάση και έτσι δεν κρίθηκε χρήσιμο να επεκταθούν τα 200 ν.μ. και σε αυτή τη
θαλάσσια περιοχή. Kατά συνέπεια, ούτε η Eλλάδα ούτε και η Iταλία διαθέτουν AOZ
200 ν.μ., ενώ η Γαλλία και η Iσπανία διαθέτουν AOZ 200 ν.μ. αλλά όχι στην
περιοχή της Mεσογείου.
Απο το 1974
H Tουρκία επίσης γνωρίζει ότι η θέση της όσον αφορά στην AOZ είναι πολύ αδύναμη
γι’ αυτό και δεν εκστομίζει ποτέ αυτές τις τρεις λέξεις στις συνομιλίες της με
όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, από το 1974 μέχρι σήμερα. Bέβαια, το μεγάλο
ερώτημα είναι γιατί και η Eλλάδα αποφεύγει να αναφερθεί και να θέσει η ίδια,
στην τράπεζα των συνομιλιών, τις τρεις αυτές λέξεις (Aποκλειστική Oικονομική
Zώνη) που ανησυχούν τόσο πολύ την Tουρκία.
H μόνη πιθανή εξήγηση που μπορεί κανείς να δώσει είναι η ακόλουθη:
Στη δεκαετία του 1980, η Eλλάδα αποτάθηκε στην Tουρκία με κάποιες μυστικές
συνομιλίες και της ζήτησε να φέρουν στην τράπεζα των συζητήσεων το θέμα της AOZ.
Δυστυχώς, η τουρκική αντιπροσωπία αντέδρασε έντονα λέγοντας ότι το θέμα αυτό δεν
μπορεί ποτέ να προστεθεί στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων διότι θίγονται μεγάλα
συμφέροντά της στο Aιγαίο. Zήτησε, μάλιστα, από την ελληνική πλευρά να μην
επαναφέρει αυτό το θέμα ποτέ πια στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων κάτι που, εκ
των πραγμάτων, φαίνεται ότι έγινε δεκτό από όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις!
Εντονη κινητικότητα
Tώρα, όμως, η δημιουργία AOZ από την Kύπρο φέρνει στο προσκήνιο την ξεχασμένη
AOZ και η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει πλέον δικαίωμα να αγνοεί τη ρύθμιση αυτή
του Δίκαιου της Θάλασσας που τόσο πολύ ευνοεί τη χώρα μας. Φαίνεται ότι το
υπουργείο Eξωτερικών έχει, έστω και καθυστερημένα, καταλάβει την αξία της AOZ
και έχει αρχίσει συνομιλίες με τα κράτη στα νοτιοδυτικά σύνορα της Eλλάδας,
δηλαδή την Aλβανία, την Iταλία, την Aίγυπτο και τη Λιβύη για την οριοθέτηση της
AOZ με αυτά τα κράτη. H πρώτη συμφωνία έγινε πρόσφατα με την Aλβανία
χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής» ο δε τρόπος της οριοθέτησης
ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων». Eίναι δύσκολο να καταλάβει κανείς
γιατί χρησιμοποιήθηκε μια τέτοια ορολογία, ενώ θα μπορούσε να γίνει οριοθέτηση
της AOZ των δύο κρατών.
Eπίσης, έχει σημασία το γεγονός ότι η Aλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Eλλάδας
ότι όλα τα νησιά στη περιοχή έχουν πλήρη δικαιώματα όπως και οι ηπειρωτικές
ακτές. Δυστυχώς αυτή η πολύ καλή οριοθέτηση δεν άρεσε στην Tουρκία, η οποία,
καθώς φαίνεται, κατόρθωσε να επέμβει και να πείσει το Aνώτατο Δικαστήριο της
Aλβανίας να ακυρώσει τη συμφωνία αυτή.
Ήδη έχει αρχίσει να διαφαίνεται και κάποιο πρόβλημα με τη Λιβύη, διότι ενώ η
ελληνική πλευρά δέχεται να κλείσει ο κόλπος της Σύδρας και η οριοθέτηση της AOZ
να αρχίσει από εκείνο το σημείο, η πλευρά των Λιβύων δεν θέλει να συμπεριλάβει
στην οριοθέτηση τη νήσο Γαύδο στα νότια της Kρήτης.
Aπρόσμενα, φαίνεται ότι υπάρχει πρόβλημα και με την Iταλία, κάτι που δεν
περίμενε κανείς, διότι ήδη υφίσταται η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας των δυο
κρατών και επομένως μπορούν εύκολα να δηλώσουν ότι οι AOZ τους συμπίπτει με αυτή
της υφαλοκρηπίδας. Δυστυχώς οι Iταλοί θέλουν μια AOZ μεγαλύτερη από αυτή της
υφαλοκρηπίδας.
Ένα άλλο, τραγικό κατά την άποψή μου, λάθος που έκανε η Eλλάδα ήταν η απόφαση
της κυβέρνησης Kαραμανλή να αρχίσει συνομιλίες με την Aίγυπτο για την οριοθέτηση
των θαλάσσιων ζωνών των δυο κρατών. Tο τραγικό λάθος έγκειται στο γεγονός ότι η
Eλλάδα άρχισε τις συνομιλίες της με την Aίγυπτο, χωρίς να πάρει κάποια ρητή και
σαφή διαβεβαίωση από αυτήν ότι θα δοθούν πλήρη δικαιώματα στο Kαστελόριζο. Tέλος,
η Eλλάδα δέχθηκε άλλο ένα χαστούκι από του Aιγυπτίους όταν αυτοί ενημέρωσαν την
ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με τη
Tουρκία, τη στιγμή που η Aίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Tουρκία! H
Aίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Tουρκία μόνο αν δεν
αναγνωρισθούν τα δικαιώματα του Kαστελόριζου. O νοών νοείτω. H Aίγυπτος
ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα είχε συνομιλίες μαζί της στο Kάιρο στις 20
Iουνίου του 2009 και αμέσως μετά στις 22 Iουνίου 2009 με την τουρκική πλευρά! H
κυβέρνηση της Nέας Δημοκρατίας αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία για αυτή την
αιγυπτιακή θέση, που παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, πήγε στη
συνάντηση στις 20 Iουνίου γνωρίζοντας ότι δυο μέρες αργότερα Aιγύπτιοι και
Tούρκοι θα καθόντουσαν στο ίδιο τραπέζι.
Η ζημιά από το Καστελόριζο
O χάρτης που παρατίθεται δείχνει ξεκάθαρα την οριοθέτηση της AOZ της Eλλάδας με
βάση το Δίκαιο της Θάλασσας. Eύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το μεγάλο πρόβλημα της
Tουρκίας και το λόγο που δεν επιθυμεί καμία διαπρταγμάτευση με την Eλλάδα
σχετικά με την οριοθέτηση της AOZ στο Aιγαίο Πέλαγος. Aπό τον ίδιο χάρτη
διαπιστώνουμε επίσης τη μεγάλη ζημιά που κάνει το Kαστελόριζο στην Tουρκία,
αγκάθι πραγματικό. Tέλος, ο χάρτης δείχνει την AOZ της Kύπρου και της Aιγύπτου
όπου ξεκάθαρα φαίνεται ότι η Tουρκία δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Aίγυπτο.
* Kαθηγητής Πολιτικής Oικονομίας. Yπήρξε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας στη
Διάσκεψη του OHE για το Δίκαιο της Θάλασσας και επιμελήθηκε του βιβλίου «Greece
and the Law of the Sea».
--------------------------------------------------------
31.8.2010. Σταύρου Λυγερού, Casus belli: προπαγάνδα και πραγματικότητα
Αρκεσε ένα μη επισήμως επιβεβαιωμένο ρεπορτάζ της τουρκικής εφημερίδας
«Σαμπάχ» για να προεξοφλήσουν με θόρυβο τα ελληνικά ΜΜΕ ότι καταργείται το
περιβόητο casus belli. Καθόλου τυχαίο, βεβαίως. Το φοβικό σύνδρομο
παρεμποδίζει ακόμα και μία στοιχειωδώς νηφάλια προσέγγιση.
Υπενθυμίζουμε ότι με ψήφισμα η τουρκική Εθνοσυνέλευση έχει χαρακτηρίσει την
επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια αιτία πολέμου. Παρότι το
Διεθνές Δίκαιο δίνει ρητά στην Αθήνα το δικαίωμα επέκτασης, αυτή αποφεύγει
να το ασκήσει λόγω ακριβώς της επίσημης τουρκικής απειλής. Ας σημειωθεί ότι
εάν η Ελλάδα αποκτούσε χωρικά ύδατα 12 μιλίων, θα ακυρώνονταν στην πράξη οι
περισσότερες τουρκικές διεκδικήσεις στο αρχιπέλαγος.
Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12
μίλια θα «έπνιγε» την Τουρκία, εμποδίζοντας ακόμα και τη θαλάσσια επαφή
μεταξύ των μικρασιατικών ακτών! Πρόκειται για γελοιότητες. Επειδή οι
αποστάσεις μεταξύ των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των
μικρασιατικών ακτών είναι κατά κανόνα μικρές και επειδή βεβαίως σε τέτοιες
περιπτώσεις ισχύει η αρχή της μέσης γραμμής, η επέκταση στα 12 μίλια
ελάχιστα θα διαφοροποιούσε την ελληνοτουρκική θαλάσσια μεθοριακή γραμμή.
Αντιθέτως, θα άλλαζε αποφασιστικά το καθεστώς στο Κεντρικό Αιγαίο, δυτικά
της γραμμής Σαμοθράκη-Λήμνος-Λέσβος-Χίος-Σάμος-Δωδεκάνησα. Θα αύξανε
σημαντικά τα ελληνικά χωρικά ύδατα, περιορίζοντας αντιστοίχως τα διεθνή
ύδατα. Η αλλαγή αυτή δεν θα επηρέαζε τη διεθνή ναυσιπλοΐα, αλλά ούτε και την
έξοδο των τουρκικών πολεμικών πλοίων στα διεθνή ύδατα. Το Δίκαιο της
Θάλασσας υποχρεώνει την Ελλάδα να δημιουργήσει διαύλους αβλαβούς διέλευσης,
όπως ισχύει σήμερα στις Κυκλάδες.
Σύμφωνα με τη «Σαμπάχ», στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Εγγράφου για την
Πολιτική Εθνικής Ασφαλείας, η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων θα πάψει
να θεωρείται casus belli. Η πληροφορία δεν επιβεβαιώθηκε επισήμως. Ακόμα,
όμως, κι αν από το Εγγραφο αφαιρεθεί η σχετική αναφορά, δεν θα αλλάξει
τίποτα όσο δεν ακυρώνεται το σχετικό ψήφισμα της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Είναι προφανές ότι με τη διαρροή, η κυβέρνηση Ερντογάν κάνει ανέξοδα
επίδειξη διαλλακτικότητας, προσδοκώντας, μεταξύ άλλων, και τη διευκόλυνση
της τουρκικής ενταξιακής διαδικασίας στην Ε.Ε. Οι πιο υποψιασμένοι θεωρούν
ότι η Αγκυρα παίζει το χαρτί της κατάργησης του casus belli, επειδή η Ελλάδα
εμφανίζεται διατεθειμένη να δεσμευθεί πως δεν θα ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά
της.
Στο πλαίσιο της διερευνητικών επαφών, οι δύο πλευρές συζητούν την υιοθέτηση
ελληνικών χωρικών υδάτων πολλαπλού εύρους. Εκεί που η Τουρκία δεν ενοχλείται
(π.χ. Ιόνιο) τα ελληνικά ζωτικά ύδατα θα επεκταθούν στα 12 μίλια. Στο Δυτικό
Αιγαίο θα επεκταθούν στα 8-9 μίλια. Τέλος, στο Ανατολικό Αιγαίο, εκεί που η
επέκταση ακυρώνει τις τουρκικές διεκδικήσεις, τα ελληνικά χωρικά ύδατα θα
παραμείνουν στα έξι.
Θα είχε ενδιαφέρον εάν η κυβέρνηση Παπανδρέου ξεκαθάριζε εγκαίρως τη θέση
της.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Read more:
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/08/casus-belli_31.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29#ixzz0yFvWE000
----------------------------
Πέμπτη, 10 Ιουνίου 2010, Αιγαίο: Το Ελληνικό
Αρχιπέλαγος
Οι διερευνητικές επαφές και οι στόχοι των Τούρκων για μια «κοινή
θάλασσα»
Aπό τα πανάρχαια χρόνια, το Αιγαίο αποτελούσε
Ελληνικό Αρχιπέλαγος. Στο διάβα της ιστορίας του γνώρισε –όπως ολόκληρος
ο ελληνικός χώρος– πειρατές, επιδρομείς, κατακτητές. Δεν άλλαξε όμως
μήτε η ψυχή μήτε το όνομά του. Είναι, βέβαια, γεγονός πως ένα σημαντικό
κομμάτι του, τα Δωδεκάνησα, απελευθερώθηκε και εντάχθηκε στον εθνικό
κορμό μόλις μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έκτοτε, ωστόσο, το Αιγαίο
ενίσχυε το αδιάσπαστο και την ενότητά του με τον ηπειρωτικό χώρο. Και σε
αυτό θα μπορούσε να συμβάλει ακόμη περισσότερο η νέα Διεθνής Σύμβαση για
το Δίκαιο της Θάλασσας.
Την πρόλαβαν, ωστόσο, και απειλούν να την παραμερίσουν τα γεγονότα, που
άρχισαν να διαδραματίζονται, την ίδια ώρα που ξεκινούσε και η Διεθνής
Διάσκεψη για την κατάρτισή της. Εδώ και 37 χρόνια –από το 1973 έως και
σήμερα– οι εξελίξεις βαίνουν κόντρα στο Διεθνές Δίκαιο και στις Διεθνείς
Συνθήκες.
Είμαστε, τώρα, σε μια κρίσιμη και καθοριστική καμπή. Ο νέος κύκλος των
διερευνητικών επαφών, που ξεκίνησε στις αρχές του μήνα, πιάνοντας το
νήμα από εκεί που το άφησαν το 2003, μπορεί να αποβεί καταλυτικός για το
μελλοντικό καθεστώς του Αιγαίου. Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί ότι
συζητείται αποκλειστικά και μόνο το θέμα της υφαλοκρηπίδας διαψεύστηκαν
από τον Τούρκο πρωθυπουργό κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα
μπροστά στον Έλληνα ομόλογό του. Είχαν διαψευστεί, ωστόσο, και από
σημαντικά έγγραφα στοιχεία, που αφορούν στο περιεχόμενο των
διερευνητικών επαφών της περιόδου 2002-2003. Καθώς επίσης και από
μεταγενέστερες αναφορές του τότε, αλλά και του σημερινού πρωθυπουργού.
Αποδεικνύεται έτσι ότι συζητούνταν τότε –και, άρα, συζητούνται και τώρα–
θέματα που αφορούν στα χωρικά ύδατα, τον εθνικό εναέριο χώρο, τους
ισχυρισμούς των Τούρκων για δήθεν «γκρίζες ζώνες», αλλά και την απαίτησή
τους να μην καθιερωθούν άλλες θαλάσσιες ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας.
Στόχος των Τούρκων η «κοινή θάλασσα»
Η ιστορική εμπειρία των τελευταίων 37 χρόνων καταδεικνύει ότι οι
Τούρκοι, με αλλεπάλληλες πολεμικές κρίσεις, με τετελεσμένα γεγονότα, με
μόνιμα επαναλαμβανόμενες παράνομες πρακτικές, αλλά με απειλές πολέμου,
κατάφεραν να ακυρώσουν διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματα και δικαιοδοσίες
της Ελλάδας. Εξανάγκασαν τη χώρα να απέχει οιασδήποτε έρευνας στην
αιγαιακή υφαλοκρηπίδα, ακόμη και σε περιοχές που ούτε αμφισβητείται ούτε
μπορεί να αμφισβητηθεί. Υποχρέωσαν την Αθήνα να κρατά ανενεργά τα
δικαιώματα που αφορούν στην επέκταση των χωρικών υδάτων, τη δημιουργία
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και την καθιέρωση Συνορεύουσας Ζώνης.
Έκαναν «σουρωτήρι» το FIR Αθηνών, ακύρωσαν τα επιχειρησιακά όρια των δύο
χωρών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και αμφισβητούν την έκταση του εθνικού
εναέριου χώρου. Ανέπτυξαν, κατόπιν, ισχυρισμούς για δήθεν «γκρίζες
ζώνες» και εξανάγκασαν την Ελλάδα σε διάλογο για όλες τις μονομερείς
διεκδικήσεις τους. Κατάφεραν, τελικά, να παραμερίσουν, ακόμη και από το
ελληνικό λεξιλόγιο, κάθε αναφορά στο Αρχιπέλαγος. Μιλούν ευθέως για μια
«κοινή θάλασσα» και δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να ανατρέψουν το ισχύον
αιγαιακό καθεστώς. Ποια όμως είναι, πέρα από την ιστορική αλήθεια, η
νομική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στο πέρασμα των χρόνων; Πόσο
ισχυρή είναι; Και γιατί αγνοείται; Γιατί αποσιωπάται;
Πέρα από τα τρία μίλια, οι Τούρκοι δεν έχουν ούτε καν
δικαίωμα λόγου
Καταρχάς, η ελληνικότητα του Αρχιπελάγους κατοχυρώνεται ρητά στις
Διεθνείς Συνθήκες, που ορίζουν το καθεστώς του και, πρώτα από όλα, στη
Συνθήκη της Λοζάνης. Παρόλο, μάλιστα, που η Συνθήκη αυτή καταρτίστηκε
μετά τη μεγαλύτερη εθνική καταστροφή στη νεότερη Ιστορία μας, δεν αφήνει
καμιά αμφιβολία.
Επικυρώνει (στο άρθρο 12) την απόφαση της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου, που
αφορά «εις την κυριαρχίαν της Ελλάδος επί των νήσων της Αν. Μεσογείου»
και τονίζει ότι «εκτός αντιθέτου διατάξεως, αι νήσοι αι κείμεναι εις
μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσι
υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν». Βάζει, δηλαδή, μια ξεκάθαρη οριοθετική
γραμμή, τριών ναυτικών μιλίων από την ασιατική ακτή, πέρα από την οποία
η Τουρκία δεν διατηρεί κανένα από τα μη κατονομαζόμενα νησιά.
Εξίσου σαφές είναι και το άρθρο 15, που αφορά στην παραίτηση της
Τουρκίας από κάθε τίτλο και δικαίωμα στα –κατεχόμενα, τότε, από την
Ιταλία– Δωδεκάνησα.
Επιπλέον, όμως, υπάρχει και το άρθρο 16, που καταγράφει ρητή παραίτηση
της Τουρκίας από κάθε τίτλο και κάθε δικαίωμα σε εδάφη έξω από τα όρια
που ορίζει η Συνθήκη. Υπογραμμίζει, μάλιστα, ρητά και ξεκάθαρα ότι η
παραίτηση της Τουρκίας αφορά όλα τα νησιά, εκτός από εκείνα στα οποία η
τουρκική κυριαρχία αναγνωρίζεται ρητά από τη Συνθήκη. Αναφέρει
συγκεκριμένα ότι «η Τουρκία παραιτείται παντός τίτλου και δικαιώματος
επί των εδαφών άτινα κείνται πέραν των προβλεπομένων ορίων, ως και επί
των νήσων, εκτός εκείνων των οποίων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθεί διά
της παρούσης Συνθήκης».
Προκύπτει έτσι με απόλυτη σαφήνεια ότι –με τη Συνθήκη της Λοζάνης– η
Τουρκία απέκτησε συγκεκριμένα χερσαία και θαλάσσια όρια, πέρα από τα
οποία δεν μπορούσε και δεν μπορεί να έχει καμιά ανάμειξη. Παραιτήθηκε
υπέρ της Ιταλίας από τα Δωδεκάνησα. Παραιτήθηκε και από κάθε δικαίωμα
στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου, εκτός από εκείνα που δεν
κατονομάζονταν και απέχουν λιγότερο των τριών ναυτικών μιλίων από τις
μικρασιατικές ακτές. Παραιτήθηκε από κάθε τίτλο, ακόμη και από το
δικαίωμα λόγου σε εδάφη που βρίσκονται πέρα από τα όρια που προβλέπονται
από τη Συνθήκη. Παραιτήθηκε από κάθε τίτλο ή δικαίωμα λόγου στα νησιά,
εκτός από εκείνα στα οποία η κυριαρχία της αναγνωρίζεται ρητά από τη
Συνθήκη.
Ξεκάθαρα τα σύνορα στα Δωδεκάνησα
Η ελληνική κυριαρχία σε ολόκληρο το νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου
ολοκληρώθηκε το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, όταν η Ιταλία
αναγκάστηκε να αποδώσει στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα. Είναι βέβαια γεγονός
ότι η Συνθήκη αυτή –όπως και η Συνθήκη της Λοζάνης– αναφέρει ονομαστικά
μόνο τα μεγάλα νησιά. Προσθέτει, ωστόσο, ότι μαζί με αυτά παραχωρούνται
και οι παρακείμενες νησίδες. Και αυτό δεν επιτρέπει στη γείτονα να
εγείρει καμιά αμφισβήτηση:
Πρώτον, διότι με τη Συνθήκη της Λοζάνης, η Τουρκία είχε αποκτήσει
συγκεκριμένα όρια και είχε εγκαταλείψει ρητά κάθε κυριαρχικό δικαίωμα,
αλλά και κάθε δικαίωμα λόγου σε ό,τι αφορά την τύχη των εδαφών, των
νησιών, των νησίδων και των βραχονησίδων, που παρέμεναν πέρα από τα
σύνορα εκείνα.
Δεύτερο, διότι είχε παραιτηθεί ρητά κάθε δικαιώματος στα Δωδεκάνησα, που
κατέχονταν τότε από την Ιταλία. Και
Τρίτον, διότι η Ιταλία και η Τουρκία προχώρησαν, με τη Συμφωνία της 4ης
Ιανουαρίου και το Πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου του 1932, σε οριστικό
καθορισμό των συνόρων σε όλο το εύρος των Δωδεκανήσων. Κατήρτησαν
μάλιστα (υπογράφηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1933) και ιχνογραφημένο χάρτη
στον οποίο απεικονίζονταν τα σύνορα αυτά. Και επιπλέον: Οι δύο χώρες,
που είχαν προσφύγει πρωτύτερα στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση της
συνοριακής διαφοράς, ζήτησαν αμέσως μετά τη διμερή αυτή συμφωνία την
απόσυρση της υπόθεσης από το Δικαστήριο, πράγμα που έγινε άμεσα και
επίσημα. Το Διεθνές Δικαστήριο, με Διάταγμα που εξέδωσε τον Ιανουάριο
του 1933, κήρυξε την υπόθεση λήξασα, επιβεβαιώνοντας έτσι τον οριστικό
και αδιαμφισβήτητο διακανονισμό των συνόρων σε όλο το μήκος των
Δωδεκανήσων.
Από τη δεκαετία του ’30 δεδομένος και αδιαμφισβήτητος ο εθνικός εναέριος
χώρος
Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο βελτιώθηκε υπέρ της Ελλάδας στη δεκαετία
του ’30, όταν αποφασίστηκε η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων και
του εθνικού εναέριου χώρου. Η αρχή έγινε το Σεπτέμβριο του 1931, όταν η
Αθήνα προχώρησε στην έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, με το οποίο
επεκτάθηκε «το πλάτος των χωρικών υδάτων, όσον αφορά τα ζητήματα
Αεροπορίας, στα 10 ναυτικά μίλια». Επεκτάθηκαν, δηλαδή, τα χωρικά ύδατα
από τα 3 στα 10 μίλια, αλλά μόνο σε ό,τι αφορά την αεροπλοΐα, μόνο σε
ό,τι αφορά τον εναέριο χώρο.
Πέντε χρόνια αργότερα, αμέσως μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μοντρέ,
η Ελλάδα προχώρησε στην επέκταση των χωρικών υδάτων της από τα 3 στα 6
ναυτικά μίλια. Επαναλάμβανε, μάλιστα, στον Αναγκαστικό εκείνο Νόμο ότι η
απόφαση αυτή δεν θα επηρέαζε τις διατάξεις που βρίσκονταν ήδη σε ισχύ
και όριζαν ακόμη μεγαλύτερη την έκταση του εθνικού εναέριου χώρου.
Οι αποφάσεις αυτές, τόσο για τον εναέριο χώρο, όσο και για τα χωρικά
ύδατα, έγιναν δεκτές από τη Διεθνή Κοινότητα και απόλυτα σεβαστές από
την Άγκυρα, για περισσότερα από 40 χρόνια. Τόσο η Τουρκία, όσο και το
ΝΑΤΟ –όπως προκύπτει από σωρεία εγγράφων– αναγνώριζαν μέχρι το 1974 όχι
μόνο την έκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 6 ναυτικά μίλια, αλλά
και το εύρος του εθνικού εναέριου χώρου στα 10 ναυτικά μίλια.
Ολόκληρο το Αιγαίο στο FIR Αθηνών και τη Ζώνη Επιχειρησιακού
Ελέγχου
Την ταυτότητα του Ελληνικού Αρχιπελάγους αναγνώρισαν αργότερα δύο
διεθνείς συμφωνίες, στην κατάρτιση των οποίων συμμετείχε ενεργά και η
Τουρκία. Η πρώτη διαμορφώθηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού
Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) που ανέλαβε, στις αρχές της δεκαετίας του
’50, την ευθύνη για το συντονισμό και την ασφάλεια των διεθνών πτήσεων.
Στη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Συνδιάσκεψης Πολιτικής Αεροπορίας, που
πραγματοποιήθηκε από τον Οργανισμό αυτό το 1952 στο Παρίσι,
διαμορφώθηκαν για πρώτη φορά οι Περιοχές Πληροφοριών Πτήσεων (FIRs) κάθε
χώρας και ορίστηκαν με ακρίβεια τα όριά τους. Στην Περιοχή Ευθύνης
Αθηνών (FIR Αθηνών), πέραν του εθνικού εναέριου χώρου, ανατέθηκε και η
ευθύνη για ολόκληρο το διεθνή εναέριο χώρο στο Αιγαίο, ακόμη και πέρα
από τα χωρικά ύδατα των ανατολικών ελληνικών νησιών, μέχρι τα τουρκικά
χωρικά ύδατα.
Ανάλογες ήταν και ρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ,
αμέσως μετά την ένταξη της Ελλάδας και της Τουρκίας, το 1952, στη
Συμμαχία. Το 28ο ΑΤΑ (Λάρισα) ανέλαβε την ευθύνη για την αεράμυνα σε
ολόκληρο το Αιγαίο, μέχρι τα τουρκικά χωρικά ύδατα, ενώ η 1η TAF (Εσκί
Σεχίρ) περιορίστηκε ως τη γραμμή των τουρκικών χωρικών υδάτων.
Με τις ρυθμίσεις αυτές, πέρα από τη δικαιοδοσία ελέγχου και ασφάλειας
των διεθνών πτήσεων (που είχε αναλάβει στο πλαίσιο του ICAO) η Αθήνα
ανέλαβε και τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου, στο πλαίσιο της
Ατλαντικής Συμμαχίας. Η Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων Αθηνών (FIR Αθηνών)
και η Ζώνη Επιχειρησιακού Ελέγχου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας για
λογαριασμό του ΝΑΤΟ ταυτίζονταν σχεδόν απόλυτα και κάλυπταν ολόκληρο το
Αιγαίο, μέχρι τα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας
Ιδιαίτερης σημασίας για τα ελληνικά συμφέροντα ήταν και η Σύμβαση της
Γενεύης του 1958 για την υφαλοκρηπίδα. Καθόριζε, για πρώτη φορά, την
έννοια της υφαλοκρηπίδας από νομική άποψη, ως το βυθό και το υπέδαφος
της θάλασσας, που αρχίζει από εκεί που τελειώνουν τα χωρικά ύδατα και
τόνιζε ρητά πως όσα ισχύουν για τα ηπειρωτικά εδάφη ισχύουν και για τα
νησιά.
Ακόμη μεγαλύτερης σημασίας είναι βέβαια η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο
της Θάλασσας, που υπογράφηκε το 1982 στο Μοντέγκο Μπέι της Ιαμαϊκής και
αφορά, ανάμεσα στα άλλα, την έκταση των χωρικών υδάτων, την
υφαλοκρηπίδα, το καθεστώς των νησιών και των βραχονησίδων, τη
Συνορεύουσα Ζώνη και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Ενσωματώνει, πρώτα από όλα, εθιμικό Κανόνα Δικαίου, που ορίζει ότι «κάθε
κράτος έχει το δικαίωμα να προσδιορίσει το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης
του μέχρι το όριο των 12 ναυτικών μιλίων». Ορίζει, επίσης, ότι σε
ανάλογη έκταση μπορεί να εκτείνεται και η Συνορεύουσα Ζώνη. Ότι μπορεί,
δηλαδή, τα χωρικά ύδατα και η Συνορεύουσα Ζώνη να φτάνουν, συνολικά,
μέχρι και τα 24 ναυτικά μίλια από τις ακτές.
Η νέα Σύμβαση καθιερώνει, επίσης, τη δυνατότητα των παράκτιων κρατών να
ορίσουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, πέρα από τα χωρικά τους ύδατα.
Είναι μια νέα έννοια, η οποία εμπεριέχει αλλά και υπερκαλύπτει την
υφαλοκρηπίδα, καθώς πέρα από το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του
βυθού και του υπεδάφους της παρακείμενης θάλασσας περιλαμβάνει και την
αποκλειστική οικονομική αξιοποίηση των υπερκείμενων διεθνών υδάτων. Όπως
η υφαλοκρηπίδα, έτσι και η ΑΟΖ, ξεκινά από εκεί που τελειώνουν τα χωρικά
ύδατα. Μπορεί, μάλιστα, να εκτείνεται έως και τα 200 μίλια από τις
ακτές.
Για το καθεστώς του Αιγαίου εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι
νέα Σύμβαση ορίζει ρητά και κατηγορηματικά ότι «η Συνορεύουσα Ζώνη, η
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και η υφαλοκρηπίδα των νησιών καθορίζονται
σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται στο λοιπό χερσαίο έδαφος».
Υπογραμμίζει, δηλαδή, πως ό,τι ισχύει για τα ηπειρωτικά εδάφη ισχύει και
για τα νησιά.
Τονίζεται, μάλιστα, ότι «βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν
ανθρώπινη οίκηση ή αυτοδύναμη οικονομική ζωή δεν θα έχουν Αποκλειστική
Οικονομική Ζώνη ή υφαλοκρηπίδα». Και από αυτό προκύπτει ευθέως ότι έχουν
υφαλοκρηπίδα, αλλά και ΑΟΖ, ακόμη και οι βραχονησίδες που δεν
κατοικούνται, αλλά «μπορούν να διατηρήσουν ανθρώπινη οίκηση». Ότι,
δηλαδή, προϋπόθεση για την αναγνώριση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ δεν είναι η
«οίκηση» των βραχονησίδων, αλλά η «δυνατότητα οίκησης».
m-epikaira.gr αναδημοσιευμένο στο
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/06/blog-post_8155.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29#ixzz0qWzOjXBw
-------------------------------------------------------
Τετάρτη, 24 Μαρτίου 2010, Μάριος Ευρυβιάδης
Σημ. Π. Ήφ. Ο σχεδόν πάντοτε εύστοχος Μάριος Ευρυβιάδης αναφέρεται μεταξύ άλλων
και σε μια ανίατη ασθένεια της ελληνικής διπλωματίας. Οι αναλύσεις του γνωστού
ιδρύματος προτάσεων πολιτικής τις δύο τελευταίες δεκαετίες απολίθωσαν την
διπλωματική σκέψη με το να εμφανίζουν κάθε απειλή ως ζήτημα εσωτερικής διαίρεσης
της Τουρκίας που εμείς επιβάλλεται να ... κατευνάζουμε. Πάντως, πέτυχαν
τον σκοπό τους και οι ζημιές θα είναι τεράστιες.
του Μάριου Ευρυβιάδη
«Προβληματισμός» λέει, υπάρχει στα ανώτατα κλιμάκια του ελληνικού
Υπουργείου Άμυνας λόγω της προκλητικής συμπεριφοράς των Τούρκων στη
θάλασσα και στον αέρα. Κατά το πιο πρόσφατο επεισόδιο, με οπλισμένα
τουρκικά μαχητικά να παρενοχλούν επικίνδυνα ελληνικό ελικόπτερο και να
πετούν επιθετικά πάνω από κατοικημένο νησί (Φαρμακονήσι) με πολιτικό
στόχο την τρομοκράτηση των κατοίκων, ο Υπουργός
Άμυνας της Ελλάδας Ευάγγελος Βενιζέλος διασύνδεσε την επικίνδυνη αυτή
πρακτική με τα τεκταινόμενα στην Τουρκία. Και υπογράμμισε ότι η Ελλάδα
δεν αποδέχεται την «εξαγωγή» της σύγκρουσης μεταξύ του τουρκικού
στρατού, δηλαδή των κεμαλιστών και ισλαμιστών στο Αιγαίο και στην
Ελλάδα.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Αυτό πιστεύουν πραγματικά ο κ. Υπουργός και
οι επιτελείς του που τον συμβουλεύουν; Είναι αυτή η κυρίαρχη θέση του
Υπουργού Άμυνας και Εξωτερικών της Ελλάδας, ότι δηλαδή οι κεμαλιστές
πουλούν σωβινισμό και τσαμπουκά στον Ερντογάν και το σινάφι του για να
κάνουν πολιτικό παιχνίδι στο εσωτερικό της Τουρκίας; Έτσι έγινε στα
Ίμια; Έτσι έγινε το 1987, το 1975-76 το 1973-74 το 1967 το 1964 και το
1955, όταν είχαμε μεγάλων εντάσεων ελληνοτουρκικές ρήξεις;
Με εξαίρεση τις τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία της Ergenekon και της
συνωμοσίας των κεμαλιστών κατά του Ερντογάν, όπου καταγράφεται και
σενάριο έντασης με Ελλάδα (προβοκατόρικο επεισόδιο στο Αιγαίο), όλες οι
άλλες κρίσεις δεν τεκμηριώνουν την κυρίαρχη ελληνική ανάγνωση των
πραγμάτων. Αντίθετα μάλιστα. Οι Τούρκοι εκμεταλλεύονται την εσωτερική
αστάθεια στην Ελλάδα, ανεξάρτητα του τι συμβαίνει ή δεν συμβαίνει στη
χώρα τους. Και αυτό που όλες οι κρίσεις τεκμηριώνουν είναι το εξής: Από
το 1973-74 οι Τούρκοι εφαρμόζουν μία στρατηγική φιλανδοποίησης/δορυφοροποίησης
της Ελλάδας στο φυσικό της χώρο που είναι το Αιγαίο (“κήπο της Αττικής”
αποκαλούσε ο Περικλής το Αιγαίο) ενώ στην Κύπρο η στρατηγική τους ήταν
είναι και παραμένει η ακύρωση του κυπριακού κράτους και όχι, όπως και
εκεί λανθασμένα πιστεύεται, η διχοτόμηση του νησιού.
Με όλο το σεβασμό, θα συμβούλευα τον Υπουργό Άμυνας Ευάγγελο Βενιζέλο
και το επιτελείο του, καθώς επίσης και τον Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών
κ. Δημήτρη Δρούτσα (που αναμένεται σύντομα στην Άγκυρα) και το δικό του
επιτελείο, να ανατρέξουν σε ένα κείμενο του Şükrü Elekdağ “2 ½ War
Strategy” στο πανηγυρικό πρώτο τεύχος της επιθεώρησης Perceptions:
Journal of International Affairs (March-May 1996) που είναι ουσιαστικά
μία έκδοση απολύτως ελεγχόμενη από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Αλλά διαβάζοντας τον κ. Şükrü Elekdağ θα πρέπει να γνωρίζουν και ποιος
είναι. «Προτού διαβάσεις κάτι» με συμβούλευσε ένας παλιός μου Αμερικανο-εβραίος
καθηγητής «σιγούρεψε ότι έχεις διαβάσει τον συγγραφέα». Η συμβουλή αυτή
έχει πάρει και τη μορφή γνωμικού- “read the author, not the text”.
Ο Şükrü Elekdağ, σημερινός βουλευτής του Κεμαλικού Ρεπουμπλικάνικου
Λαϊκού Κόμματος (του κόμματος του Ατατούρκ) υπήρξε ο εμπνευστής (και
περηφανεύεται δημόσια γι’αυτό) της απειλής πολέμου (casus belli), κατά
της Ελλάδος. Το ζήτησε αυτό το 1975 από τη μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση
και υιοθετήθηκε το 1976. Ήταν τότε Γενικός Διευθυντής στο τουρκικό
Υπουργείο Εξωτερικών και άρχισε συνομιλίες με τον ομόλογό του στο
ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, τον μακαρίτη Ιωάννη Τζούνη. Ήταν τότε που
είχαμε τις απανωτές κρίσεις στο Αιγαίο όταν και τότε υπήρξε αμηχανία
(και πανικός) στην τότε ελληνική κυβέρνηση. Πίστευαν και τότε ότι η
τουρκική επιθετικότητα θα περιορίζετο και θα εξαντλείτο στην Κύπρο. Ο
Elekdağ ολοκλήρωσε την καριέρα του ως πρέσβης της Τουρκίας στην
Ουάσινγκτον (1979-1990), υπήρξε αγαπημένο παιδί της Χούντας του Κενάν
Εβρέν και οργάνωσε το τουρκικό λόμπυ στις ΗΠΑ.
Γράφει, λοιπόν, ο Elekdağ ότι για να υπάρξει ειρήνη με Ελλάδα και Κύπρο
πρέπει να υπάρχει τουρκική υπεροπλία σε Αιγαίο και Κύπρο. O Elekdağ
χρησιμοποιεί τη λέξη supremacy. Λέει ότι στην Κύπρο η τουρκική υπεροχή
εξασφαλίστηκε το 1974 και ότι υπάρχει και τουρκικό supremacy (έννοια
τουρκική αεροπορική υπεροχή) στο Αιγαίο από το 1996. Και τα Ίμια, όπως
εξελίχθηκαν, υπήρξαν μία προβοκατόρικη πρόκληση (με την Ελλάδα του
Σημίτη να βρίσκεται σε εσωτερικό πολιτικό χάος) για να αποδειχθεί η
τουρκική υπεροχή.
Γράφει επί λέξει το 1996, παραμονές των Ιμίων, ο Elekdağ : “To put it in
other words, peace with Greece is solely dependent upon Turkey’s
maintaining an indisputable superiority in the balance of power between
the two countries”.
Τουρκική ειρήνη λοιπόν στο Αιγαίο, τουρκική ειρήνη και στην Κύπρο. Η
τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και οι τρομοκρατικές πτήσεις πάνω από
ελληνικά νησιά και οι παρενοχλήσεις της Frontex υποδηλώνουν απερίφραστα
ότι δεν υφίστανται ελληνοτουρκικά σύνορα στο ανατολικό Αιγαίο. Είναι
κάπου αλλού.
Η τουρκική αυτή θέση δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα εσωτερικά της
Τουρκίας. Αν πραγματικά πιστεύουν κάτι τέτοιο στο ελληνικό Υπουργείο
Άμυνας, στο Υπουργείο Εξωτερικών (αλλά και στην Κύπρο) διαβάζουν τελείως
λανθασμένα την Τουρκία.
Read more:
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/03/blog-post_4481.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29#ixzz0jBLD0B2E
Read more:
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/03/blog-post_4481.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29#ixzz0jBLD4Tgq
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΑ Η ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ [ΜΕΡΟΣ Α']
Του
Θεόδωρου Κ. Καρυώτη *
Για
περισσότερα από 30 χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της
διαφορά με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι
νομικής φύσης. Όμως, εδώ και πάνω από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει
υπερκεραστεί απ’ αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από την ύπαρξη
της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα κράτος στον
κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές
Δικαστήριο της Χάγης, αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου
μέχρι σήμερα λαμβάνουν υπόψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών που πάντα
συμπίπτουν.
Οι
Τούρκοι, βέβαια, τρίβουν τα χέρια τους που ακούν για τόσα χρόνια τις ελληνικές
κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να μιλάνε μόνο για την υφαλοκρηπίδα
χωρίς να αναφέρονται στην ΑΟΖ. Ο λόγος, βέβαια, της μεγάλης χαράς των Τούρκων
είναι ότι γνωρίζουν πως η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει μετά την οριοθέτηση μιας
ΑΟΖ στο Αιγαίο. Έτσι, οι μεν Τούρκοι κάνουν την… πάπια οι δε Έλληνες
παπαγαλίζουν μονότονα το τροπάριο της υφαλοκρηπίδας!
Συμφωνία
της Κύπρου με την Αίγυπτο
Ο κύριος
λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο, όμως
οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της Αποκλειστικής
Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο!
Τα
πράγματα, όμως, άλλαξαν πριν από λίγο καιρό, όταν η Κύπρος αποφάσισε, πολύ
σωστά, να συνάψει συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο
κρατών και μετά να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ελληνική
κυβέρνηση εμφανίζεται να συμφωνεί και υποστηρίζει την κυπριακή θέση, τη στιγμή
που έχει μεσάνυχτα για το τι σημαίνει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, μια και ποτέ
δεν ασχολήθηκε με αυτή τη νέα έννοια του Δίκαιου της Θάλασσας. Όπως γνωρίζουμε,
ο κύριος λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο
Αιγαίο, όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της ΑΟΖ στο
Αιγαίο! Τώρα, η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο αυτή τη
μεγάλη ελληνική παράλειψη, αλλά και σε πολύ δύσκολη θέση και την Τουρκία, η
οποία, βέβαια, δεν επιθυμεί κάποιος να εγείρει θέμα ΑΟΖ που τόσο πολύ βλάπτει τα
συμφέροντά της στη Μεσόγειο.
Η
δημιουργία ΑΟΖ στις Ελληνικές θάλασσες δικαιολογείται για τους ακόλουθους
λόγους:
Α.
Υπάρχουν σήμερα 137 παράκτια κράτη που διαθέτουν ΑΟΖ. Η Σύμβαση του 1982 για το
Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά
και οι νησίδες, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να έχουν δική τους
οικονομική ζώνη, διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο
ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Αυτό είναι το
μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, γιατί η Τουρκία δεν μπορεί
να προβάλλει τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για δεκαετίες τώρα για την
υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου. Δηλαδή, ότι τα νησιά μας δεν διαθέτουν
υφαλοκρηπίδα ή ότι βρίσκονται πάνω στην «υφαλοκρηπίδα» της Ανατολίας.
Β.
Στις 10 Μαρτίου 1983 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε διακήρυξη βάσει
της οποίας η Αμερική δημιούργησε ΑΟΖ 200 ν.μ. πέρα από τις ακτές της. H πράξη
αυτή της Αμερικής ήταν πολύ χρήσιμη για την Ελλάδα, διότι η Αμερική διατήρησε,
σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ΑΟΖ για όλα ανεξαιρέτως τα
νησιά της. Έτσι, για την αμερικανική κυβέρνηση θα είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί
στην Ελλάδα τη δημιουργία ελληνικής ΑΟΖ που δεν θα διαφέρει καθόλου από την
αμερικανική ΑΟΖ.
Ας
σημειωθεί ότι Αμερική, που απέχει μόνο 90 μίλια από την Κούβα, δεν τόλμησε να
πει ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν διαθέτει ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ
ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής», μέθοδο που
τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι. Μάλιστα, η κυβέρνηση της Κούβας αποφάσισε πρόσφατα
να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στη δική της ΑΟΖ, έρευνες που γίνονται σε
απόσταση μόνο 45 μιλίων από τις ακτές της Φλόριδας.
Η Ελλάδα
δέχτηκε άλλο ένα χαστούκι από του Αιγυπτίους, όταν αυτοί ενημέρωσαν την
ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την
Τουρκία, τη στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία!
Γ.
Στα τέλη του 1986, η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε
συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές,
χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής». Αργότερα, η Τουρκία άρχισε
συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα, που κατέληξαν σε
συμφωνίες παρόμοιες του τύπου που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Ουδέποτε,
βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το
ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί «κλειστή ή ημίκλειστη
θάλασσα», όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιραστεί από τα παράκτια κράτη
αυτής της θάλασσας, χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της
υφαλοκρηπίδας. Αυτό, κατά την άποψή μου, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό
της Τουρκίας, διότι δέχτηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας
με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που
πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ. Η Τουρκία χρησιμοποίησε αυτή τη νέα
θαλάσσια ζώνη, παρόλο που μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη
για το Δίκαιο της Θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να
αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο
της Μαύρης Θάλασσας;
Δ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης αποδεχτεί την ΑΟΖ και πολλά παράκτια κράτη-μέλη
της έχουν υιοθετήσει ΑΟΖ 200 μιλίων. Έτσι, είναι απορίας άξιον γιατί όχι μόνο η
ΕΕ δεν παρεμβαίνει υπενθυμίζοντας στην Τουρκία ότι όλα τα κράτη-μέλη της έχουν
δικαίωμα να υιοθετήσουν ΑΟΖ στις παράκτιες περιοχές τους, αλλά και να υποχρεώσει
όλα τα κράτη-μέλη της, που δεν έχουν ήδη ΑΟΖ, να προκηρύξουν τέτοια ΑΟΖ.
Η
Τουρκία, επίσης, γνωρίζει ότι η θέση της όσον αφορά στην ΑΟΖ είναι πολύ αδύναμη,
γι’ αυτό και δεν εκστομίζει ποτέ αυτές τις τρεις λέξεις στις συνομιλίες της με
όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1974 μέχρι σήμερα. Το μεγάλο ερώτημα,
βέβαια, είναι γιατί και η Ελλάδα αποφεύγει να αναφερθεί και να θέσει η ίδια, στο
τραπέζι των συνομιλιών, τις τρεις αυτές λέξεις (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη)
που ανησυχούν τόσο πολύ την Τουρκία.
Οι
μυστικές συνομιλίες
Η
μόνη πιθανή εξήγηση που μπορεί κανείς να δώσει είναι η ακόλουθη:
Στη
δεκαετία του 1980, η Ελλάδα αποτάθηκε στην Τουρκία με κάποιες μυστικές
συνομιλίες και της ζήτησε να φέρουν στο τραπέζι των συζητήσεων το θέμα της ΑΟΖ.
Δυστυχώς, η τουρκική αντιπροσωπεία αντέδρασε έντονα, λέγοντας ότι το θέμα αυτό
δεν μπορεί ποτέ να προστεθεί στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων, διότι θίγονται
μεγάλα συμφέροντά της στο Αιγαίο. Ζήτησε, μάλιστα, από την ελληνική πλευρά να
μην επαναφέρει αυτό το θέμα ποτέ πια στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάτι που,
εκ των πραγμάτων, φαίνεται ότι έγινε δεκτό από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις!
Τώρα,
όμως, που η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο την ξεχασμένη ΑΟΖ, η
ελληνική κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα πλέον να αγνοεί τη ρύθμιση αυτή του Δίκαιου
της Θάλασσας, που τόσο πολύ ευνοεί τη χώρα μας. Φαίνεται, όμως, ότι το υπουργείο
Εξωτερικών έχει, έστω και καθυστερημένα, καταλάβει την αξία της ΑΟΖ και έχει
ξεκινήσει συνομιλίες με τα κράτη στα νοτιοδυτικά σύνορα της Ελλάδας, δηλαδή την
Αλβανία, την Ιταλία, την Αίγυπτο και τη Λιβύη για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με τα
κράτη αυτά.
Συμφωνίες
και «σύννεφα»
Η πρώτη
συμφωνία έγινε πρόσφατα με την Αλβανία (εκκρεμεί η επικύρωσή της, νομίζω, από
την αλβανική Βουλή), χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής», ο δε τρόπος
της οριοθέτησης ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων». Είναι δύσκολο να
καταλάβει κανείς γιατί χρησιμοποιήθηκε μια τέτοια ορολογία, ενώ θα μπορούσε να
γίνει οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών. Επίσης, έχει σημασία το γεγονός ότι η
Αλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Ελλάδας ότι όλα τα νησιά στην περιοχή έχουν
πλήρη δικαιώματα, όπως και οι ηπειρωτικές ακτές. Το μόνο που μένει είναι να
υπάρξει και μια συμφωνία σ’ ένα τριεθνές σημείο όπου συνορεύουν η Ελλάδα, η
Αλβανία και η Ιταλία.
Η άρνηση
της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου δεν
αποτελεί μόνο πράξη δειλίας, αλλά και μεγάλης απερισκεψίας. Εύχεται κανείς η νέα
κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να διορθώσει σύντομα αυτό το λάθος.
Ήδη έχει
αρχίσει να διαφαίνεται και κάποιο πρόβλημα με τη Λιβύη, διότι, ενώ η ελληνική
πλευρά δέχεται να κλείσει ο κόλπος της Σύδρας και η οριοθέτηση της ΑΟΖ να
αρχίσει από το σημείο εκείνο, η πλευρά των Λιβύων δεν θέλει να συμπεριλάβει στην
οριοθέτηση κάποια μικρά ελληνικά νησιά νότια της Κρήτης.
Από την
άλλη μεριά, δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα με την Ιταλία, διότι ήδη υφίσταται
η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας των δύο κρατών και επομένως μπορούν εύκολα να
δηλώσουν ότι η ΑΟΖ τους συμπίπτει με αυτή της υφαλοκρηπίδας.
Ένα
άλλο, τραγικό κατά την άποψή μου, λάθος που έκανε η Ελλάδα ήταν η πρόσφατη
απόφασή της να αρχίσει συνομιλίες με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των
θαλάσσιων ζωνών των δύο κρατών. Το τραγικό λάθος έγκειται στο γεγονός ότι η
Ελλάδα άρχισε τις συνομιλίες της με την Αίγυπτο χωρίς να πάρει κάποια ρητή και
σαφή διαβεβαίωση από αυτή ότι θα δοθούν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο. Τώρα
που οι συνομιλίες έχουν προχωρήσει, φαίνεται ότι οι Αιγύπτιοι δεν θέλουν να
δώσουν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο κι αυτό δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα
στην ελληνική πλευρά. Πρέπει, επιτέλους, οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι να
καταλάβουν ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο ένα ελληνικό νησί αλλά και ένα νησί
της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τέλος, η
Ελλάδα δέχτηκε άλλο ένα χαστούκι από τους Αιγυπτίους, όταν αυτοί ενημέρωσαν την
ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την
Τουρκία τη στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία! Η
Αίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία μόνο αν δεν
αναγνωριστούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου. Ο νοών νοήτω.
Η Αίγυπτος
ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα είχε συνομιλίες μαζί της στο Κάιρο στις 20
Ιουνίου του 2009 και αμέσως μετά στις 22 Ιουνίου 2009 με την τουρκική πλευρά! Η
Ελλάδα, αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία γι’ αυτή την αιγυπτιακή θέση, που
παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, πήγε στη συνάντηση στις 20 Ιουνίου
γνωρίζοντας ότι δύο ημέρες αργότερα Αιγύπτιοι και Τούρκοι θα κάθονταν στο ίδιο
τραπέζι.
Πριν από
μερικά χρόνια, η κυπριακή πλευρά προσέγγισε την ελληνική κυβέρνηση και της
ζήτησε να προχωρήσουν στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών, αλλά δυστυχώς η
Ελλάδα δεν άδραξε μια τόσο μεγάλη ευκαιρία που θα δημιουργούσε και ένα
προηγούμενο για το Καστελόριζο!
Απερισκεψία
Η άρνηση
της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου δεν
αποτελεί μόνο πράξη δειλίας, αλλά και μεγάλης απερισκεψίας. Εύχεται κανείς η νέα
κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να διορθώσει σύντομα αυτό το λάθος. Κλειδί σ’ αυτή την
οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται –όχι, ας πούμε,
κάποια ακατοίκητη βραχονησίδα– και κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να
αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση
ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα
είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο!
Επομένως,
σύντομα, η Ελλάδα θα πρέπει να προβεί στην ίδια ενέργεια στην οποία προέβησαν οι
ΗΠΑ, η Ρωσία και οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, δηλαδή να διακηρύξει την
κυριαρχία της σε ΑΟΖ, με βάση το εθιμικό δίκαιο της θάλασσας, όπως αυτό
εκφράζεται στη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας. Φυσικά, μια τέτοια ΑΟΖ δεν θα
διαθέτει μόνο η ηπειρωτική χώρα, αλλά και όλα τα ελληνικά νησιά. Χρησιμοποιώντας
τις αρχές της ΑΟΖ, το μεγαλύτερο ποσοστό του Αιγαίου και οι φυσικοί του πόροι θα
ανήκουν στην Ελλάδα και με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει κάποια
επέκταση των χωρικών μας υδάτων ούτε να συζητάμε με τους Τούρκους αν τα νησιά
μας έχουν υφαλοκρηπίδα ή όχι.
* Ο
Θεόδωρος Κ. Καρυώτης είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας. Υπήρξε μέλος της
ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και
επιμελήθηκε το βιβλίο Greece and the Law of the Sea.
ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΠΕΛΑΓΟΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ [ΜΕΡΟΣ B’]
του
Θεόδωρου Κ. Καρυώτη *
Στο
προηγούμενο τεύχος είδαμε ποια ακριβώς είναι η διαφορά της Ελλάδας με την
Τουρκία στο Αιγαίο Πέλαγος. Σε αυτό θα δούμε το ρόλο που μπορεί και πρέπει να
διαδραματίσει σε αυτό το πρόβλημα η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένα από τα
πιο σημαντικά έργα της Διάσκεψης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982) ήταν η
δημιουργία και η κωδικοποίηση του θεσμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Έτσι, δόθηκε ένα τέλος στη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τότε στο
Διεθνές Δίκαιο Αλιείας. Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης, ως ΑΟΖ
ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή, το πλάτος της
οποίας μπορεί να φτάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.), από τις γραμμές βάσης από
τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το
παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την
εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών
ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας, καθώς και
κυριαρχικά δικαιώματα, που αναφέρονται στην εξερεύνηση και οικονομική
εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων.
Η Τουρκία,
μέχρι στιγμής, δεν έχει απειλήσει την Ελλάδα ότι η δημιουργία ελληνικής ΑΟΖ θα
αποτελέσει και αυτή casus belli για τη γείτονα. Όμως, σε περίπτωση που δοθεί
εντολή από την ΕΕ για δημιουργία ΑΟΖ σε όλα τα κράτη-μέλη, ίσως η Τουρκία να
αρχίσει τις απειλές της.
Οι
θάλασσες και οι ωκεανοί καλύπτουν περίπου 105,5 εκατ. τετραγωνικά ν.μ., δηλαδή
καλύπτουν το 71% της επιφάνειας της Γης. Εάν όλα τα παράκτια κράτη κάνουν χρήση
των δικαιωμάτων τους για ΑΟΖ 200 ν.μ., τότε η περιοχή των ωκεανών που θα ανήκει
σε αυτά τα κράτη υπολογίζεται ότι θα καλύπτει γύρω στα 37,7 εκατ. τετρ. ν.μ. ή
το 35,8% της παγκόσμιας θαλάσσιας επιφάνειας. Μέσα στις ζώνες αυτές
περιλαμβάνεται πάνω από το 90% της παγκόσμιας αλιείας, πάνω από το 87% των
υπολογιζόμενων αποθεμάτων πετρελαίου και γύρω στο 10% των πολυμεταλλικών
κονδύλων. Επομένως, εύκολα μπορεί κάποιος να αντιληφθεί την κρίσιμη σημασία που
έχει η ΑΟΖ όχι μόνο για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά γενικότερα για την
παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις.
Σημαντικές
διαφορές
Το
καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους τους φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ η
υφαλοκρηπίδα καλύπτει μόνο τους µη ζωντανούς πόρους. Μια άλλη σημαντική διαφορά
έγκειται στο γεγονός ότι τα δικαιώματα ενός κράτους πάνω στην υφαλοκρηπίδα
υπάρχουν ipso facto και ab initio, ενώ η ύπαρξη της ΑΟΖ είναι δυνατή μόνο
κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους.
Επομένως,
το παράκτιο κράτος μπορεί να έχει υφαλοκρηπίδα χωρίς να έχει ΑΟΖ, ενώ το
αντίστροφο δεν είναι δυνατόν.
Η Σύμβαση
του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι
όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού
καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές
περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα
για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι,
δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι βρίσκονται πάνω στην
υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική
έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.
Ο ρόλος
της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το
γεγονός και μόνο ότι η ΕΕ διέθετε μεγάλο μήκος ακτών ήταν αρκετό για να
ενδιαφερθεί για διάσκεψη που θα δημιουργούσε το νέο Σύνταγμα των Θαλασσών του
πλανήτη μας. Βέβαια, ο κύριος λόγος της συμμετοχής της ΕΕ στη διάσκεψη ήταν το
γεγονός ότι τα κράτη-μέλη της είχαν μεταβιβάσει ορισμένες αρμοδιότητες στην
Κοινότητα. Οι αρμοδιότητες αυτές αφορούσαν βασικά στα θέματα της αλιείας, της
εμπορικής πολιτικής και της διατήρησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η Σύμβαση
του 1982 (στο Μέρος XVIΙ και στο Annex IX) παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής
Διεθνών Οργανισμών στη νέα Σύμβαση αμέσως μετά τη συμμετοχή της απολύτου
πλειοψηφίας των κρατών-μελών στη Σύμβαση. Ήδη όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς
και η ίδια η ΕΕ, έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας. Με βάση
τα άρθρα 309 και 310 της νέας Σύμβασης του 1982 δεν επιτρέπεται να διατυπωθούν
επιφυλάξεις ή εξαιρέσεις, όταν τα διάφορα κράτη καταθέτουν την επικύρωση της
Σύμβασης. Έτσι, τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να έχουν επιφυλάξεις σχετικά με
τις αρμοδιότητες που έχουν μεταβιβάσει σε αυτή.
Όταν
στα μέσα της δεκαετίας του 1970 η ΕΕ αντιλήφθηκε ότι ΑΟΖ 200 ν.μ. σύντομα θα
εξαπλωθεί σε όλες τις ηπείρους, αποφάσισε να μελετήσει το θέμα για να
διαπιστώσει αν πρέπει και η ίδια να αποκτήσει μια τέτοια ζώνη. Έτσι, έχοντας
αναλύσει τις απώλειες και τα κέρδη της ΕΕ σε καθεστώς ΑΟΖ 200 ν.μ., η Ένωση
προχώρησε σε ένα σημαντικό βήμα το Νοέμβριο του 1976, συμφωνώντας σε τρεις
βασικές αρχές:
-
Την
προέκταση των αλιευτικών ζωνών όλων των μελών της σε 200 ν.μ.
-
Τη
μεταβίβαση στην Κοινότητα της αποκλειστικής αρμοδιότητας για τις
διαπραγματεύσεις για αλιευτικές συμφωνίες της ΕΚ με κράτη μη μέλη της
Κοινότητας.
-
Σε
ορισμένες αρχές για τη μελλοντική της πολιτική σε θέματα διαχείρισης και
διατήρησης των αλιευτικών πόρων.
Το μήκος
των ακτών της ΕΕ των «27» ξεπερνά τα 66.000 χλμ. και η Ελλάδα διαθέτει τη
μεγαλύτερη ακτή από όλα τα κράτη-μέλη, που φτάνει τα 13.676 χλμ., καθώς επίσης
και τα περισσότερα νησιά και νησίδες, 3.100, ενώ 2.463 από αυτά βρίσκονται στο
Αιγαίο Πέλαγος.
Έτσι, από
τα τέλη του 1976 η Κοινότητα προσπάθησε να δημιουργήσει κοινή αλιευτική πολιτική
που να είναι αποδεκτή σε όλα τα μέλη της και να έχει μακροπρόθεσμους στόχους.
Τελικά, μετά από έξι χρόνια επίπονων και επίμονων διαβουλεύσεων, δημιουργήθηκε η
νέα «Κοινή Αλιευτική Πολιτική» με τον Κανονισμό του Συμβουλίου Νο. 170/83 της
25ης Ιανουαρίου 1983. Ο κανονισμός αυτός αναφέρει στο άρθρο 6, παράγραφο 1 τα
εξής:
«Από την
1η Ιανουαρίου 1983 και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1992, τα κράτη-μέλη επιτρέπεται
να διατηρήσουν το καθεστώς που ορίζεται στο άρθρο 100 της πράξης προσχώρησης του
1972 και να γενικεύσουν το όριο των έξι μιλίων, το οποίο προβλέπεται στο ίδιο
άρθρο, μέχρι δώδεκα ναυτικά μίλια για όλα τα ύδατα που υπάγονται στην κυριαρχία
ή δικαιοδοσία τους».
Αιγιαλίτιδα ζώνη
Ο
κανονισμός αυτός ξεκάθαρα αναφέρει ότι το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης των
κρατών-μελών δεν έχει καμία επίπτωση στην αλιευτική ζώνη. Δηλαδή, κράτη-μέλη που
είχαν αιγιαλίτιδα ζώνη 3 ή 6 ν.μ. θα έπρεπε να αποκτήσουν αλιευτική ζώνη 12 ν.μ.
Η Ελλάδα
δεν έκανε τότε καμία ενέργεια για να δημιουργήσει αλιευτική ζώνη 12 ν.μ.
Αργότερα, η Τουρκία, βλέποντας πολλές χώρες της ΕΕ να επεκτείνουν την αλιευτική
τους ζώνη στα 12 ν.μ. και φοβούμενη ότι και η Ελλάδα θα έκανε το ίδιο πράγμα,
αντέδρασε και κάλεσε στην Άγκυρα, την 25η Οκτωβρίου 1990, όλους τους τότε
πρεσβευτές της ΕΕ, εκτός του Έλληνα, ζητώντας από τα κράτη-μέλη να μην
επεκτείνουν την αλιευτική ζώνη τους στα 12 ν.μ. στη Μεσόγειο. Δυστυχώς, η ΕΕ
αποδέχτηκε το τουρκικό διάβημα αλλά, ακόμα χειρότερα, το δέχτηκε και η τότε
κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Η Τουρκία
προσπαθεί να ξεχάσει ότι ένας από τους όρους πλήρους ένταξής της στην ΕΕ είναι η
υποχρέωσή της να επικυρώσει τη νέα Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας και βέβαια
το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών «ξεχνά» να υπενθυμίσει στην Τουρκία αυτό το
σημαντικό όρο κάθε φορά που παραβιάζει τα δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο.
Όταν η ΕΕ
αποφάσισε να δημιουργήσει ΑΟΖ 200 ν.μ. για όλα τα κράτη-μέλη της, η Τουρκία
ζήτησε να μην δημιουργηθεί τέτοια ζώνη στη Μεσόγειο, αίτημα που πάλι αποδέχτηκε
και η ΕΕ και η Ελλάδα. Η εξήγηση που δόθηκε από την ΕΕ είναι ότι τα ψάρια σε
αυτή τη θάλασσα έχουν υψηλή μεταναστευτική τάση και έτσι δεν κρίθηκε χρήσιμο να
επεκταθούν τα 200 ν.μ. και σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή. Κατά συνέπεια, ούτε η
Ελλάδα ούτε και η Ιταλία διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ., ενώ η Γαλλία και η Ισπανία
διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ. αλλά όχι στην περιοχή της Μεσογείου. Έτσι, το μοναδικό
κράτος της ΕΕ που διαθέτει ΑΟΖ στη Μεσόγειο είναι η Κύπρος, για την οποία δεν
έφερε καμία αντίρρηση η ΕΕ.
Οι ΑΟΖ
όλων των παράκτιων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΠΗΓΗ:
Our Ocean
Η
κατάσταση αυτή, δηλαδή η εξαίρεση της Μεσογείου από τη ζώνη των 200 ν.μ., δεν
εξυπηρετεί τα συνολικά συμφέροντα της ΕΕ και ιδιαίτερα των κρατών-μελών της που
βρέχονται από τη Μεσόγειο και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να αναιρεθεί, ιδιαίτερα
τώρα που η Κύπρος διαθέτει τέτοια ΑΟΖ, καθώς και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι
πολύ πρόσφατα και η Γαλλία αποφάσισε να δημιουργήσει παρόμοια ΑΟΖ στη Μεσόγειο.
Μόνο ένα 4% του αλιεύματος στη Μεσόγειο προέρχεται από τα ύδατα άλλων κρατών και
η ύπαρξη ΑΟΖ στη Μεσόγειο δεν θα επιδράσει αρνητικά στην Ελλάδα, την Ισπανία και
την Ιταλία, που αλιεύουν έξω από τις ακτές της Αλγερίας, του Μαρόκου και της
Τυνησίας. Γι’ αυτό η Ελλάδα πρέπει να ζητήσει από τους εταίρους της στις
Βρυξέλλες να επεκτείνουν την ΑΟΖ και στη Μεσόγειο.
Σήμερα, το
μήκος των ακτών της ΕΕ των «27» ξεπερνά τα 66.000 χλμ. και η Ελλάδα διαθέτει τη
μεγαλύτερη ακτή από όλα τα κράτη-μέλη, που φτάνει τα 13.676 χλμ., καθώς επίσης
και τα περισσότερα νησιά και νησίδες που είναι 3.100, και 2.463 από αυτά
βρίσκονται στο Αιγαίο Πέλαγος. Βέβαια, αν υπολογιστούν και οι βραχονησίδες, τότε
ξεπερνούν συνολικά τις 10.000. Συγκριτικά, οι ακτές των ΗΠΑ είναι 21.000 χλμ.,
της Λατινικής Αμερικής 25.000 χλμ., της Αφρικής 30.000 χλμ. και της Αυστραλίας
27.000 χλμ. Επίσης, με την επέκταση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των παράκτιων
κρατών σε 200 ν.μ., η περιοχή που ανήκει στα κράτη-μέλη της ΕΕ ξεπερνά τα επτά
εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί τη
μεγαλύτερη αλιευτική δύναμη στον κόσμο.
Η Τουρκία,
μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει απειλήσει την Ελλάδα ότι η δημιουργία
ελληνικής ΑΟΖ θα αποτελέσει και αυτή casus belli. Όμως, σε περίπτωση που δοθεί
εντολή από την ΕΕ να δημιουργηθεί ΑΟΖ σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ίσως η
Τουρκία να αρχίσει τις απειλές της και γι’ αυτό το θέμα, αλλά τότε θα είναι
αναγκασμένη και υποχρεωμένη να χρησιμοποιήσει το casus belli και κατά της ΕΕ!
Έχω
την εντύπωση ότι η ΕΕ δεν θα δώσει εντολή στην Ελλάδα να δημιουργήσει ΑΟΖ σε
όλες τις θάλασσες που την περιβρέχουν, διότι προφανώς δεν επιθυμεί να
δυσαρεστήσει την Τουρκία. Βέβαια, η ΕΕ δεν κάνει τίποτα άλλο από το να δίνει
συνεχώς οδηγίες στα κράτη-μέλη της για διάφορα οικονομικά, πολιτικά και
οικονομικά θέματα. Φαίνεται ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν μόνο υποχρεώσεις και
όχι δικαιώματα. Επιπλέον, η Τουρκία προσπαθεί να ξεχάσει ότι ένας από τους όρους
πλήρους ένταξής της στην ΕΕ είναι η υποχρέωσή της να επικυρώσει τη νέα Σύμβαση
του Δίκαιου της Θάλασσας και βέβαια το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών «ξεχνά» να
υπενθυμίσει στην Τουρκία αυτό το σημαντικό όρο κάθε φορά που παραβιάζει τα
δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο.
Φανταστείτε την υποθετική περίπτωση κατά την οποία οι ΗΠΑ, εάν και εφόσον
υπάρξει κάποια διαφορά ανάμεσα στη Φλόριντα και την Κούβα, ισχυριστούν ότι δεν
εμπλέκονται σε αυτή τη διένεξη γιατί δεν θέλουν να δυσαρεστήσουν την Κούβα!
Τελικά,
δε, τι εννοούσε ο πρόεδρος Σαρκοζί όταν έλεγε πρόσφατα: «Θέλουμε μια ενωμένη
Ευρώπη. Η Ευρώπη πρέπει να έχει σύνορα. Διότι μια Ευρώπη χωρίς σύνορα θα είναι
μια Ευρώπη χωρίς θέληση, χωρίς ταυτότητα, χωρίς αξίες. Κι αν η Ευρώπη δεν
υπερασπίζεται τις αξίες της, τότε ποιος θα το κάνει γι’ αυτή;».
*O
Θεόδωρος Κ. Καρυώτης είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας. Υπήρξε μέλος της
ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και
επιμελήθηκε το βιβλίο Greece and the Law of the Sea.
-----------------------------------------------------------------
1.3.2010.
Πτέραρχος Κουρής, Υφαλοκρηπίδα
Του
Νίκου Κουρή, τέως υφυπουργού Εθνικής Άμυνας και επίτιμου Αρχηγού ΓΕΕΘΑ
Πριν από πολλά χρόνια απέκτησαν οι υπηρεσίες μας ένα απόρρητο κείμενο του
Τουρκικού Γενικού Επιτελείου, το οποίο περιείχε μια εμπεριστατωμένη ανάλυση
της τουρκικής στρατηγικής στην περιοχή μας. Ήταν γραμμένο σε απλοϊκή γλώσσα,
αλλά τα όσα ανέφερε ήταν πολύ σοβαρά και δεν άφηναν αμφιβολίες για τους
στόχους της πολιτικής της Άγκυρας σε σχέση με την
Ελλάδα ούτε για την αυθεντικότητά του. Έγραφε το τουρκικό εγχειρίδιο: "Τα
ανατολικά νησιά του Βορείου Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Σάμος) περικλείουν τα
παράλια της Ανατολίας στο Αιγαίο. Τα νησιά αυτά κατέχουν θέσεις στις
προσβάσεις εισβολής στην Ανατολία και αποτελούν προφυλακή για την άμυνά της
σε περίπτωση επίθεσης...". Και συνέχιζε το κείμενο του Τουρκικού
Γενικού Επιτελείου: "...Οι παρακάτω
πραγματικότητες αποδεικνύουν ότι σ' έναν πόλεμο η ελληνική αντίσταση θα
είναι αδύνατη. Τα νησιά βρίσκονται πολύ μακριά από την Ελλάδα και η αποστολή
δυνάμεων από τη μητέρα πατρίδα για την προστασία τους θα είναι πολύ δύσκολη.
Ακόμη περισσότερο αφού, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάννης, είναι ανοχύρωτα...".
Και καταλήγει η ανάλυση του Γενικού Επιτελείου της Τουρκίας: "Από
απόψεως ασφάλειας της Τουρκίας, εκτός των σημερινών συνόρων, υπάρχει ανάγκη
δημιουργίας μιας ζώνης ασφαλείας που να συμπεριλαμβάνει και τα κοντινά νησιά>>.
Σαφές το κείμενο... Εξάλλου, μιλώντας από χειρογράφου, ο πρώην πρωθυπουργός
της Τουρκίας Τ. Οζάλ, σε λόγο του στη Βουλιαγμένη στις 13 Ιουνίου 1988,
ανέλυσε τα αίτια της ελληνοτουρκικής διαμάχης, όπως τα αντιλαμβάνεται η
Τουρκία! <<Το κύριο χαρακτηριστικό>>,
είπε, <<του εθνικού κράτους (της Τουρκίας)
είναι η ευαισθησία στα εθνικά του συμφέροντα. Η περίοδος Βενιζέλου -
Ατατούρκ, στην οποία οικοδομήθηκε το σημερινό στάτους κβο, δεν έχει
ομοιότητα με τη σημερινή εποχή>>. Επομένως, συμπληρώνουμε εμείς,
πρέπει να αλλάξει...
Ανατρέχοντας στην Ιστορία, διαπιστώνουμε ότι η Τουρκία καταβάλλει αυτήν την
προσπάθεια από την εποχή του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά το διάστημα
της κατοχής της χώρας μας από τις δυνάμεις του Άξονα, η Άγκυρα ζήτησε από
τους εμπόλεμους να στείλει στρατό στα ανατολικά νησιά μας για να τους...
απαλλάξει από τη δουλεία της φύλαξής τους! Στη διάρκεια των εργασιών για τη
σύναψη της Συνθήκη Ειρήνης στο Παρίσι το 1947, προσπάθησε να ματαιώσει την
ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα. Εκμεταλλευόμενη το φιάσκο της
απόσυρσης των δυνάμεών μας από την ενοποιημένη δομή της Συμμαχίας το 1975
αρνήθηκε να αποδεχθεί την επάνοδό τους αν δεν συμφωνούσαμε στην αναδιάταξη
των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης στο Αιγαίο. Την προσπάθεια της Άγκυρας την
υποστήριζαν οι ΗΠΑ με τους εκπροσώπους τους στο ΝΑΤΟ. Η προσπάθεια της
Άγκυρας δεν απέδωσε γιατί συνάντησε την αντίσταση ενός πατριώτη πολιτικού,
του αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ, τον οποίο υποστήριξαν στον αγώνα του
αξιωματικοί του Επιτελείου υπό τον Α' Υπαρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Ο Αβέρωφ συγκρούστηκε με τον Μητσοτάκη,
υπουργό Εξωτερικών τότε, ο οποίος συμφωνούσε με τους ΝΑΤΟϊκούς και ήθελε την
εγκατάσταση των στρατηγείων στη χώρα μας χωρίς προηγουμένως να καθοριστούν
τα όρια ευθύνης των ελλήνων (ΝΑΤΟϊκών) διοικητών, κάτι που ήταν αντίθετο με
την εθνική μας πολιτική. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός και
υπουργός Άμυνας, μετά τις εκλογές του 1981 είχε καταστήσει σαφή την ελληνική
θέση πάνω στο θέμα αυτό. Στις προγραμματικές δηλώσεις της 23ης Νοεμβρίου
1981 είπε: <<Στο θέμα του Αιγαίου πρέπει να
καταστήσουμε σαφές τόσο προς τους γείτονές μας όσο και προς την Ατλαντική
Συμμαχία πως τα χερσαία, εναέρια και θαλάσσια σύνορά μας καθώς και τα όρια
της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Κατοχυρώνονται από
διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες και από τη διεθνή πρακτική>>.
Για την επίτευξη των επεκτατικών της σχεδίων η Άγκυρα <<κατασκεύασε>> στο
παρελθόν διάστημα έναν αριθμό τεχνητών προβλημάτων για να συντηρεί την
ένταση στο Αιγαίο και να προβάλλει τις απαιτήσεις της στο διεθνές
περιβάλλον. Τα προβλήματα αυτά κατά τους Τούρκους είναι:
* Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του
Αιγαίου.
* Ο εθνικός μας εναέριος χώρος.
* Το εύρος των χωρικών μας υδάτων.
* Ο αφοπλισμός των νησιών μας στο Αιγαίο.
* Η εναέρια κυκλοφορία, η έρευνα - διάσωση.
* Οι λεγόμενες <<γκρίζες ζώνες>>.
Η εθνική μας πολιτική αναγνωρίζει ως υπαρκτό πρόβλημα μόνο εκείνο της
οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, που είναι νομικό θέμα. Παρά την πίεση που
δεχθήκαμε μετά την επανένταξη, δεν καμφθήκαμε και δεν συμφωνήσαμε στον
επανακαθορισμό των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης. Όμως τον Δεκέμβριο του
1992, χωρίς να υπάρχει απόφαση του ΚΥΣΕΑ για αλλαγή της εθνικής πολιτικής
που ακολούθησαν επί σειρά ετών μεγάλοι έλληνες πολιτικοί,
η αντιπροσωπεία μας στη Σύνοδο της DPC στις
Βρυξέλλες, στις 11 Δεκεμβρίου 1992, δέχθηκε πρόταση του ΝΑΤΟ για κατάργηση
των ορίων στη Νότια Περιοχή, γεγονός που υλοποιούσε τη θέση του Μητσοτάκη
που είχε το 1981 προκαλέσει την οργή του Αβέρωφ. Θα επαναλάβουμε εδώ
ότι στο θέμα αυτό υπήρχε πλήρης συμφωνία δύο πολιτικών ανδρών διαφόρου
ιδεολογικής τοποθέτησης, που όμως τους ένωνε ο αγνός πατριωτισμός.
Επακολούθησε σχεδόν μια δεκαετία διαβουλεύσεων για το νέο καθεστώς του
Αιγαίου, στη διάρκεια της οποίας η
Ουάσινγκτον πρόσφερε βοήθεια στην Άγκυρα για την πραγματοποίηση των στόχων
της. Είναι γνωστή η ιστορία του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Σώφλυ το
1977 <<περί ασυνήθων γεωγραφικών ρυθμίσεων
του παρελθόντος στο Αιγαίο>>, που ανάγκασε τον Γεώργιο Ράλλη να τον
χαρακτηρίσει <<persona non grata>>,
ως και οι πρόσφατες δηλώσεις του State
Department περί της ανάγκης <<εκ νέου ανάγνωσης των κειμένων που καθορίζουν
το καθεστώς του Αιγαίου>>. Επαναλαμβάνεται ότι η εθνική πολιτική που
εγκαινίασε ο Ε. Αβέρωφ στο θέμα της υλοποίησης της συμφωνίας επανένταξης και
γενικότερα τα θέματα του Αιγαίου, υπήρξε
εθνική ομοφωνία και συνεχίστηκε η ίδια πολιτική από τον Ανδρέα Παπανδρέου,
πρωθυπουργό και υπουργό Άμυνας.
Επανερχόμαστε στα τωρινά.
Αν δεχθούμε συζητήσεις εφ' όλης της ύλης,
ποιο θα είναι το αντιστάθμισμα των απαιτήσεων της Τουρκίας, που σε τελευταία
ανάλυση επιδιώκει την απόκτηση ελληνικών εδαφών στο Αιγαίο και στον Έβρο;
Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης; Είναι αυτή ικανή
παραχώρηση της Τουρκίας για ό,τι αυτή ζητά από εμάς;
Οι Τούρκοι ζητούν εθνικό μας χώρο, έδαφος,
χωρικά ύδατα και αρμοδιότητες αεράμυνας πάνω από ελληνικά εδάφη. Αυτό
το τελευταίο είναι ιδιαίτερης σημασίας. Έχοντας οι Τούρκοι εξασφαλίσει την
ευθύνη αεράμυνας στο ανατολικό Αιγαίο, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, θα ακολουθήσει
αναπόφευκτα η αναδιάρθρωση των FIR Αθηνών - Κωνσταντινούπολης. Έχοντας
επικρατήσει από πλευράς αρμοδιοτήτων στο ανατολικό Αιγαίο, δεν νομίζω ότι οι
Τούρκοι θα επιχειρήσουν μια μεγάλης κλίμακας επίθεση κατά της Ελλάδας.
Πιθανόν να επιχειρήσουν εναντίον μικρονησίδων. Τη στρατιωτική τους δύναμη οι
γείτονες τη χρησιμοποιούν για την άσκηση πολιτικής κανονιοφόρων εναντίον μας
και για επίδειξη δύναμης. Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν άλλα πιθανά σενάρια για
τη συνέχιση της τουρκικής επιθετικότητας. Τις μέρες αυτές στάλθηκε επιστολή
από τον πρωθυπουργό μας στον τούρκο ομόλογό του, με περιεχόμενο την προσεχή
συνάντησή τους και τις σχετικές συνομιλίες. Από τη διατύπωση της επιστολής,
του μέρους που δόθηκε στον Τύπο, δεν είναι
σαφές αν οι συνομιλίες θα αφορούν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μόνο ή
και άλλα <<προβλήματα>> του Αιγαίου, όπως τα εννοούν οι Τούρκοι.
Προσωπικά έχω επιφυλάξεις για την αντικειμενικότητα των διεθνών διαιτητικών
οργάνων. Εκτιμώ ότι στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας θα λάβουμε πολύ λιγότερα
απ' ό,τι προσδοκούμε και ότι την επομένη της
απόφασης του δικαστηρίου θα ξυπνήσουμε με τα ελληνικά νησιά να <<επιπλέουν>>
στην τουρκική υφαλοκρηπίδα! Το αίσθημα της ανησυχίας που με
διακατέχει για την αντικειμενικότητα της Χάγης βασίζεται στη στάση των
<<φίλων>> μας μετά τον Παγκόσμιο Πόλεμο απέναντι στη χώρα μας, στα χρόνια
της συμμετοχής μας στο ΝΑΤΟ και, τελευταία, με τον τρόπο αντιμετώπισης της
Ελλάδας στην πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση. Δεν θα αποτελούσε έκπληξη
αν, για την ολοκλήρωση των επεκτατικών της οραμάτων, η Τουρκία
χρησιμοποιούσε σαν <<πολιορκητικό κριό>> την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν οι γείτονές
μας επιτύχουν πλήρη ένταξη. Σ' ένα τέτοιο ενδεχόμενο η Τουρκία, λόγω
πληθυσμιακού μεγέθους, θα έχει ανάλογη ποσόστωση στα όργανα της Ένωσης. Αυτό
θα της δίνει τη δυνατότητα σύναψης συμμαχιών στους μηχανισμούς της Ένωσης
για την εξυπηρέτηση των στόχων της. Επομένως δεν θα είναι ακατόρθωτο να
επιτύχει, σαν <<προσφορά>> της στην ασφάλεια και στην αναχαίτιση της
λαθρομετανάστευσης, τη συγκρότηση μιας δύναμης Ακτοφυλακής για τον έλεγχο
των κινήσεων στο στενό μεταξύ Ανατολίας και ελληνικών νησιών. Η δύναμη αυτή
θα επιδιωχθεί να είναι μεικτή, από Έλληνες και Τούρκους. Σε μια τέτοια
(υποθετική) περίπτωση, εκτός από τη θάλασσα και τον αέρα του ανατολικού
Αιγαίου, οι γείτονές μας θα αποκτήσουν και έδαφός μας. Την παρουσία τούρκων
ενόπλων στο έδαφός μας θα ακολουθήσει έφοδος πλήθους <<ευρωπαίων>> Τούρκων
από την απέναντι ακτή, μαζί με άφθονο χρήμα. Έτσι, η Τουρκία θα βρεθεί σε
απόσταση αναπνοής από τον τελικό της στόχο.
Δεν θα κουραστούν να μας περιμένουν οι Τούρκοι δεκαετίες πολλές. Μας έχουν
μάθει. Απλώς θα μας περιμένουν να διαπράξουμε το επόμενο σφάλμα...
Πηγή:
strategy-geopolitics4.blogspot.com
ανααρτημένο και στο
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/02/blog-post_7507.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+InfognomonPolitics+%28InfognomonPolitics%29#ixzz0gvDknCLS
---------------------------------------------------
Κ. Νικολάου
Καθημερινή
Κυριακή, 28 Φεβρουαρίου 2010
Οι έρευνες για
κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες ζώνες Ελλάδας και Κύπρου
και η
πολιτική των γειτονικών χωρών
Δρ. Κωνσταντίνος A. Nικολάου*
Οι έρευνες πετρελαίου, ιδίως στις
θαλάσσιες περιοχές, συνδέονται άμεσα με την άσκηση ή όχι κυριαρχικών δικαιωμάτων
των κρατών στις περιοχές αυτές.
Από τη δεκαετία του 1970 η Ελλάδα
παρουσιάζεται να αδυνατεί να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε αρκετές
θαλάσσιες ζώνες της, οι οποίες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας ανήκουν
σε αυτήν.
Από την άλλη γειτονικές της χώρες,
όπως η Τουρκία, η Αλβανία και η Λιβύη χρησιμοποίησαν, άμεσα ή έμμεσα, τις
έρευνες πετρελαίου για να αμφισβητήσουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Η Κύπρος
προσπαθεί να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά της στις νότιες θαλάσσιες
περιοχές, παρά την άσκηση πιέσεων από την Τουρκία, η οποία κατέχει με τον στρατό
της το βόρειο μέρος του νησιού, απαγορεύοντας διά της βίας την άσκηση των
κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο κατεχόμενο τμήμα. Ολα
αυτά αποδεικνύονται με σειρά χαρτών, αρκετοί από τους οποίους παρουσιάζονται για
πρώτη φορά.
Ας δούμε τις περιπτώσεις Ελλάδας και
Κύπρου.
ΕΛΛΑΔΑ
Είναι γνωστό ότι όλες οι ελληνικές
κυβερνήσεις, μετά τον Ιούλιο του 1974, αναγνωρίζουν ότι το μόνο πρόβλημα μεταξύ
της Ελλάδας και της Τουρκίας στο Αιγαίο είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας
[χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν πρόκειται για τη σημερινή εκδοχή της
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)]. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει δικαίωμα
υφαλοκρηπίδας (ή ΑΟΖ) στα νησιά του Αιγαίου και ζητεί τον διαχωρισμό της
θάλασσας του Αιγαίου στη μέση γραμμή, μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο
χωρών. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια τον κίνδυνο «απομόνωσης» των ελληνικών νησιών
του Αιγαίου που θα βρεθούν στη συνέχεια εντός τουρκικής ΑΟΖ. Ας δούμε σε χάρτες
πώς εξελίχτηκαν τα πράγματα.
ΧΑΡΤΗΣ 1
Παραχωρήσεις της Ελλάδας σε διεθνείς εταιρείες πριν από τον Ιούλιο 1974
Στον χάρτη φαίνονται οι παραχωρήσεις
που είχαν δοθεί στο Αιγαίο πριν από τον Ιούλιο του 1974, με διεθνείς συμβάσεις,
σε διεθνείς εταιρείες πετρελαίου, μερικές από τις οποίες είναι πανίσχυρες, όπως
CONOCO, TEXACO, Chevron κ. λπ. Είναι γνωστό ότι οι εταιρείες αυτές είχαν και
έχουν δυνατότητες πολιτικών παρεμβάσεων για διασφάλιση των συμφερόντων τους. Τα
σκιασμένα τμήματα δείχνουν τις παραχωρήσεις σε ξένες εταιρείες και οι μαύρες
ευθείες τα σεισμικά προφίλ που είχαν γίνει για τις έρευνες πετρελαίου από την
Ελλάδα.
Τον Ιούλιο του 1974 υπήρχαν επτά
συμβάσεις σε ισχύ, ενώ άλλες πέντε βρίσκονταν σε στάδιο κύρωσης. Με κόκκινη
γραμμή αποτυπώνονται τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Τουρκίας και των ελληνικών
νησιών και με μοβ γραμμή αποτυπώνεται η μέση θαλάσσια γραμμή, μεταξύ των κυρίως
ακτών των δύο χωρών, όπως την εννοεί η Τουρκία σε διάφορες μελέτες και χάρτες
που εξέδωσε κατά καιρούς, αμφισβητώντας την υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ των νησιών του
Αιγαίου και την κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτήν.
Σημειώνουμε ότι το 1971 έγινε η
γεώτρηση Ανατολική Θάσος # 1, 13 μίλια από την ακτή και αμέσως μετά η γεώτρηση
Λήμνος #1, 12 περίπου μίλια από τις ακτές της Λήμνου, χωρίς να αμφισβητηθούν από
την Τουρκία. Το 1972 έγινε η ανακάλυψη του κοιτάσματος φυσικού αερίου, Νότια
Καβάλα, στη θαλάσσια περιοχή Θάσου - Καβάλας και αμέσως μετά, το 1974,
ανακαλύφθηκε στην ίδια θαλάσσια περιοχή το κοίτασμα πετρελαίου του Πρίνου. Είναι
σαφές ότι πριν από τον Ιούλιο του 1974 η Ελλάδα ασκούσε τα κυριαρχικά της
δικαιώματα σε όλο το Αιγαίο, μέσω συμβάσεων για έρευνα και παραγωγή
υδρογονανθράκων.
Η Τουρκία, για να αμφισβητήσει τα
κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο, τον Νοέμβριο του 1973 και το 1974,
«εκχώρησε» περιοχές του Αιγαίου στην κρατική της εταιρεία πετρελαίου, TPAO,
εκδίδοντας τον αντίστοιχο χάρτη (Χάρτης 2).
ΧΑΡΤΗΣ 2
Παραχωρήσεις Τουρκίας στην TPAO (1973- 74) (γραμμοσκιασμένες οι
παραχωρήσεις στην TPAO)
Βλέπουμε ότι η Τουρκία
χρησιμοποιώντας τις παραχωρήσεις για έρευνες πετρελαίου και την κρατική της
πετρελαϊκή εταιρεία, αμφισβήτησε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Το 1974 η Τουρκία εξέδωσε τη NOTAM
714 για τον έλεγχο του ανατολικού εναέριου χώρου του Αιγαίου, ο οποίος περίπου
συμπίπτει με τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της. Η Ελλάδα αντέδρασε αποφασιστικά και
εξέδωσε την ΑΝΤΙ-ΝΟΤΑΜ 1157/74, η οποία στην ουσία εξουδετέρωσε την τουρκική,
διότι η Τουρκία αντιλήφθηκε τις ζημίες που προκάλεσε στον τουρισμό της η
προηγηθείσα ενέργειά της.
Στην πράξη, όμως, μετά την τουρκική
εισβολή στην Κύπρο το 1974, η Ελλάδα κάτω από το βάρος των τουρκικών πιέσεων και
των αδυναμιών της, «πάγωσε» και στην ουσία κατάργησε τις συμβάσεις για έρευνες
πετρελαίου στο Αιγαίο, «παγώνοντας» και την άσκηση κυριαρχίας της σε όλο το
μήκος και το πλάτος του Αιγαίου, το οποίο της ανήκει σαν ΑΟΖ για εκμετάλλευση
του υπεδάφους του.
Από 1974 και μετά η Τουρκία
χρησιμοποίησε τις έρευνες πετρελαίου κατʼ εξακολούθηση, με την έξοδο των
ερευνητικών της σκαφών (Σισμίκ, Χόρα, Πίρι Ρέις) για να επιβάλει σαν τελικό
αποτέλεσμα την παύση των ερευνών στο Αιγαίο, σε περιοχές πέραν των έξι μιλίων
και να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Ελλάδας. Αυτό επιτεύχθηκε έπειτα από
διαδοχικές κρίσεις που δημιούργησε η Τουρκία και οι οποίες κατέληξαν στις
συμφωνίες της Βέρνης (Κωνσταντίνος Καραμανλής), του Νταβός (Ανδρέας Παπανδρέου),
και της Μαδρίτης (Κώστας Σημίτης).
Η Ελλάδα σήμερα παραμένει η μόνη
ευρωπαϊκή χώρα χωρίς θαλάσσιες οικονομικές ζώνες, πλην της συμφωνίας των
θαλάσσιων συνόρων (στην ουσία ΑΟΖ) με την Ιταλία, που έγινε το 1978 από τον Κ.
Καραμανλή. Εκκρεμούν η Τουρκία, η Λιβύη, η Αίγυπτος, η Κύπρος και η Αλβανία.
Η εκ μέρους της Ελλάδας απουσία
σταθερής και σθεναρής πολιτικής στα θαλάσσια σύνορα και εμμέσως στις έρευνες
πετρελαίου, είχε σαν αποτέλεσμα την αποθράσυνση άλλων γειτόνων με «επιθετικές»
πολιτικές, σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της, όπως έγινε με την Αλβανία
και τη Λιβύη.
ΧΑΡΤΗΣ 3
Παραχωρήσεις Αλβανίας 1994
Το 1994 η Αλβανία προχώρησε σε
παραχώρηση περιοχών στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κέρκυρας, στην εταιρεία
Hamilton, αγνοώντας το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και τη θέση της Ελλάδας για
την υφαλοκρηπίδα - ΑΟΖ των νησιών Οθωνοί, Μαθράκι, Ερείκουσα.
Στον χάρτη 3 παρουσιάζεται ανάγλυφα
το πρόβλημα και με ερώτημα οι αλβανικές «καταπατήσεις» του 1994. Η παραχώρηση
της Αλβανίας, στο μπλοκ Joni 5, καταπατούσε ξεκάθαρα τη θαλάσσια ζώνη των
ελληνικών νησιών. Η Ελλάδα, έπειτα από δημοσιεύματα του Τύπου, αντέδρασε με
διαβήματα.
Μόλις πρόσφατα, μετά 15 χρόνια
εκκρεμότητας, ανακοινώθηκε ότι οι δύο χώρες είχαν έρθει σε συμφωνία (σύμφωνα με
το δίκαιο της Θάλασσας), για τα θαλάσσια σύνορα, το περιεχόμενο της οποίας ακόμα
δεν είδε το φως της δημοσιότητας. Δυστυχώς, το Ανώτατο Δικαστήριο της Αλβανίας
θεώρησε τη συμφωνία «μειοδοτική» για την Αλβανία και ζήτησε την κατάργησή της.
Για ακόμα μια φορά οι έρευνες πετρελαίου χρησιμοποιήθηκαν σαν όπλο άσκησης ή
αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων.
ΧΑΡΤΗΣ 4 (IΗS Energy)
Παραχωρήσεις Λιβύης για έρευνες πετρελαίου
Το 2005 ξεκίνησαν να διαφαίνονται και
οι διαθέσεις της Λιβύης στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, με χρησιμοποίηση
των ερευνών πετρελαίου. Η Λιβύη εξέδωσε τον δικό της χάρτη παραχωρήσεων για
έρευνες υδρογονανθράκων.
Στον χάρτη των λιβυκών Αρχών, σε
αριθμημένα τετράγωνα, από τις λιβυκές Αρχές, παρουσιάζονται περιοχές της νότιας
Κρήτης, η νήσος Γαύδος και μέρος της θαλάσσιας ζώνης της Ελλάδας, σαν να είναι
προς εκχώρηση περιοχές της Λιβύης. Η Ελλάδα φαίνεται ότι αντέδρασε μόλις έλαβε
γνώση των χαρτών. Οι Λίβυοι πάντως δεν προχώρησαν σε ανακοινώσεις ή διαγωνισμούς
για έρευνες υδρογονανθράκων σε περιοχές που εντάσσονται στην ελληνική ΑΟΖ και
βρίσκονται πέραν της μέσης γραμμής.
Ποτέ δεν έγινε γνωστό αν είχαν τέτοιο
σκοπό ή ήταν εγγραφή κάποιας μελλοντικής παρακαταθήκης. Η έλλειψη όμως ελληνικής
πολιτικής σε θέματα θαλάσσιων συνόρων και ερευνών πετρελαίου, (αλλά και
επαγρύπνησης), είχαν σαν αποτέλεσμα, την έμμεση έστω, αμφισβήτηση κυριαρχικών
δικαιωμάτων της Ελλάδας.
ΚΥΠΡΟΣ
Η Κύπρος στις αρχές της τρέχουσας
δεκαετίας άρχισε να σκέφτεται σοβαρά την εμπλοκή της στις έρευνες
υδρογονανθράκων, αρχικά πιεζόμενη έμμεσα για την οριοθέτηση της θαλάσσιας ζώνης
με την Αίγυπτο. Η Αίγυπτος είχε ξεκινήσει μεγάλη προσπάθεια ανακάλυψης
κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη θαλάσσιά της περιοχή με μεγάλες επιτυχίες που
παρουσιάζονται στον Χάρτη 5. Τα κοιτάσματα που ανακαλύφθηκαν τελευταία ξεπερνούν
τα 80 τρισ. κυβικά πόδια.
ΧΑΡΤΗΣ 5
Ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή της Αιγύπτου
Οι έρευνες έγιναν και γίνονται μέσω
παραχωρήσεων σε διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες. Η Shell είχε εξασφαλίσει
παραχώρηση 42.000 τ. χλμ. στα βαθιά νερά, κοντά στη μέση γραμμή με την Κύπρο, με
επιτυχή έκβαση των ερευνών. Την ίδια εποχή, αξιολογήσεις σεισμικών ερευνών που
έγιναν στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, έδωσαν σημαντικά και θετικά
στοιχεία για το πετρελαιοδυναμικό της περιοχής νότια του νησιού. Ακολούθησαν οι
σημαντικές ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά
του Ισραήλ, με τα κοιτάσματα Mari, Dalit και κυρίως του γιγαντιαίου κοιτάσματος
Tamar, 90 χλμ. ανοιχτά της Χάιφας. Οι ανακαλύψεις παρουσιάζονται στον επόμενο
χάρτη 6 (Θ. Μάζης και συν-2009).
ΧΑΡΤΗΣ 6
Ανακαλύψεις υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή του Ισραήλ
Τα παραπάνω ευρήματα και εξελίξεις
προσέδωσαν πετρελαϊκή αξία στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κύπρου. Η τότε
κυβέρνηση Γλαύκου Κληρίδη έπειτα από διαπραγματεύσεις, οριοθέτησε τη Θαλάσσια
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου με την Αίγυπτο, στη μέση γραμμή,
δημιουργώντας θετικά τετελεσμένα για την περιοχή. Ακολούθησε ο Λίβανος και η
κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου προχώρησε στη διαδικασία του πρώτου γύρου
παραχωρήσεων, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Οδηγία και οι νόμοι της Κύπρου. Οι
κινήσεις αυτές ήταν εκδήλωση αποφασιστικότητας για την άσκηση των κυριαρχικών
δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στη δική της νότια ΑΟΖ, αλλά και τόνωσης
της κρατικής υπόστασής της.
ΧΑΡΤΗΣ 7
Παραχωρήσεις Ε-Π υδρογονανθράκων Κύπρου και Τουρκίας 2006- 2007
(επεξεργασία χαρτών IΗS Energy)
Η Τουρκία όμως δεν έμεινε απαθής.
Χρησιμοποιώντας τη γνωστή της τακτική, εξέδωσε άδειες ερευνών στην τουρκική
κρατική εταιρεία TPAO, δυτικά της Κύπρου και με μερική επικάλυψη κάποιων μπλοκ
της Κυπριακής Δημοκρατίας στις ΒΔ περιοχές. Η δημοσίευση των χαρτών φαίνεται ότι
δημιούργησε προβλήματα στην εκδήλωση ενδιαφέροντος από ξένες εταιρείες που θα
ήθελαν να συμμετάσχουν στον γύρο παραχωρήσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στον
χάρτη αυτόν είναι σαφής η αλληλοεπικάλυψη των παραχωρήσεων της Τουρκίας και της
Κύπρου στο ΒΔ μέρος των παραχωρήσεων.
Εκτός από τα προβλήματα που προκάλεσε
στην Κυπριακή Δημοκρατία, ο χάρτης της Τουρκίας, ταυτόχρονα προκαλεί και σοβαρές
επιπλοκές στα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Αγνοώντας επιδεικτικά την
Ελλάδα, η Τουρκία εξαφανίζει την υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ του Καστελόριζου και
παρεμβαίνει στην ελληνική ΑΟΖ. Αγνωστες παραμένουν οι τυχόν αντιδράσεις της
Ελλάδας.
ΧΑΡΤΗΣ 8
Παραχωρήσεις Κύπρου - Τουρκίας 2009 (επεξεργασία χαρτών IΗS Energy)
Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 2009 με
την πρόθεση της κυπριακής κυβέρνησης να προχωρήσει σε δεύτερο γύρο παραχωρήσεων,
αγνοώντας τις τουρκικές αντιδράσεις. Οι προθέσεις της κυπριακής κυβέρνησης είχαν
σαν αποτέλεσμα την άμεση αντίδραση της Τουρκίας με έκδοση νέων αδειών με
αντίστοιχους χάρτες, στην κρατική εταιρεία πετρελαίου TPAO (χάρτης 8). Οι
μονομερείς κινήσεις της Τουρκίας, ο νέος χάρτης παραχωρήσεων, σε συνδυασμό με
τους παλαιότερους προκαλεί περαιτέρω προβλήματα στην Ελλάδα, η οποία δεν
φαίνεται να έχει αντιδράσει.
Οι θαλάσσιες οικονομικές ζώνες Κύπρου
και Ελλάδας, θα ήταν ενωμένες αν εφαρμοζόταν το διεθνές δίκαιο. Με τις τουρκικές
παραχωρήσεις διχοτομούνται και αποκόπτονται. Στον χάρτη δημοσιεύονται όλοι οι
χάρτες παραχωρήσεων και οι αλληλοεπικαλύψεις που καταδεικνύουν ανάγλυφα το
πρόβλημα.
Οπως φαίνεται στους χάρτες οι
αλληλοεπικαλύψεις είναι πολλές. Αλληλοεπικαλύψεις παρουσιάζονται στις κυπριακές
παραχωρήσεις - μπλοκ-. Αλληλοεπικαλύψεις φαίνονται όμως και μεταξύ των τουρκικών
«αδειών - παραχωρήσεων», με διαφορά δύο χρόνων, οι οποίες δείχνουν το αλαζονικό
imperium της γείτονος, που αποφασίζει και πράττει κατά το δοκούν, αλλάζοντας
τους χάρτες παραχωρήσεών της, σύμφωνα με τις εκάστοτε επιδιώξεις της.
ΧΑΡΤΗΣ 9
Ιδεατές αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες κρατών Αν. Μεσογείου (σύμφωνα με
το Δίκαιο της Θάλασσας)
Το πώς όμως θα ήταν οι θαλάσσιες
οικονομικές ζώνες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και των χωρών της, αν
εφαρμοζόταν το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και οι χώρες της περιοχής έδειχναν
αλληλοσεβασμό, αυτό φαίνεται στον χάρτη 9 που επιμελήθηκαν οι Θ. Μάζης και Γ.
Σγουρός και παρουσίασαν πρόσφατα σε συνέδριο στην Αθήνα. Στον χάρτη φαίνεται ότι
η Ελλάδα θα είχε κυριαρχία στην περιοχή και η ΑΟΖ της θα συνδεόταν με την
κυπριακή ΑΟΖ. Η Αίγυπτος δεν έχει θαλάσσια οικονομικά σύνορα με την Τουρκία, ενώ
σήμερα η Τουρκία φέρεται να διαπραγματεύεται οριοθέτηση τους!!
Αν δε, συγκρίνουμε τους χάρτες 8 και
9, τότε αναδεικνύεται η επιθετική πολιτική της Τουρκίας και η χρησιμοποίηση των
ερευνών πετρελαίου και της κρατικής εταιρείας της, ΤΡΑΟ, στην άσκηση της
επεκτατικής πολιτικής της. Από την άλλη φαίνεται η απουσία πολιτικής από την
Ελλάδα και η παθητική της στάση, η οποία οδηγεί στη συρρίκνωση των δικαιωμάτων
της.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι έρευνες πετρελαίου συνδέονται με
την άσκηση εθνικής κυριαρχίας κυρίως σε μη οριοθετημένες ή αμφισβητούμενες
θαλάσσιες περιοχές.
Οι έρευνες πετρελαίου μπορεί να
χρησιμοποιηθούν σε άσκηση πολιτικής κατοχύρωσης ή αμφισβήτησης κυριαρχικών
δικαιωμάτων.
Η απουσία πολιτικής στην έρευνα και
παραγωγή υδρογονανθράκων μπορεί να οδηγήσει σε αμφισβήτηση κυριαρχικών
δικαιωμάτων.
Η Τουρκία αποτελεί το τέλειο
παράδειγμα χρήσης των ερευνών πετρελαίου και της κρατικής εταιρείας πετρελαίου,
για άσκηση πολιτικής ενίσχυσης, κατοχύρωσης της δικής της κυριαρχίας ή
αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων χωρών. Αυτό έγινε και γίνεται κατά
κόρον σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.
Η Ελλάδα αποτελεί αρνητικό παράδειγμα
όπου η έλλειψη πολιτικής στα θέματα έρευνας πετρελαίου οδήγησε σε αδυναμία
άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων και σε αμφισβητήσεις της ΑΟΖ, αλλά και των
θαλασσίων συνόρων της.
Η Κυπριακή Δημοκρατία χρησιμοποιεί
τις έρευνες πετρελαίου για να τονίσει την υπόστασή της και τα κυριαρχικά της
δικαιώματα.
Η χρησιμοποίηση της έννοιας της ΑΟΖ,
θα ευνοούσε την Ελλάδα.
* Ο δρ Κωνσταντίνος Α. Νικολάου
είναι γεωλόγος πετρελαίων - ενεργειακός οικονομολόγος.
Αναδημοσίευση από την
Kαθημερινή - Ημερομηνία δημοσίευσης: 28-02-10
-------------------------------------------------
21.2.2010.
Οι βραχονησίδες Καλόγεροι
Π. Ήφ. Από την ιστοσελίδα
http://www.enkripto.com/2010/02/to_19.html άντλησα το πιο κάτω κείμενο που
επειδή κρίνω ότι δίνει πολλές χρήσιμες πληροφορίες το αναρτώ.
Βραχονησίδες.
Αιγαίο. Μοιραία, με αυτές τις δυο λέξεις το μυαλό ταξιδεύει αυτομάτως στα
διάσημα πλεόν Ίμια τα οποία ταυτίστηκαν με την λέξη βραχονησίδα (και με το
ταπεινωτικό "ευχαριστώ"..) στην συνείδηση των περισσοτέρων Ελλήνων.
Μικροσκοπικές νησίδες στην μέση του πουθενά, συνήθως γίνονται το αντικείμενο της
προσοχής μας μετά από κάποια κρίση ή κάποιο περιστατικό με τους αρπακτικούς
γείτονες. Πολλοί από αυτούς τους βράχους αποτελούν σημεία τεράστιας εθνικής
σημασίας αντιστρόφως ανάλογης με μέγεθος τους. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα
παραδείγματα αποτελούν οι Καλόγεροι, φυτεμένοι όχι σε κάποια εσχατιά του
αρχιπελάγους, αλλά ακριβώς στο κέντρο του.
Το μικρό αυτό δίδυμο αποτελείται από τον Μεγάλο
Καλόγερο, ένα βράχο ύψος 36 μέτρων και εμβαδού 6 στρεμμάτων και τον Μικρό
Καλόγερο 1400 μέτρα βορειοανατολικά του πρώτου, με ύψος 1 μέτρο και αβαθή τα
οποία εκτείνονται μερικές δεκάδες μέτρα νότια. Οι βραχονησίδες δεσπόζουν του
Κεντρικού Αιγαίου πελάγους απέχοντας 27 μίλια από την Χίο (ανατολικά) και 23
μίλια από την Άνδρο (δυτικά)
Χάρτης του Κεντρικού Αιγαίου : στο κέντρο ακριβώς διακρίνουμε το όνομα
"Καλόγεροι". Με γαλάζιο χρώμα τα χωρικά ύδατα των 6nm
Ο πρώτος φάρος τοποθετήθηκε
στον μεγάλο Καλόγερο το 1920, λόγω του κινδύνου που αντιπροσώπευαν τα απότομα
βράχια στα παραπλέοντα σκάφη. Αργότερα κατασκευάστηκε μικρό κατάλυμα το οποίο
για μια περίοδο κατοικείτο καθώς σύμφωνα με τα νησιολόγιά του Γ. Κ. Γιαγκάκη
,«Κατά την απογραφή πληθυσμού της 16ης Οκτωβρίου 1940 ο μεγάλος Καλόγερος
φέρεται να κατοικείται από 6 κατοίκους», «άνδρες, μάλλον του Πολεμικού Ναυτικού
που επιτηρούσαν το Θαλάσσιο χώρο εν όψει Ιταλικής επίθεσης». Κατά τον Δεύτερο
Παγκόσμιο πόλεμο οι Γερμανοί κατασκεύασαν δεξαμενές νερού και πυρομαχικών οι
οποίες είναι εμφανείς μέχρι και στις μέρες μας. Την στρατιωτική χρήση της
βραχονησίδας μαρτυρούν τα εκατοντάδες διάσπαρτα βλήματα και κάλυκες που είναι
συναντά κανείς σε ολόκληρη την έκταση του βράχου.
Σήμερα ο Καλόγερος φιλοξενεί μικρό φάρο ο συντηρείται
τακτικά από την Υπηρεσία Φάρων του ΠΝ. Μάλιστα τον Νοέμβρη του 2006 έπεσε
θύμα..κλοπής αφού άγνωστοι αφαίρεσαν τις μπαταρίες και άλλα κινητά στοιχεία
του..
Χαλάσματα επι της βραχονησίδας. Σε πρώτο πλάνο ο ενοχλητικός ηλιακός
συλλέκτης..(φωτ Γιώργος Μισετζής)
Τα..επινίκεια της Μαδρίτης
Είμαστε στο 1998, δύο μόλις χρόνια από την κρίση των
Ιμίων με την οποία η Άγκυρα αποφάσισε να φέρει στο προσκήνιο την θεωρία των
γκρίζων ζωνών, το νέο όχημα της επεκτατικής της πολιτικής της στο Αιγαίο. Η
ελληνική πολιτική ηγεσία ταπεινωμένη από το χαστούκι των Ιμίων κάνωντας πράξη
την υπερήφανη πολιτική της εξημέρωσης του θηρίου, σύρεται στην Μαδρίτη (1997)
όπου υπογράφει την ομώνυμη κατάπτυστη συμφωνία που αναγνωρίζει πλέον και επίσημα
"νόμιμα και ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο".
Ο φάρος και οι αποθήκες νερού και πυρομαχικών επι της βραχονησίδας. (φωτ
Γιώργος Μισετζής)2
Ιανουαρίου 1998 : Ευέλικτη Πένσα στο Αιγαίο
Στις αρχές Ιανουαρίου 1998 λίγους μήνες μετά από την
Μαδρίτη, τα πρώτα αποτελέσματα του τραγικού αυτού λάθους μας χτυπούν την πόρτα..
Με πρόσχημα την μεγάλη ετήσια αεροναυτική άσκηση Ευέλικτη Πένσα των Τούρκων η
Άγκυρα ανακοινώνει την δέσμευση μεγάλων περιοχών στο Αιγαίο, μία εκ των οποίων
περιλαμβάνει και εθνικό έδαφος! και πιο συγκεκριμένα τις βραχονησίδες
Καλόγεροι..Η Αθήνα απαντάει με ένα απο τα συνηθισμένα νερόβραστα διπλωματικά
διαβήματα, στο οποίο δίνει πάτημα για μια πρωτοφανής σειρά ανακοινώσεων απο το
τουρκικό ΥΠΕΞ, το οποίο αρχικά μέσω του εκπροσώπου του αμφισβήτισε το εύρος του
Εθνικού εναερίου χώρου.
Η άσκηση ξεκινά στις 2 Ιανουαρίου 1998 με δεκάδες
παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και με φραστική επιθετικότητα, καθώς
Άγκυρα χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα μέσα για την αμφισβήτιση, κατα την πρώτη
βδομάδα διεξαγωγής της, τόσο του εύρους των 10 ν.μιλίων του εθνικού εναέριου
χώρου όσο και την ελληνική κυριαρχία σε μια σειρά απο νησίδες και βραχονησίδες.
Μάλιστα έφτασε σε σημείο να παρενοχλήσει με ζεύγος F-16, Ελληνικό ελικόπτερο
Chinook το οποίο μετέφερε τον τότε ΥΠΕΘΑ Άκη Τσοχατζόπουλο απο την Χίο στα
γειτονικά Ψαρά, στα πλαίσια περιοδείας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.Tις
επόμενες ημέρες τις "σκληρές" ανακοινώσεις του Έλληνα κυβερνητικού εκπροσώπου
και τωρινού υπουργού Δ.Ρέππα για "μη ευρωπαική" συμπεριφορά της Τουρκίας
ακολουθούν :
1. Eνημερωτικό σημείωμα του τουρκικού Υπουργείου
Εξωτερικών (7.1.98), με το οποίο η Αγκυρα επαναφέρει το θέμα της συνέχισης του
διαλόγου μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων εμπειρογνωμόνων, με την παράκαμψη όμως της
Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
2. Δήλωση του εκπροσώπου του τουρκικού ΥΠΕΞ Ουτκάν
(7.1.98) : "δεν έχουν καμμία νομική ισχύ τα σχέδια της Ελλάδας σε νησίδες και
βραχονησίδες, που δεν ανήκουν στην κυριότητά της, με διεθνείς συμβάσεις. Eίναι
απαράδεκτο να προσπαθεί η Ελλάδα να αλλάξει το καθεστώς των γεωγραφικών
σχηματισμών στο Αιγαίο με τετελεσμένα και μονομερείς ενέργειες. Χρειάζεται να
διαπιστωθεί η κυριότητα των γεωγραφικών σχηματισμών, εκτός των παραπάνω, σύμφωνα
με τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις . Τα τελευταία εγχειρήματα έρχονται σε αντίθεση
με τη δέσμευση που ανέλαβε η Ελλάδα στη Μαδρίτη για αποφυγή μονομερών ενεργειών
στο Αιγαίο"
3. Aνακοίνωσή του τουρκικού ΥΠΕΞ (8.1.98) κατα την οποία
ζητείται από την Ελλάδα "να εμποδίσει τις επιθέσεις κατά της τουρκικής
μειονότητας στη Δυτική Θράκη.
4. Aνακοίνωσή του τουρκικού ΥΠΕΞ (8.1.98) με αφορμή τις
δηλώσεις Παγκάλου για το Κουρδικό, σύμφωνα με την οποία: "Η πολιτική καταπίεση
που εφαρμόζει εδώ και χρόνια η Ελλάδα εναντίον της τουρκικής κοινότητας στη
Δυτική Θράκη, μπορεί να είναι μόνο πηγή ντροπής για μια χώρα που θεωρεί τον
εαυτό της πολιτισμένο. Συμβουλεύουμε τον Πάγκαλο που αναφέρθηκε στον Χίτλερ να
ξανασκεφτεί το πώς οι ελληνικές αρχές είχαν παραδώσει με ευχαρίστηση(!) τους
δεκάδες χιλιάδες Εβραίους που ζούσαν στην Ελλάδα στους στρατιώτες του Χίτλερ
στέλνοντάς τους στα στρατόπεδα θανάτου"
Οι αποθήκες, όπως φαίνονται από την κορυφή του βράχου (φωτ Γιώργος
Μισετζής)
Στο
στόχαστρο οι νησίδες και οι βραχονησίδες του Αιγαίου
Προσπαθώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις των
επικίνδυνων ενεργειών της η Άγκυρα ξεκινά εκστρατεία κατασυκοφάντησης της
Ελλάδας επιρρίπτοντας την ευθύνη για την ένταση στην Ελληνική πλευρά .
Χαρακτηριστικό είναι δημοσίευμα της Τζουμχουριέτ (6.1.98) στο οποίο η ευθύνη για
την ένταση αποδίδεται στον εποικισμό νησίδων από τους Έλληνες.. "η Άγκυρα
παρακολουθεί στενά και πολύ προσεκτικά, τις πληροφορίες ότι η Ελλάδα σχεδιάζει,
να προχωρήσει σε εποικισμό ερημονησίδων και βραχονησίδων του Αιγαίου". Η
εφημερίδα, επικαλούμενη αρμόδιους του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών
επισημαίνει: "Η Αθήνα επιδιώκει κάποια νέα προβοκάτσια. Κι αυτό γιατί δεν
πρόκειται για μια απλή περίπτωση εγκατάστασης, αλλά για ένα σχέδιο που
εντάσσεται στο γενικότερο στόχο της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα
και να μετατρέψει το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη".
Στις 2/12/98 ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ κ. Ουτκάν,
στη διάρκεια της εβδομαδιαίας ενημέρωσης των δημοσιογράφων αμφισβητεί ευθέως την
ελληνικότητα των Καλόγερων επαναλαμβάνοντας τις τουρκικές θεωρίες περι
εποικισμού βραχονησίδων στο Αιγαίο : "δεν έχουν καμμία νομική ισχύ τα σχέδια της
Ελλάδας σε νησίδες και βραχονησίδες, που δεν ανήκουν στην κυριότητά της, με
διεθνείς συμβάσεις". Ο Τούρκος εκπρόσωπος αφού υπογράμμισε , την αναγκαιότητα
"να διαπιστωθεί η κυριότητα των γεωγραφικών σχηματισμών, εκτός των παραπάνω,
σύμφωνα με τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις" κατάληξε -παλι.-: "Οι τελευταίες
ενέργειες έρχονται σε αντίθεση με τη δέσμευση που ανέλαβε η Ελλάδα στη Μαδρίτη
για αποφυγή μονομερών ενεργειών στο Αιγαίο"...
Γκραβούρα εποχής απο την βιβλιοθήκη της Χίου. "Calojerο" :Tο κέντρο του
Αιγαίου
Η σημασία των Καλόγερων στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας
Στις αρχές του 2000 μετά από πρωτοβουλία του τωρινού
πρωθυπουργού Γ.Παπανδρέου ξεκινάνε άτυπες συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας μεταξύ των
ΓΓ των Υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών πρέσβεων Αναστάσιου Σκοπελίτη και
Ουγούρ Ζιγιάλ. Τα αποτελέσματα των 34 γύρων μυστικών συνομιλιών για το Αιγαίο
δεν δόθηκαν ποτέ στην δημοσιότητα με εξαίρεση ορισμένα στοιχεία που ήρθαν στο
φώς το 2006 και τα οποία ουδέποτε διαψεύστηκαν από το ελληνικό ΥΠΕΞ.
«Καθημερινή» (Στ. Λυγερός 4-6-2006).Σύμφωνα
με αυτά η γείτονα χώρα κατα την διάρκεια των συνομιλιών ζητούσε η υφαλοκρηπίδα
στο Βόρειο και Κεντρικό Αιγαίο (περιοχή στην οποία πιθανολογείται η ύπαρξη
σημαντικών κοιτασμάτων πετρελαίου) να μοιραστεί μεταξύ των δύο χωρών ή να
αποτελέσει αντικείμενο συνεκμετάλευσης με καθορισμένα ποσοστά. Η περιοχή για την
οποία γίνεται λόγος είναι τα διεθνή ύδατα μεταξύ Αγίου Όρους και Σιθωνίας στα
βόρεια,την νήσο Σκύρο στα δυτικά, τον Άγιο Ευστράτιο και την Λέσβο στα ανατολικά
και την βραχονησίδα Καλόγεροι στα νότια...
Όμως τα κίνητρα της Άγκυρας σαφώς και δεν είναι μόνο
οικονομικά καθώς η απόκτηση υφαλοκρηπίδας,αποκλειστικής οικονομικής ζώνης ή
ακόμα και εναέριου χώρου αποτελεί πάγιο στόχο για γεωπολιτικούς λόγους. Η
απόκτηση τέτοιων ερισμάτων δυτικά των Ελληνικών νήσων του Ανατολικού Αιγαίου θα
επέτρεπε τον εγκλωβισμό τους και σε δεύτερο χρόνο την αμφιβήτηση της κυριαρχίας
ακόμα και επι των μεγαλύτερων απο αυτών.
Κατά την 27η συνάντηση των γενικών γραμματέων των δύο
υπουργείων , την άνοιξη του 2003, οι μυστικές επαφές για την παραπομπή του
θέματος στην Χάγη είχαν ολοκληρωθεί και οι δύο πλευρές θα ζητούσαν απο το
Διεθνές Δικαστήριο να διευθετήσει γενικά το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας.
Στο σχετικό συνυποσχετικό όμως αναφερόταν ρητά ότι οι
δύο πλευρές συναινούσαν να επιλυθούν εκτός απο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και
όλα τα «παρεμπίπτοντα ζητήματα». Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής όταν ο
Ελληνας πρέσβης ζήτησε διευκρινίσεις για το ποια είναι αυτά τα παρεπίμπτοντα
ζητήματα, ο συνομιλητής του απέφυγε να τα κατονομάσει, δηλώνοντας γενικώς ότι "η
Άγκυρα θα έχει το δικαίωμα να θέσει όποιο ζήτημα αυτή νομίζει. Και βεβαίως το
Δικαστήριο θα κρίνει εάν αυτά που θα τεθούν από την τουρκική πλευρά είναι ή όχι
παρεμπίπτοντα . Ακόμα και αν το Δικαστήριο τα κρίνει μη-παρεπίμπτοντα και δεν
γνωμοδοτήσει, η Άγκυρα θα διατηρήσει ακέραιες τις θέσεις της επι αυτών"....
Οι διερευνητικές επαφές τελικά δεν κατέληξαν σε συμφωνία
και σταμάτησαν αιφνιδιστικά το 2003 . Ο τότε ΥΠΕΞ κ. Παπανδρέου απέδωσε το
γεγονός ότι δεν προχώρησε η συμφωνία στο ότι ο ίδιος και ο τότε πρωθυπουργός κ.
Κ. Σημίτης έκριναν τον Δεκέμβριο του 2003 ότι λόγω της προεκλογικής περιόδου ο
κ. Κ. Καραμανλής δεν θα την αποδεχόταν (λινκ). Βεβαίως σημαντικό ρόλο έπαιξε και
η εκτίμηση του Μαξίμου ότι συμφωνία με τους παραπάνω όρους θα συναντούσε
σημαντικότατες εσωκομματικές αντιδράσεις.
Το
Πίρι Ρέις στους Καλόγερους
Μετά το τέρμα των μυστικών συνομιλιών, η Άγκυρα
επέστρεψε στις παλιές καλές δοκιμασμένες μεθόδους για να πιέσει την φοβική
ηγεσία των Αθηνών : απειλές χρήσης βίας και λεονταρισμοί. Τον Ιούλιο του ιδίου
έτους (2003) το ερευνητικό σκάφος Πιρί Ρέις πραγματοποίησε έρευνες σε περιοχές
της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Κεντρικό Αιγαίο προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο
να εγγράψει αξιώσεις επι αυτής. Στις συγκεκριμένες έρευνες ένα απο τα σημεία στα
οποία έδειξε "ιδιαίτερο ενδιαφέρον" η Άγκυρα ήταν οι βραχονησίδες Καλόγεροι.
Στις 11 Ιουλίου το πλοίο απέπλευσε απο το λιμάνι του Τσεσμέ και κατευθύνθηκε
προς το Κεντρικό Αιγαίο. Φτάνοντας στην περιοχή των Καλόγερων (8 μίλια βόρεια
της βραχονησίδας) πραγματοποίησε νυχτερινές έρευνες με την ανοχή της
μουδιασμένης Ελληνικής κυβέρνησης..
"Τυχαίες" παραβιάσεις..
Υπο
το παραπάνω πρίσμα ίσως θα έπρεπε να συνεκτιμηθούν και οι συνεχόμενες
παρενοχλήσεις ελληνικών μέσων ασκούμενων εντός του Πεδίου Βολής Άνδρου LDG-68 ,
εντός του οποίου βρίσκεται ποιος άλλος; Φυσικά οι βραχονησίδες Καλόγεροι. Μόλις
εχθές τουρκικά F-16 παρενόχλησαν Ελληνική φρεγάτα η οποία εκτελούσε πραγματικά
πυρά εντός του ΠΒ. Ανάλογες παρενοχλήσεις έλαβαν χώρα και στο παρελθόν , ένεκα
της γνωστής προσπάθειας των Τούρκων να καταργήσουν και τα μόνιμα πεδία βολής στο
Αιγαίο, τα οποία σκέκονται εμπόδιο στην σταδιακό γκριζάρισμα της περιοχής
Τι μέλλει γενέσθαι;
Μετά απο αυτή την σύντομη αναδρομή στην ιστορία των
Καλόγερων μέσα απο τα ελληνoτουρκικά, πιστεύουμε γίνεται σαφές το πόσο μεγάλη
σημασία έχουν αυτοί οι μοναχικοί βράχοι για τα Ελληνικά εθνικά συμφέροντα στην
περιοχή του Αιγαίου. Υπο το πρίσμα της επανέναρξης μυστικών συνομιλιών μεταξύ
Ελλάδας-Τουρκίας παλι με πρωτοβουλία του Γ.Παπανδρέου (το δις εξαμαρτείν ούκ
ανδρός σοφού-αλλά αυτό το ξέρουμε ήδη..) η ανάγκη προβολής της στρατηγικής τους
αξίας κρίνεται επιτακτικότερη απο ποτέ.
http://www.enkripto.com/2010/02/to_19.html
-------------------------------------------------------------------
Το Νομικό Καθεστώς των Ιμίων σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο
Posted: 03
May 2009 08:51 PM PDT
Του Αντιναύαρχου Δρ. Στυλιανού Χαρ. Πολίτη
Περίπου δυο μίλια προς Ευραπηλιώτη από την ανατολική άκρα της νήσου Καλολίμνου,
ευρίσκονται δυο μικρά νησιά. Τα νησιά αυτά εντάσσονται στο νησιωτικό σύμπλεγμα
των «Δωδεκανήσων» που έχει ονομασθεί έτσι επειδή τόσα είναι τα περισσότερο
γνωστά νησιά του. Τα δύο αυτά νησιά είναι Ελληνικά και ονομάζονται Ίμια ή Λιμνιά.
Οι Τούρκοι τα ονομάζουν "Kardak". Η έκταση τους είναι εικοσιπέντε και
δεκατέσσερα στρέμματα και η μεταξύ τους απόσταση ενάμισι δέκατο του ναυτικού
μιλίου. Οι νήσοι αυτοί ήταν και παραμένουν ακατοίκητοι και ο μόνος που τις
επισκέπτεται είναι ένας Έλληνας αιγοβοσκός, ονόματι Αντώνης Βεζυρόπουλος από την
νήσο Κάλυμνο που εκτρέφει εκεί μικρό αριθμό ζώων ελευθέρας βοσκής.
Ένα ναυτικό ατύχημα ( προσάραξη πλοίου) έδωσε αφορμή στην
Τουρκία για να προκαλέσει σοβαρό επεισόδιο. Με αυτό προσπάθησε να δημιουργήσει
άλλο ένα πεδίο διαφορών στο Αιγαίο αμφισβητώντας την Ελληνική κυριαρχία όχι μόνο
στις δύο αυτές νήσους αλλά και σε πολλά άλλα νησιά θέτοντας παράλληλα και ένα
νέο ζήτημα σχετικό με την οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας στο Αιγαίο.[1]
Προσδιορισμός των Ιμίων
Στη νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας ( United
Nations Convention on the Law of the Sea), στο άρθρο 121 που έχει τίτλο
"Καθεστώς των νήσων" υπάρχει στην πρώτη παράγραφο ο ορισμός του νησιού που είναι
πιστή αντιγραφή του ορισμού που είχε δώσει και η Σύμβαση της Γενεύης του 1958
για την Χωρική Θάλασσα και τη Συνορεύουσα Ζώνη (Convention on the Territorial
Sea and the Contiguous Zone). Σύμφωνα μ' αυτή "Νήσος είναι μια φυσικά
διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την
επιφάνεια των υδάτων κατά τη μεγίστη πλημμυρίδα». Σε καμία Σύμβαση δεν υπάρχει
ορισμός άλλων συχνά αναφερόμενων όρων όπως π.χ. νησίδα, βραχονησίδα, βράχος,
μεγαλόνησος ή μικρόνησος. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο υπάρχουν μόνο νησιά και
τίποτε άλλο. Ακόμα και οι «βράχοι», που αναφέρονται στην τρίτη παράγραφο του
άρθρου 121 της νέας Σύμβασης, είναι νησιά αφού η σχετική μ' αυτούς διάταξη
βρίσκεται στο άρθρο που έχει τίτλο «Καθεστώς των νήσων» χωρίς να υπάρχει
ξεχωριστός ορισμός γι΄ αυτούς. Γι' αυτό τον λόγο χρησιμοποιώντας την φράση
«βράχος» δεν σημαίνει ότι δεχόμεθα ότι αυτός ο γεωλογικός σχηματισμός δεν είναι
νησί εφόσον πληρεί τις προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου του άρθρου 121 της
νέας Σύμβασης[2]. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος «νησίδα» υπάρχει στην Συνθήκη
της Λωζάνης (e.g. άρθρο 6) καθώς και σε άλλα παλαιά κείμενα, μαζί με τον όρο
«βραχονησίδα» ή «βράχος». Σε όλα όμως αυτά τα κείμενα οι όροι αυτοί εμφανίζονται
απόλυτα ισοδύναμοι με τον όρο «νήσος» αφού παράγουν ακριβώς τα ίδια
αποτελέσματα.[3] Αυτή είναι και η άποψη του Καθηγητή Δρ. Hussein Pazarci, του
Τούρκου Διευθυντή του Τμήματος Διεθνούς Δικαίου του Πανεπιστημίου της Αγκύρας,
που είναι ταυτόχρονα και ο Προϊστάμενος της Νομικής Υπηρεσίας του Τουρκικού
Υπουργείου Εξωτερικών.[4] Η άποψη αυτή που εκφράσθηκε για το καθεστώς
αποστρατιωτικοποιήσεων δεν μας προκαλεί εντύπωση παρά το γεγονός ότι απέχει πολύ
από τις θέσεις της Τουρκίας που εκφράσθηκαν στην τρίτη Διάσκεψη για το δίκαιο
της θάλασσας όπου μια διαφοροποίηση του καθεστώτος των νησιωτικών σχηματισμών
ανάλογα με την έκταση τους θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα Τουρκικά συμφέροντα.
Σύμφωνα λοιπόν με Τουρκική άποψη που υποστηρίχθηκε στην τρίτη Διάσκεψη για το
δίκαιο της θάλασσας, τα νησιά πρέπει να έχουν δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές
ανάλογα με το μέγεθος τους και τον πληθυσμό τους.[5] Μέσα από αυτή την πρόταση
φαίνεται καθαρά ότι η Τουρκία ισχυρίζεται ότι όλα τα νησιά δεν έχουν χωρική
θάλασσα ούτε και "marine spaces" και δηλώνει: "islands without economic life and
situated outside of the territorial sea of a State shall have no marine space of
their own.". Το ίδιο και για τους βράχους που τους εξομοιώνει με τους σκοπέλους
(low-tide elevations). Μια πρόταση της Ρουμανίας της Τουρκίας και μερικών
Αφρικανικών Κρατών[6] ήθελε να χωρίσει τα νησιά σε κατηγορίες κατά μεγέθη. Τα
Αφρικανικά σύμμαχα της Τουρκίας Κράτη μάλιστα προσπάθησαν να ορίσουν τον «βράχο»
σαν "a naturally formed rocky elevation of ground, surrounded by water, which is
above water at high tide".[7] Οι προτάσεις αυτές δεν βρήκαν καμία απήχηση στην
τρίτη Διάσκεψη για το δίκαιο της θάλασσας. Τα Μέλη της Διάσκεψης παρέμειναν
αφοσιωμένα στον ορισμό του νησιού όπως αυτός διατυπώθηκε αρχικά στην Γενεύη το
1958 και ενσωματώθηκε στην Σύμβαση για την Χωρική Θάλασσα και τη Συνορεύουσα
Ζώνη. Το ίδιο ίσχυσε και για τα δικαιώματα των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες, έστω
και αν υπήρξαν διαφοροποιήσεις στον ορισμό των ζωνών αυτών, έστω και αν
προστέθηκε, όπως θα δούμε παρακάτω, μια μικρή εξαίρεση για τα νησιά που είναι
βράχοι και «δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική
ζωή». Η αφοσίωση των Μελών της Διάσκεψης στο υφιστάμενο καθεστώς δημιουργεί ένα
ισχυρό a contrario επιχείρημα που μας πείθει ότι οι απόψεις της Τουρκίας της
Ρουμανίας και μερικών Αφρικανικών Κρατών, δεν εκφράζουν την opinio juris του
συνόλου των κρατών.
Γενικά μπορούμε να πούμε ότι όλες οι απόπειρες για
διάκριση των νησιών σε "Rocks", "Islets", Isles", και "Islands" δεν βρήκανε ποτέ
καμία ανταπόκριση και γι' αυτό κάθε είδους διαχωρισμός δεν μπορεί να έχει
εφαρμογή στο διεθνές δίκαιο.[8] Κατά συνέπεια κανένας δεν μπορεί να ισχυρισθεί
εθιμική υπόσταση τέτοιων κανόνων. Αναγκαστικά λοιπόν θα πρέπει να υιοθετήσουμε
την άποψη ότι το νομικό καθεστώς των νησιών και από πλευράς εθιμικού δικαίου
ταυτίζεται με εκείνο της νέας Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας. Αυτό έχει
μεγάλη σημασία αφού οι Τουρκία δεν είναι μέρος σε καμία από τις σχετικές
συμβάσεις και κατά συνέπεια ισχύουν γι' αυτή μόνο οι κανόνες με εθιμική
υπόσταση.
Μετά από τα παραπάνω καταλήγουμε ότι σύμφωνα με το
διεθνές δίκαιο τα Ίμια είναι νησιά. Κατά συνέπεια κάθε άλλος ασαφής και αδόκιμος
όρος, όπως «νησίδες Ίμια» ή «βράχοι Ίμια» ή «βραχονησίδες Ίμια» αν και δεν έχει
επιπτώσεις από πλευράς διεθνούς δικαίου, πρέπει να μην χρησιμοποιείται γιατί
είναι λανθασμένος.
Η Ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια
Τα Δωδεκάνησα, στην γεωγραφική περιοχή των οποίων
υπάγονται και τα Ίμια, ήταν Ελληνικά από αρχαιοτάτων χρόνων. Σε αυτά άνθισε ένας
μεγάλος πολιτισμός. Εκεί στο κεντρικότερο νησί του συμπλέγματος συντάχθηκε για
πρώτη φορά το Δίκαιο για τους ναυτικούς και γενικά για τις θαλάσσιες μεταφορές,
ο γνωστός σε όλους «Ναυτικός Κώδιξ των Ροδίων» ή «Νόμος Ροδίων» ή «Ναυτικός
Νόμος».[9] Η ακμή των Δωδεκανήσων συνεχίσθηκε μέχρι την υποδούλωση του
μεσαιωνικού ελληνισμού στους Τούρκους. Τα Δωδεκάνησα υποτάχθηκαν στην Οθωμανική
(Τουρκική) Αυτοκρατορία το 1522 μέχρι το τέλος του Ιταλοτουρκικού πολέμου το
1912 οπόταν πέρασαν στην κυριαρχία των Ιταλών. Η Τουρκία το 1923 με το άρθρο 15
της Συνθήκης Ειρήνης της Λοζάννης, αναγνώρισε την Ιταλική κυριαρχία στα νησιά
Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψό,
Σύμη, Κω, Καστελόριζο και στα μικρότερα νησιά που εξαρτώνται απ' αυτά. Το άρθρο
12 της ίδιας Συνθήκης προέβλεπε ότι στην Τουρκική κυριαρχία, εκτός της Ίμβρου,
της Τενέδου και των Λαγουσών περιέρχονται και όλα τα νησιά που βρίσκονται τρία
μίλια από τις Μικρασιατικές ακτές. Με αυτό τον τρόπο επιβεβαιώθηκε η Ιταλική
κυριαρχία στα νησιά Ίμια που απέχουν 3, 65 ναυτικά μίλια από τα υπο Τουρκική
κυριαρχία παράλια. Στην συνέχεια στις 28 Δεκεμβρίου 1932 υπογράφηκε μια συμφωνία
στην Άγκυρα μεταξύ Τουρκίας και της Ιταλίας που κατείχε τότε τα Δωδεκάνησα. Εκεί
καθορίσθηκαν τα θαλάσσια «σύνορα» (la ligne frontiere) της Δωδεκανήσου. Για τον
καθορισμό αυτό χρησιμοποιήθηκαν διάφορα σημεία. Η ένωση αυτών των σημείων
αναπαριστά στον χάρτη μια γραμμή που χονδρικά ισαπέχει από Δωδεκανησιακές και
Μικρασιατικές ακτές. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι το μέσον ευθειών γραμμών που
σύρονται μεταξύ χαρακτηριστικών σημείων από την μία και από την άλλη πλευρά. Ένα
απ' αυτά τα σημεία είναι και το μέσο της γραμμής που ενώνει την νήσο Kardak της
Δωδεκανήσου με την νήσο Kato (σήμερα Cavus) που βρίσκεται κοντά στις
Μικρασιατικές ακτές. Kardak όμως είναι το Τούρκικο όνομα των Ιμίων. Στο σημείο
αυτό φαίνεται καθαρά ότι οι νήσοι Ίμια βρίσκονται αριστερά της γραμμής των
«συνόρων» δηλαδή στο μέρος της Ιταλίας.
Στις 10 Φεβρουαρίου 1947, με την Συνθήκη των Παρισίων τα
Δωδεκάνησα ξαναγύρισαν στην Ελλάδα. Μαζί με τα κύρια νησιά ξαναγύρισαν και τα
μικρότερα που βρίσκονται δυτικά της γραμμής των «συνόρων». Των συνόρων που από
τουρκοϊταλικά μετεβλήθησαν σε ελληνοτουρκικά. Ανάμεσα σ' αυτά και οι νήσοι
Ίμια.[10] Από την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα μέχρι σήμερα το
Ελληνικό Κράτος άσκησε κανονικά την κυριαρχία του σ' αυτά τα νησιά χωρίς κανένα
πρόβλημα. Έλληνες πολίτες ψάρευαν στα χωρικά τους ύδατα χωρίς κανένα πρόβλημα
και φρόντιζαν τα ζώα ελεύθερης βοσκής που είχαν εγκαταστήσει εκεί. Πλήθος χάρτες
Ελληνικοί και ξένοι ακόμα και Τούρκικοι εμφανίζουν από πολύ παλιά τις νήσους
Ίμια στην Ιταλική πλευρά μέχρι το 1947 και στην Ελληνική πλευρά στη
συνέχεια[11]. Πέρα απ' αυτά από το 1984 η Ελλάδα έχει αναλάβει πλήθος
επιστημονικές μελέτες στην περιοχή των Ιμίων χωρίς να δεχθεί καμία αντίδραση από
την Τουρκία. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χαρακτήρισε την ευρύτερη περιοχή των νήσων
αυτών σαν βιότοπο και την ένταξε στα πλαίσια του κοινοτικού προγράμματος
προστασίας περιβάλλοντος CORINE. Η κυριαρχία της Ελλάδος στις νήσους Ίμια
αμφισβητήθηκε για πρώτη φορά από την Τουρκία με το επεισόδιο των Ιμίων το οποίο
λίγο έλειψε να οδηγήσει σε πόλεμο τις δύο χώρες
Οι νήσοι Ίμια και η χωρική τους θάλασσα σύμφωνα με το
διεθνές δίκαιο
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο τα Ίμια είναι νησιά. Κατά
συνέπεια το καθεστώς τους μπορεί να εξετασθεί μόνο κάτω από αυτή την προϋπόθεση.
Οι παλαιότερες Συμβάσεις όπως και η νέα Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας,
εξομοίωσαν πλήρως τα νησιά με την ηπειρωτική ξηρά σε σχέση με την μέτρηση των
θαλάσσίων ζωνών και της υφαλοκρηπίδας. Σύμφωνα με το άρθρο 1 της Σύμβασης για
την Υφαλοκρηπίδα (Convention on the Continental Shelf): ".... ο όρος
‘υφαλοκρηπίς' χρησιμοποιείται ίνα δηλώσει: α. .... β. Τον βυθόν της θαλάσσης και
το υπέδαφος των αντιστοίχων υποθαλασσίων περιοχών, αίτινες συνέχονται προς τας
ακτάς των νήσων". Σύμφωνα πάλι με τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 10 της
Σύμβασης για την Χωρική Θάλασσα και την Συνορεύουσα Ζώνη (Convention on the
Territorial Sea and the Contiguous Zone): «Η χωρική θάλασσα νήσου τινός (άρα και
η συνορεύουσα ζώνη που αρχίζει μετά)[12], μετράται συμφώνως προς τας διατάξεις
των παρόντων άρθρων». Δηλαδή σύμφωνα με τις διατάξεις που αφορούν τις
ηπειρωτικές ακτές.
Η νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας στην δεύτερη
παράγραφο του άρθρου 121 εξομοιώνει και εκείνη τα νησιά με τις ηπειρωτικές
περιοχές, αναφερόμενη και στην αποκλειστική οικονομική ζώνη. Σύμφωνα μ' αυτό
«... η χωρική θάλασσα, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η
υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας
σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές». Εισάγει όμως έναν
περιορισμό, μία εξαίρεση με την οποία «Οι βράχοι οι οποίοι δεν μπορούν να
συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή, δεν θα έχουν
αποκλειστική οικονομική ζώνη ή υφαλοκρηπίδα».
Η χωρική θάλασσα στο Αιγαίο είναι εύρους έξι ναυτικών
μιλίων και για την Ελλάδα και για την Τουρκία. Θα μπορούσε όμως και για τις δύο
χώρες να ήταν πολύ περισσότερο μέχρι και το διπλάσιο, αφού το διεθνές δίκαιο
επιτρέπει εύρος χωρικής θάλασσας μέχρι και τα δώδεκα ναυτικά μίλια. Συνορεύουσα
ζώνη και αποκλειστική οικονομική ζώνη δεν έχει καθιερωθεί στο Αιγαίο, ούτε από
το ένα ούτε από το άλλο κράτος. Στην περιοχή των ‘Ιμίων υπάρχει μόνο χωρική
θάλασσα, αφού οι αποστάσεις μεταξύ νησιών και Μικρασιατικών ακτών συναντούν τη
μέση γραμμή, χωρίς να εξαντλείται το εύρος της χωρικής θάλασσας,[13] για να
μπορεί έτσι να υπάρχει υφαλοκρηπίδα ή άλλου είδους θαλάσσιες ζώνες
ενδιάμεσα.[14]. Κατά συνέπεια κάθε αναφορά σε θέματα υφαλοκρηπίδας ή άλλων
θαλασσίων ζωνών δεν έχει θέση στο υπό εξέταση θέμα. Αφού η Ελληνική χωρική
θάλασσα των Ιμίων έρχεται σε επαφή με την Τουρκική χωρική θάλασσα θα πρέπει να
εξετάσουμε το θέμα τις οριοθέτησης της. Σε αυτές τις περιπτώσεις σύμφωνα με το
διεθνές δίκαιο, τα όρια της χωρικής θάλασσας καθορίζονται με συμφωνίες μεταξύ
των ενδιαφερόμενων κρατών και σε περίπτωση που δεν υπάρχει ή δεν έχει επιτευχθεί
συμφωνία κανένα από τα κράτη δεν μπορεί να επεκτείνει την χωρική του θάλασσα
πέρα από την «μέση γραμμή». Ο κανόνας αυτός ισχύει και σαν εθιμικός και κατά
συνέπεια δεσμεύει όλα τα κράτη ανεξάρτητα από το αν είναι μέρη στις συμβάσεις
όπου ευρίσκεται κωδικοποιημένος[15]. Η Τουρκία με το άρθρο 2 του Νόμου της με
αριθμό 2674, που τέθηκε σε ισχύ στις 20 Μαΐου 1982, θεωρεί ότι μόνο με συμφωνίες
μπορεί να γίνει οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας[16]. Στο σημείο αυτό πρέπει να
επισημάνουμε ότι και στην περίπτωση που η Τουρκία θα δεχόταν να οριοθετήσει την
χωρική θάλασσα με τη μέση γραμμή πάλι πρόβλημα θα είχαμε αφού αυτή θέλει να
χρησιμοποιεί την φυσική γραμμή για την Ελλάδα ενώ για τον εαυτό της θέλει να
χρησιμοποιεί τις ευθείες γραμμές βάσης που έχει σύρει αυθαίρετα κατά μήκος των
νησιωτικών και ηπειρωτικών ακτών της. Το αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών θα ήταν
η δημιουργία στο Αιγαίο κάποιων περιοχών της θάλασσας που θα τις παρουσίαζε η
Τουρκία σαν δική της χωρική θάλασσα ενώ στην πραγματικότητα είναι χωρική θάλασσα
της Ελλάδος ή ακόμα και ανοικτή θάλασσα στο Βόρειο Αιγαίο. Οι περιοχές αυτές
είναι σχετικά μικρές σε έκταση. Αρκούν όμως για να δώσουν άλλη μια διάσταση στο
πρόβλημα με την γειτονική μας χώρα.[17]
Στην περιοχή της Δωδεκανήσου, όπου ευρίσκονται και τα
Ίμια, νομικά δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα οριοθέτησης. Ισχύει το
Πρωτόκολλο του 1932 για τον καθορισμό θαλασσίων συνόρων "frontiere" μεταξύ της
τότε Ιταλικής κυριαρχίας και της Τουρκικής. ¨Όπως έχουμε αναφέρει ήδη, στην
συμφωνία αυτή αναφέρονται στίγματα που ορίζουν μια τεθλασμένη γραμμή μεταξύ
Δωδεκάνησου και της Μικράς Ασίας. Στο Τουρκοϊταλικό Πρωτόκολλο αναφέρεται και η
νήσος ‘Kardak', η μία από τις Ίμια, μαζί με την νήσο "Kato" της Μικράς Ασίας για
να προσδιορίσουν το μέσο της γραμμής που τις ενώνει το τριακοστό σημείο της
οριακής γραμμής μεταξύ Τουρκικής και της τότε Ιταλικής επικράτειας. Η νήσοι Ίμια
ήταν από την δυτική πλευρά της οριογραμμής άρα στην επικράτεια της Ιταλίας τότε
και στης Ελλάδας σήμερα. Με την εκχώρηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, σύμφωνα με
το άρθρο 14 της Συνθήκης των Παρισίων του 1947, η Χώρα μας παρέλαβε την περιοχή
όπως αυτή ήταν οριοθετημένη απ' αυτές τις συμφωνίες. Κατά συνέπεια τα
Ιταλοτουρκικά όρια μεταβλήθηκαν σε Ελληνοτουρκικά. Το ίδιο και οι αντίστοιχες
χωρικές θάλασσες που οριοθετήθηκαν από αυτή την γραμμή. Αυτή είναι μια
χαρακτηριστική περίπτωση διαδοχής κράτους. Δηλαδή μια πραγματική κατάσταση που
δημιουργήθηκε με την υποκατάσταση της Ιταλίας από την Ελλάδα στην δεδομένη
περιοχή[18]. Τα σύνορα αυτά δεν θα μπορούσαν να τεθούν κάτω από οποιαδήποτε
αμφισβήτηση ακόμα και στην περίπτωση που θα προέκυπτε θεμελιώδης αλλαγή των
περιστάσεων. Η Σύμβαση της Βιέννης της 23ης Μαΐου 1969 που κωδικοποίησε τους
εθιμικούς κανόνες για το δίκαιο των συνθηκών και αναφέρεται σε τέτοιες
περιπτώσεις, ρητά αποκλείει την περίπτωση λήξης συνθήκης η την δυνατότητα
αποχώρησης μέρους της «οσάκις η συνθήκη καθορίζει μεθοριακήν γραμμήν»[19].
Οι θέσεις της Τουρκίας
Οι Τούρκοι αποκαλούν τα Ίμια βράχους. Γι' αυτό, κατ'
αυτούς, δεν έχουν δική τους χωρική θάλασσα. Το ίδιο ισχυρίζονται και για κάθε
άλλο νησί που αυτοί θεωρούν «βράχο». Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά
παραβιάζεται από την Τουρκική Αεροπορία ο εθνικός εναέριος χώρος της Ελλάδας
στην περιοχή της νήσου Καλόγεροι.[20] Το γεγονός ότι οι Τούρκοι θεωρούν ότι τα
‘Ιμια δεν είναι νησιά τους οδηγεί στο «συμπέρασμα» ότι το καθεστώς που
ρυθμίζεται από τα διεθνή κείμενα[21] αφορούν μόνο στις νήσους που κατονομάζουν.
Γι' αυτό το λόγο η εθνική κυριαρχία σε «βράχους» σαν τα Ίμια είναι
αδιευκρίνιστη. Οι περιοχές αυτών των νήσων αποτελούν για τους Τούρκους τις
«γκρίζες ζώνες» του Αιγαίου. Οι παραπάνω απόψεις είναι τουλάχιστον αφελείς. Παρ'
όλα αυτά, ακόμα και αν μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι έχουν μια μικρή δόση
σοβαρότητας, πάλι δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα Ίμια τα οποία ευρίσκονται
δυτικά της οριογραμμής της Ιταλοτουρκικής συμφωνίας του 1932 που προαναφέραμε.
Δυστυχώς όμως οι Τούρκοι ενώ παλαιότερα όχι μόνο δεν είχαν δείξει να αμφισβητούν
την ισχύ αυτής της συμφωνίας αλλά την είχαν επιβεβαιώσει[22], πρόσφατα την
αρνήθηκαν επικαλούμενοι σαθρά επιχειρήματα. Οι γείτονες μας το 1996 σε
διακοίνωση τους υποστήριξαν ότι η συμφωνία της 28ης Δεκεμβρίου 1932 δεν ισχύει
διότι δεν ολοκληρώθηκε η διαδικασία έγκρισης της επειδή δεν πρωτοκολλήθηκε στην
Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών. Η Συμφωνία όμως αυτή δεν περιέχει καμία
διάταξη που να θέτει προϋποθέσεις για τη θέση της σε ισχύ. Αυτό οφείλεται στον
τεχνικό χαρακτήρα της. Είναι ένα κείμενο με το οποίο καθοριζόντουσαν απλά και
μόνο τα θαλάσσια «σύνορα» στην περιοχή της Δωδεκανήσου. Δεν πρέπει να μας
διαφεύγει και κάτι άλλο σημαντικό. Η συμφωνία αυτή είναι συμπληρωματική μιας
άλλης. Της συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932 για την περιοχή της νήσου Μεγίστης
(Καστελόριζου). Αξίζει να σημειωθεί ότι η ισχύ αυτών των συμφωνιών
υπογραμμίσθηκε και επιβεβαιώθηκε με ιδιαίτερη έμφαση σε επίσημες επιστολές που
αντάλλαξαν ο τότε Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών και ο τότε Πρέσβης της Ιταλίας
στην Άγκυρα[23].
Όσο αφορά το δεύτερο μέρος της αμφισβήτησης, δηλαδή για
το ότι για να ισχύσει θα έπρεπε να πρωτοκολληθεί στη γραμματεία της Κοινωνίας
των Εθνών, οι Τούρκοι πάλι άδικο έχουν. Η Συμφωνία αυτή λόγω της τεχνικής φύσης
της και του σκοπού της δεν ήταν απαραίτητο να πρωτοκολληθεί. Αυτό προέβλεπε για
τέτοιου είδους συμφωνίες μια Απόφαση της 1ης Επιτροπής της συνέλευσης της
Κοινωνίας των Εθνών με ημερομηνία 5 Σεπτεμβρίου 1921[24].
Μετά το επεισόδιο των Ίμίων στο οποίο θα αναφερθούμε, η
Τουρκία δίνοντας και σ' αυτό το θέμα τις δικές της αντιεπιστημονικές ερμηνείες,
συνέχισε να αμφισβητεί ακόμα πιο έντονα τους γενικής αποδοχής κανόνες του
διεθνούς δικαίου ή να δηλώνει προκλητικά ότι θα τους εφαρμόζει, όπου και όπως
την συμφέρει. Αμέσως μετά τα Ιμια μάλιστα, στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα Ερμπακάν -
Τσιλλέρ, συναντάμε την φράση: "Turkey will abide by all international agreements
it has signed. However the implementation of these against the national security
and interest will not be allowed" δηλαδή: «Η Τουρκία θα τηρήσει όλες τις
διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει. Εντούτοις δεν θα επιτρέψει η εφαρμογή
τους να είναι αντίθετη στην εθνική της ασφάλεια και τα συμφέροντα της».
Επισημαίνουμε την χαρακτηριστική λέξη «συμφέροντα της» που μας δείχνει ακριβώς
ποια είναι η Τουρκία. Η Χώρα που οι επίσημοί της πολλές φορές έφθασαν σε
ακρότατες θέσεις δηλώνοντας ότι οι νήσοι Ίμια είναι «αναμφισβήτητα Τουρκικές»!
Μια τέτοια δήλωση έκανε και η Τούρκος Πρωθυπουργός Tansu Ciller,[25] η οποία στη
συνέχεια δεν δίστασε να δηλώσει ότι χίλια νησιά του Αιγαίου είναι Τούρκικα. Μετά
ανέβασε τον αριθμό αυτών των νησιών σε τρεις χιλιάδες και απείλησε με πόλεμο την
Ελλάδα θεωρώντας casus belli κάθε αμφισβήτηση των λόγων της. Όλα αυτά
αποδεικνύουν ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας βασίζεται σε απειλές
πολέμου.[26] Με τον ίδιο τρόπο αντιδρά και για την εφαρμογή στο Αιγαίο του
εθιμικού κανόνα για αύξηση της χωρικής θάλασσας μέχρι τα δώδεκα μίλια.
Το επεισόδιο των Ιμίων
Μια μέρα μετά τα Χριστούγεννα του 1995 προσάραξε σε μια
από τις δύο Ίμια ένα Τουρκικό φορτηγό πλοίο το "Figen Akat". Ο πλοίαρχος του
πλοίου δεν δέχθηκε να βοηθηθεί στη διαδικασία αποκόλλησης του από Ελληνικό
ρυμουλκό γιατί νόμιζε ότι βρίσκεται στην Τουρκική χωρική θάλασσα. Τελικά το
Ελληνικό Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας συνεννοήθηκε με την πλοιοκτήτρια εταιρία
και απέστειλε Ελληνικό ρυμουλκό της εταιρίας "MATSAS STAR" το οποίο δυο μέρες
μετά, στις 28 Δεκεμβρίου, αποκόλλησε το πλοίο και στην συνέχεια το ρυμούλκησε
μέχρι τον λιμένα Gulluk της Τουρκίας. Το επεισόδιο θεωρήθηκε λήξαν. Δυστυχώς
όμως τα πράγματα δεν ήταν έτσι. Στις 29 Δεκεμβρίου του 1995 η Άγκυρα απέστειλε
ρηματική διακοίνωση προς τον πρέσβη μας στην Τουρκία ισχυριζόμενη ότι οι νήσοι
Ίμια ανήκουν στην Τουρκία και μάλιστα ότι είναι καταγεγραμμένοι στο κτηματολόγιο
της στην επαρχία Mugla. Η Ελληνική Κυβέρνηση, όπως ήταν φυσικό απέρριψε τον
Τουρκικό ισχυρισμό κάνοντας χρήση τις διατάξεις από τις σχετικές διεθνείς
συμφωνίες. Η απόρριψη αυτή από μέρους της Κυβέρνησης έγινε στις 10 Ιανουαρίου
1996 με την Ρηματική Διακοίνωση όπου υπογραμμιζόταν η ελληνική κυριαρχία στις
νήσους Ίμια βάσει των συνθηκών και συμφωνιών του 1947, του 1932 και 1923. Για
δεύτερη φορά το επεισόδιο θεωρήθηκε λήξαν. Δυστυχώς όμως είχαμε συνέχεια. Ο
Δήμαρχος Καλύμνου με δική του πρωτοβουλία στις 25 Ιανουαρίου του ίδιου έτους
ύψωσε την Ελληνική σημαία σε μια από τα δύο αυτά νησιά, για έρθουν δύο μέρες
αργότερα Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδας Hurriyet με ελικόπτερο για να την
καταρρίψουν και να την αντικαταστήσουν με Τουρκική. Την κίνηση αυτή έδειξε
θριαμβευτικά η Τουρκική τηλεόραση και την αναμετέδωσε και η Ελληνική. Μια μέρα
μετά ένα Ελληνικό πολεμικό πλοίο, αφαίρεσε την Τουρκική σημαία και ξαναέβαλε την
Ελληνική.
Το γεγονός αυτό διογκώθηκε επικίνδυνα με την βοήθεια των
τηλεοπτικών καναλιών και από τις δύο μεριές. Στις 29 Ιανουαρίου νέα ρηματική
διακοίνωση της Τουρκίας με διευρυμένες απαιτήσεις για συνολική διαπραγμάτευση,
σχετικά με την κυριαρχία σε νήσους του Αιγαίου, που το καθεστώς τους κατά τους
Τούρκους είναι αδιευκρίνιστο καθώς και για την χωρική θάλασσα των δύο χωρών. Με
αυτή την διακοίνωση η Τουρκία δεν αμφισβητεί μόνο την Ελληνική κυριαρχία στις
νήσους Ίμια αλλά και σε πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου που δεν κατονομάζει[27].
Στις 30 Ιανουαρίου του 1996 μονάδες του Ελληνικού και του Τουρκικού Ναυτικού
κατέπλευσαν στην περιοχή των Ιμίων ενώ ομάδα βατραχανθρώπων αποβιβάσθηκε σε μία
μόνο από τις νήσους για φύλαξη της. Η άλλη νήσος παρέμεινε αφύλακτη για λόγους
ανεξήγητους. Στο Αιγαίο διακόπτεται άσκηση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και
αρχίζουν να εφαρμόζονται σχέδια για αντιμετώπιση κρίσης. Τις πρώτες πρωινές ώρες
της 31ης Ιανουαρίου η Τουρκική Φρεγάτα Yavuz πλησίασε πολύ κοντά την αφύλακτη
Ίμια και παρέμεινε εκεί για λίγη ώρα κρατημένη. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα η
Τουρκική τηλεόραση ανακοίνωσε ότι στη νήσο αυτή είχαν αποβιβασθεί Τούρκοι
καταδρομείς[28]. Αυτό διαπιστώθηκε αμέσως μετά από Ελληνικό ελικόπτερο το οποίο
απονηώθηκε από πολεμικό πλοίο και διήλθε πολλές φορές πάνω από την νήσο. Το
ελικόπτερο αυτό στη διάρκεια της αποστολής του απωλέσθη. Μαζί του απωλέσθηκαν οι
δύο Αξιωματικοί και ο ένας Υπαξιωματικός του Πολεμικού μας Ναυτικού που
επέβαιναν σ' αυτό. Τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου 1996 το επεισόδιο είχε
λήξει με μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μετά από τηλεφωνικές
επικοινωνίες μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Σημίτη με τον Πρόεδρο Clinton
και των αντιστοίχων Υπουργών Εξωτερικών Πάγκαλου και Holbrooke καθώς και
Υπουργών Άμυνας Αρσένη και Perry. Η Ελληνική Κυβέρνηση αναγκάσθηκε να αποδεχθεί
την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών για αμοιβαία απόσυρση από την περιοχή των
Ίμια όλων των στρατιωτικών όλων των πλοίων και όλων των σημαιών (no men, no
ships, no flags) για να επανέλθει η πρότερη κατάσταση δηλαδή το status quo ante.
Ειδικά όμως για την υποστολή της σημαίας, η Ελλάδα υποστηρίζει ότι δεν δέχθηκε
σχετικό συμβατικό όρο αλλά απέσυρε την σημαία της με δική της πρωτοβουλία.
Με αυτό τον τρόπο έληξε το επεισόδιο αφού απεχώρησαν από
το Ελληνικό έδαφος των δύο αυτών νήσων και οι Έλληνες και οι Τούρκοι
στρατιωτικοί. Οι Έλληνες πήραν μαζί τους και την σημαία. Οι Υπουργοί Εξωτερικών
και Άμυνας δήλωσαν ότι μετά το επεισόδιο οι νήσοι Ίμια παραμένουν κανονικά υπό
την Ελληνική κυριαρχία και ότι δεν έχει αναληφθεί καμία υποχρέωση για
διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους.
Το γεγονός ότι απεχώρησαν Τουρκικές αλλά και Ελληνικές
δυνάμεις από το αναμφισβήτητα Ελληνικό έδαφος των νήσων Ίμια δεν μπορούμε να
θεωρήσουμε ότι είναι μια ευμενής εξέλιξη. Το ίδιο και η συμφωνία που
πραγματοποιήθηκε με την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια συμφωνία που δέχθηκε
η Ελλάδα μετά ένα τετελεσμένο γεγονός. Μια αναγκαστική συμφωνία αφού δεν υπήρχε
άλλος τρόπος για αποκλιμάκωση μιας έντασης που οπωσδήποτε θα κατέληγε σε πόλεμο.
Οι Τούρκοι δέχθηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση τα αποτελέσματα
του επεισοδίου. Ο Τούρκος Πρόεδρος Suleyman Demirel δήλωσε: «Ενώ η ένταση
μπορούσε να μετατραπεί σε αναταραχή, υπερίσχυσε ο κοινός νους. Για άλλη μια φορά
φάνηκε ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε τα εθνικά θέματα. Η Τουρκία δίνει
μεγάλη σημασία στη διαφύλαξη της ειρήνης και έχει δηλώσει την αποφασιστικότητα
της να επιλύσει τα προβλήματα με τους γείτονες της με ειρηνικά μέσα». Ο αρχηγός
του κόμματος DSP της Τουρκίας Bulent Ecevit έδειξε την ικανοποίηση του. Δεν
παρέλειψε όμως να εντάξει το θέμα αυτό στο γενικότερο ζήτημα του Αιγαίου
συνιστώντας διάλογο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εφ' όλης της ύλης καλύπτοντας
ολόκληρο το «πρόβλημα του Αιγαίου». Ο Πρέσβης της Τουρκίας Umit Pamir στην
Ελλάδα δήλωσε στο Πρακτορείο ANADOLU ότι είναι ικανοποιημένοι για την ειρηνική
επίλυση της κρίσης και ότι τώρα πρέπει να αρχίσουν συνομιλίες για την επίλυση
του «προβλήματος».[29]
Για πολλές ημέρες μετά από το επεισόδιο των Ιμίων, η
κατάσταση παρέμεινε κρίσιμη. Οι τουρκικές προκλητικές δηλώσεις συνεχίζονταν και
η γενική ατμόσφαιρα ήταν βαριά και επικίνδυνη. Ο φόβος των παρόμοιων ή
χειρότερων γεγονότων, ή ακόμα και της έναρξης ενός Ελληνοτουρκικού πολέμου ήταν
ισχυρός. Στο διάστημα αυτό σημαντικό ρόλο έπαιξε η Ομάδα Εκτίμησης Κρίσης, ένα
διυπουργικό όργανο που συγκροτήθηκε αμέσως. Η Ομάδα αυτή εισηγήθηκε όλα τα μέτρα
που απαιτούσαν οι περιστάσεις και χειρίστηκε την κατάσταση με συνέπεια και με
ευθύνη. Βασικό στέλεχος της Ομάδας αυτής υπήρξε και συγγραφέας του παρόντος
άρθρου.
Η μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών απέτρεψε έναν πόλεμο
αλλά δεν έδωσε όμως λύση στο πρόβλημα. Ένα πρόβλημα γενικότερο που έχει σχέση με
τις τάσεις της Τουρκίας που βρίσκει ζητήματα εκεί όπου δεν υπάρχουν. Σκοπός της
είναι η καλλιέργεια έντασης στην περιοχή για να μας οδηγήσει σταδιακά σε ένα
τραπέζι διαπραγματεύσεων κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της
Αμερικής αισθάνθηκαν ικανοποίηση για την απεμπλοκή των δύο Χωρών Μελών του ΝΑΤΟ.
Παράλληλα όμως παραίνεσαν και τα δύο κράτη για υποβολή του ζητήματος της
κυριαρχίας των Ίμίων στο Διεθνές Δικαστήριο για διευθέτηση. Η Ελλάδα υιοθέτησε
αμέσως την αμερικανική παραίνεση. Δεν είχε κανένα λόγο να μην το δεχθεί αφού το
θέμα αυτό είναι ξεκάθαρο. Η Ελλάδα επίσης δεν είναι κατά του διαλόγου. Οι
διαπραγματεύσεις είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για την ειρηνική επίλυση
των διεθνών διαφορών. Εδώ όμως δεν υπάρχει διαφορά. Δεν θα ήταν σωστό να δεχθεί
η Ελλάδα διαπραγματεύσεις για να συζητηθεί το μοίρασμα των νομίμων δικαιωμάτων
της Ελλάδας στο Αιγαίο υπό τις πιέσεις του casus belli της Τουρκίας.
Συμπεράσματα
Τα Ίμια είναι νησιά σύμφωνα με το γενικό διεθνές δίκαιο.
Κατά συνέπεια έχουν εφαρμογή όλοι οι αντίστοιχοι διεθνείς κανόνες που αφορούν τα
νησιά και εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό των θαλασσίων ζωνών τους, του εύρους
αυτών και την οριοθέτηση τους.
Η Ελληνική κυριαρχία στις νήσους Ίμια είναι γεγονός
αναμφισβήτητο. Αποδεικνύεται από τα διεθνή κείμενα και από το γεγονός ότι η
Ελλάδα άσκησε εκεί τα δικαιώματα της ανενόχλητα. Μέχρι προσφάτως δεν το
αμφισβητούσαν ούτε και οι Τούρκοι. Πλήθος χάρτες ακόμα και Τουρκικοί δείχνουν
τις νήσους αυτές στην Ιταλική πλευρά, μέχρι το 1947, και στην Ελληνική στην
συνέχεια.
Τα όρια της Ελληνικής χωρικής θάλασσας με την αντίστοιχη
Τουρκική στην περιοχή των Ιμίων ορίζονται από την «συνοριακή γραμμή» (la ligne
frontiere) που περιγράφεται στην Ιταλοτουρκική συμφωνία της 28ης Δεκεμβρίου
1932, αφού η συμφωνία αυτή βρίσκεται σε ισχύ και η Ελλάδα είναι το διάδοχο της
Ιταλίας κράτος στην περιοχή αυτή.
Το επεισόδιο των Ιμίων συνοδεύτηκε με μια γενικότερη
αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας σε πλήθος νησιά του Αιγαίου. Έληξε ευτυχώς
ειρηνικά αφού όμως έγινε μια συμφωνία, υπό απειλή πολέμου, για αποχώρηση Τούρκων
αλλά και Ελλήνων στρατιωτικών από Ελληνικό έδαφος.
Οι Τούρκοι μεταβάλουν τις θέσεις τους κατά περίπτωση. Το
διεθνές δίκαιο το λαμβάνουν υπόψη τους μόνο όπου τους συμφέρει. Όπου δεν τους
συμφέρει δίνουν τις δικές τους αντιεπιστημονικές ερμηνείες που τις συνοδεύουν με
απειλές πολέμου. Η Τουρκία προσπαθεί να επιτύχει αποτελέσματα με
«διαπραγματεύσεις» με μοχλό πίεσης τα casus belli.
Η Ελλάδα σαν πολιτισμένο Κράτος είναι πιστό στις Αρχές
του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στη Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού. Γι' αυτό
τον λόγο στις διεθνείς σχέσεις της, επιμένει στην αποχή από πράξεις που θα
συνιστούσαν απειλή ή και χρησιμοποίηση βίας. Θα πρέπει όμως να είναι έτοιμη για
κάθε ενδεχόμενο. Έχει υποχρέωση να είναι έτοιμη να ασκήσει το φυσικό δικαίωμα
της νόμιμης άμυνας σε κάθε περίπτωση και όπου αυτό θα απαιτηθεί.
[1] Το επεισόδιο των Ιμίων έχει σοβαρές διαστάσεις που
δεν είναι εύκολα κατανοητές με την πρώτη ματιά. Πολλοί χωρίς να γνωρίζουν τι
ακριβώς σημαίνουν οι ενέργειες της Τουρκίας μίλησαν για «πόλεμο σημαιών» και για
διαμάχες χωρίς λόγο e.g. Βρετανική Εφημερίδα "THE INDEPENDENT", φύλλο 30ης
Ιανουαρίου 1996.
[2] Ξεχωριστό ορισμό του βράχου δίνει ο Διεθνής
Υδρογραφικός Οργανισμός. Ο ορισμός αυτός, που δεν είναι νομικός. Χρησιμοποιεί
μόνο ένα ποιοτικό κριτήριο που έχει σχέση με το γεωλογικό υλικό με το οποίο
αποτελείται αυτό το γεωλογικό είδος. Όσο αφορά δε τους όρους "isle" και "islet"
ο ίδιος Οργανισμός τους αναφέρει σαν «νησιά» δίνοντας στην συνέχεια ορισμούς που
δεν διακρίνονται για την σαφήνεια τους. Βλ. INTERNATIONAL HYDROGRAPHIC
ORGANIZATION, Hydrographic Dictionary, σελ. 203 και 118.
[3] ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ Κ., Οι Νησίδες Ίμια στο Αιγαίο Πέλαγος:
μια διαφορά που δημιουργήθηκε με τη βία, σελ. 22-8.
[4]Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ Χ. Το Καθεστώς Αποστρατικοποίησης των
Νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, Ελληνική μετάφραση: Αλεξανδρή Α., - ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
Κ., Το Νομικό Καθεστώς των Ελληνικών Νησιών του Αιγαίου - Απάντηση σε Τουρκική
Μελέτη, σελ. 48-9.
[5] A/CONF. 62/C.2/L.55. See MARSH J.E. ‘Turkey and
UNCLOS III; Reflection on the Aegean', FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean
Issues: Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989, p. 230.
[6] U.N. Doc. A/CONF.62/C.2/L.53, 1974.
[7] U.N. Doc. A/CONF.62/WP.8/Revised Parts I, II and III,
1975. See DYKE J.V., "The Role of the Islands in Delimiting Maritime Zones the
Boundary Between Turkey and Greece" FOREIGN POLICY INSTITUTE, The Aegean Issues:
Problems and Prospects, Ankara, Dec. 1989, p. 249-8.
[8] Cf. BOWETT D.W., The Legal Regime of Islands in
International Law, σελ. 43-4.
[9] ΣΙΜΨΑ Μ., Το Ναυτικό στην Ιστορία των Ελλήνων, τόμος
2, έκδοση Γ.Ε.Ν., Αθήνα, 1982, σελ. 167-195.
[10] Παράλληλα τα Δωδεκάνησα αποστρατιωτικοποιήθηκαν. Το
θέμα όμως αυτό της αποστρατικο-ποίησης είναι γενικότερο, αφορά όλα τα νησιά του
συμπλέγματος για αυτό και δεν εξετάζεται στην παρούσα μελέτη. Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op.
cit., supra, υπος. 4, σελ. 134 et seq.
[11] Τέτοιοι είναι: α. Royal British Admiralty map no
1056, London, March 1995, β, United States map no. 54418 (prepared and published
by Defense Mapping Agency, Washington D.C. Nov 1990, γ. Turkish Geographic
Service map no. 18 Seri K613 (Baski 1 - Tuhum - 1969), δ. Official map attached
to the 1953 Edition of the Turkish Ministry of Foreign Affairs on Navigation
through the Straits, ε. Official ICAO air-navigation map published in Ankara at
1953, στ. Russian map no. 32208, first edition 24 8- 1974, new edition
12-2-1994, ζ. Italian Islands in the Aegean Sea, reproduced from map prepared by
Instutio Geografico Militare 1928, Annual Report by the Chief Administratior on
the British Military Administration of the Dodecanese Islands 1946, η. Deutsche
Heereskarte Auuusgabe Nr. 2, Stand 29. 2. 44, Nur fur Diennstgebrauch. Sources:
Edition of Hellenic Parliament, Athens 1996, Εφημερίδα ¨ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ¨, φύλλο 18
Φεβρουαρίου 2001 και 15 Ιουλίου 2001.
[12] Βλ. άρθρο 24 της Σύμβασης της Γενεύης του 1958 για
την Χωρική Θάλασσα και την Συνορεύουσα Ζώνη.
[13] Η απόσταση των νήσων από την Ελληνική νήσο Καλόλιμνο
είναι 1,9 ναυτικά μίλια, από τη νήσο Κάλυμνο 5,3 ναυτικά μίλια, από τις
Μικρασιατικές ακτές 3, 65 ναυτικά μίλια και από το υπό Τουρκική κυριαρχία νησί
Cavus (παλαιότερα Kato) 2,3 ναυτικά μίλια.
[14] Είναι γνωστό ότι η υφαλοκρηπίδα αρχίζει μετά τα
χωρικά ύδατα. Βλ. άρθρο 76 παρ. 1 της νέας Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Παρόμοια διάταξη υπάρχει και στη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την
Υφαλοκρηπίδα στο άρθρο 1.
[15] ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Γ., Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Ελλάδος,
Αθήνα 1988, σελ. 97 έως 135.
[16] Σύμφωνα με αυτό το άρθρο: Τα χωρικά ύδατα μεταξύ της
Τουρκίας και κρατών που έχουν ακτές συνεχόμενες με αυτή ή κείμενες απέναντι
αλλήλων οριοθετούνται με συμφωνίες. Οι συμφωνίες αυτές συνάπτονται αφού ληφθούν
υπόψη οι ιδιομορφίες και οι καταστάσεις της περιοχής κατά τρόπο σύμφωνο με την
αρχή της επιείκειας.
[17] Cf. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, οp. cit., supra, υπος. 15, σελ.
118-9.
[18] Για τη διαδοχή κρατών βλ. Χ. ΡΟΖΑΚΗ, στο ΙΩΑΝΝΟΥ -
ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ - ΡΟΖΑΚΗ - ΦΑΤΟΥΡΟΥ, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο: (Θεωρία των Πηγών), σελ.
311 έως 317.
[19] Βλ. άρθρο 62 - 2(α) της Σύμβασης της Βιέννης περί
του Δικαίου των συνθηκών, Ν.Δ. 402 της 30 - 4 / 23 -5 - 74, Φ.Ε.Κ. 141 Α/74
[20] Η βραχώδης αυτή νήσος είναι πολύ μικρής έκτασης και
ευρίσκεται περίπου στη μέση του Αιγαίου.
[21] Άρθρα 12, 15 και 16 της συνθήκης Ειρήνης της
Λωζάννης και άρθρο 14 συνθήκης Παρισίων 1947.
[22] Αυτό φαίνεται και σε επίσημους Τουρκικούς χάρτες,
βλ. supra, υπος. 11. Το ίδιο αποδεικνύεται και από τα Βρετανικά Αρχεία καθώς και
από επιστολές που αντάλλαξαν οι τότε επίσημοι Ιταλίας και Τουρκίας. Βλ. infra,
υπος. 23.
[23] Οι επιστολές αυτές είχαν ημερομηνίες 3 Ιανουαρίου
1933 και 27 Ιουνίου 1933 αντίστοιχα. Βλ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit., supra, υπος. 3,
σελ. 31 και32. Επίσης σύμφωνα με τα βρετανικά αρχεία διαψεύδεται άλλη μια φορά η
Τουρκία αφού υπάρχουν έγγραφα στα οποία φαίνεται ότι το 1953 είχε γίνει αποδεκτή
απ' αυτή η διαχωριστική γραμμή μεταξύ Δωδεκανήσου και Μικράς Ασίας. Βλ.
ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Κ., ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ε., «Τα Βρετανικά Αρχεία Διαψεύδουν την Άγκυρα»,
εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2001. Σύμφωνα με τον Τουρκικό
Τύπο βρέθηκε από τους Ιταλούς μετά από το επεισόδιο των Ιμίων μια επιστολή από
αυτές που αποδεικνύουν το γεγονός ότι η Τουρκία είχε αναγνωρίσει την ισχύ του
Πρωτοκόλλου. Η επιστολή αυτή είναι του τότε Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Τεβίκ
Ρουστού Αράς. Οι Ιταλοί παρέδωσαν την επιστολή αυτή στον τούρκο Πρέσβη στην Ρώμη
Ουνάλ Ουνσάλ ο οποίος το διαβίβασε στην Άγκυρα προκαλώντας αναστάτωση κατά τα
αναφερόμενα του Τούρκου δημοσιογράφου Γκιουνέρι Τζιβάογλου στην Τουρκική
εφημερίδα «Μιλλιέτ» στα τέλη του Μαρτίου 1996.
[24] Η Απόφαση αυτή προέβλεπε ότι «Οι πράξεις καθαρά
τεχνικού ή διοικητικού χαρακτήρα οι οποίες δεν αφορούν σχέσεις διεθνούς
πολιτικής καθώς και όσες δεν είναι παρά κανονισμοί τεχνικής φύσης που χωρίς να
επιφέρουν καμία τροποποίηση εξειδικεύουν μια πράξη η οποία έχει ήδη
πρωτοκολληθεί ή έχουν σαν σκοπό να εξασφαλίσουν την εκτέλεση μιας τέτοιας πράξης
δεν είναι απαραίτητο να πρωτοκολλούνται». Ibid., σελ. 34 έως 36.
[25] Εφημερίδα ¨ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ¨, φύλλο 31ης Ιανουαρίου
1996.
[26] Προκλητικές δηλώσεις έκαναν και άλλοι Τούρκοι
επίσημοι. Ο Υπουργός Εξωτερικών και Αντιπρόεδρος της Τουρκικής Κυβέρνησης Deniz
Baykal δήλωσε ότι «τερματίσθηκε η ελληνική κατοχή στις βραχονησίδες», Εφημερίδα»
¨ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ¨, Φύλλο 1ης Φεβρουαρίου 1996. Ο ίδιος επίσης δήλωσε ότι στο θέμα
βραχονησίδων του Αιγαίου υπάρχει μια νομική αοριστία. Επιβάλλεται η επίλυση του
ζητήματος με συνομιλίες. Η Τουρκία δεν μπορεί να δεχθεί την άποψη ότι όλα τα
βραχονήσια του Αιγαίου ανήκουν στην Ελλάδα. Εφημερίδα ¨ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ¨ Φύλλο 1ης
Φεβρουαρίου 1996.
[27] Τα νησιά αυτά πιθανότατα είναι αυτά που αναφέρει ο
προϊστάμενος της Νομικής Υπηρεσίας του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών και
Καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Επιστημών της Άγκυρας, Δρ. Huseyin Pazarci σε
μελέτη του για το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
Ανάμεσα σ' αυτά είναι και τα Ίμια. Βλ. ΠΑΖΑΡΖΙ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ, op. cit., supra,
υπος. 4, σελ. 22, υποσημ. 17.
[28] Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή οι καταδρομείς
αποβιβάσθηκαν από την Φρεγάτα. Η Τουρκική τηλεόραση την επομένη μέρα έδειξε
Τούρκους καταδρομείς να ξεκινούν από τα Μικρασιατικά παράλια με πλαστικές βάρκες
και να φθάνουν σε ένα νησί, υποτίθεται την Ίμια, από όπου επιστρέφουν
θριαμβευτικά μετά το «ηρωικό τους κατόρθωμα». Η videoσκόπιση αυτή αποκλείεται να
ανταποκρίνεται στο συγκεκριμένο γεγονός. Ούτε οι καιρικές συνθήκες του
σκηνοθετημένου video ούτε και οι συνθήκες φωτισμού ήταν αυτές που επικρατούσαν
στη διάρκεια του επεισοδίου. Ακόμα και οι ακτές του νησιού δεν έμοιαζαν καθόλου
με αυτές της Ίμια.
[29] Πρακτορείο ANADOLU, 31 Ιανουαρίου 1996.
Από
http://www.greekamericannewsagency.com/gana/index.php?option=com_content&task=view&id=5260&Itemid=83
και
InfognomonPolitics
-----------------------------------------------------------------
[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_04/01/2009_298195]
Το σχέδιο της Τουρκίας για το Αιγαίο, Του Σταυρου
Λυγερου
Οι προκλήσεις
της Αγκυρας σε Φαρμακονήσι, Αγαθονήσι εντάσσονται στον μακροπρόθεσμο επεκτατικό
σχεδιασμό για δημιουργία τετελεσμένου
Παρά το
γεγονός ότι η θερμοκρασία στο μέτωπο του Αιγαίου κινείται τα τελευταία χρόνια σε
συγκριτικά χαμηλότερα επίπεδα, η Αγκυρα φροντίζει πάντα να υπενθυμίζει εμπράκτως
ότι όλες οι διεκδικήσεις της είναι ενεργές και πάνω στο τραπέζι. Και όχι μόνο
αυτό. Κάθε τόσο προσθέτει και ένα νέο κρίκο στην αλυσίδα της αμφισβήτησης
ελληνικών κυριαρχικών και διοικητικών δικαιωμάτων.
Οι τουρκικές
προκλήσεις των τελευταίων ημερών δεν είναι πρωτοφανείς. Επιθετική διείσδυση
τουρκικών μαχητικών στο πεδίο βολής της Ανδρου κατά τη διάρκεια ελληνικής
άσκησης είχε επαναληφθεί και στο παρελθόν. Το 2005, μάλιστα, τα τουρκικά F-16
είχαν φθάσει να πετούν απειλητικά μερικές δεκάδες μέτρα πάνω από ελληνικά
πολεμικά σκάφη.
Εδώ και
χρόνια, η Αγκυρα απαιτεί την κατάργηση των ελληνικών μόνιμων πεδίων βολής στην
Ανδρο και στη Σιθωνία. Το επιχείρημά της είναι ότι σύμφωνα με τον ICAO (Διεθνής
Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) μόνιμα πεδία βολής σε διεθνή εναέριο χώρο
μπορεί να υπάρχουν μόνο εάν έχουν συμφωνήσει όλες οι χώρες της περιοχής. Η
Ελλάδα δηλώνει πως θα καταργήσει τα δικά της πεδία βολής εάν το ίδιο πράξει και
η Τουρκία.
Απαιτήσεις
Οπως έχει
κάνει και στο παρελθόν, στις αρχές Δεκεμβρίου η Αθήνα αποδέχθηκε τη διεξαγωγή
τουρκικών αεροναυτικών ασκήσεων τον Ιανουάριο εντός του πεδίου βολής της Ανδρου.
Οι Τούρκοι, όμως, δεσμεύουν για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα πολύ μεγάλα
τμήματα του Αιγαίου. Απαιτούν, μάλιστα, τα μαχητικά τους να πετούν και στον
εναέριο χώρο μεταξύ έξι και δέκα μιλίων, που οι ίδιοι δεν αναγνωρίζουν ως
ελληνικό. Με την τακτική τους προσπαθούν όχι μόνο να επιβάλουν ντε φάκτο
τουρκικό πεδίο βολής στο FIR της Αθήνας, αλλά και να καταργήσουν στην πράξη τα
ελληνικά πεδία βολής.
Δεν είναι
πρωτόγνωρες ούτε οι πρόσφατες τουρκικές προκλήσεις στο Αγαθονήσι και στο
Φαρμακονήσι. Στις 23-11-08 γράφαμε σε αυτές εδώ τις στήλες: «Είναι επίσης
αξιοσημείωτο ότι το τελευταίο διάστημα έχουν πυκνώσει πολύ την παρουσία τους στο
Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι στο ανατολικό Αιγαίο. Σχηματισμοί μαχητικών
πραγματοποιούν υπερπτήσεις και πολεμικά σκάφη αγκυροβολούν σε όρους των δύο
νησίδων. Οταν, μάλιστα, ελληνικά σκάφη τούς ζητούν να φύγουν από τα ελληνικά
χωρικά ύδατα, αυτά απαντούν ότι βρίσκονται σε τουρκικά χωρικά ύδατα».
Οπως είχε
συμβεί παλαιότερα στις Οινούσσες, αυτήν τη φορά η τουρκική αεράμυνα ζήτησε από
ελληνικό ελικόπτερο Σινούκ που μετέβαινε στο Φαρμακονήσι να εγκαταλείψει την
περιοχή, γιατί πετούσε σε τουρκικό εναέριο χώρο! Η μετάβαση του Προέδρου της
Δημοκρατίας τα Φώτα στο Αγαθονήσι είναι μία πολιτική απάντηση, αλλά η Αγκυρα δεν
πτοείται από τέτοια.
Αμφισβητήσεις
Η Τουρκία
αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία στα δύο αυτά κατοικημένα νησιά του ανατολικού
Αιγαίου με βάση τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών». Υπενθυμίζουμε ότι στις 29-1-1996
τα είχε ονομαστικά συμπεριλάβει (μαζί με την Ψέριμο και τους Φούρνους) στην ίδια
κατηγορία με τα Ιμια. Λίγες ημέρες αργότερα (3-2-1996) η τότε πρωθυπουργός
Τανσού Τσιλέρ είχε δηλώσει ότι θα φέρει στο διεθνές πεδίο το καθεστώς 1.000
περίπου νησίδων και βραχονησίδων, που αποτελούν τουρκικό έδαφος!
Οι πρόσφατες
προκλήσεις μπορεί να εντάσσονται στον μακροπρόθεσμο επεκτατικό σχεδιασμό της
Τουρκίας, αλλά δεν είναι άσχετες με τη συγκυρία. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο
ότι όταν στην Ελλάδα υπάρχει πολιτικό κενό ή εσωτερική κρίση, η Αγκυρα
εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να προωθήσει τις επεκτατικές βλέψεις της. Το
έπραξε το 1955, το 1963-4, το 1967, το 1973-4 και βεβαίως το 1996 στα Ιμια.
Υπάρχουν,
όμως, και δύο πρόσθετοι λόγοι. Ο ένας είναι η συμπερίληψη του Αγίου Ευστρατίου
στον σχεδιασμό της ΝΑΤΟϊκής άσκησης, που πραγματοποιήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου. Η
διακριτική παρέμβαση της ελληνικής διπλωματίας στο συμμαχικό στρατηγείο
αιφνιδίασε την Αγκυρα και ανέτρεψε την προσπάθειά της να δημιουργήσει την
αυθαίρετη εντύπωση ότι το ελληνικό αυτό νησί πρέπει να είναι
αποστρατιωτικοποιημένο. Η τουρκική πλευρά απέφυγε διαμαρτυρίες, που δεν έχουν
κανένα νομικό έρεισμα. Αντέδρασε, όμως, εντείνοντας τις προκλήσεις της σε άλλους
τομείς.
Ο δεύτερος
πρόσθετος λόγος είναι το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) όχι
τόσο στο Αιγαίο όσο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα δεν έχει ασκήσει το
συμβατικό δικαίωμά της για δημιουργία ΑΟΖ (με βάση την αρχή της μέσης γραμμής).
Δεν είναι καθόλου σίγουρο, όμως, πως τελικώς θα αποφύγει την ένταση. Η Τουρκία
επιχειρεί με τσαμπουκά να δημιουργήσει τετελεσμένο. Η έρευνα που διεξήγαγε για
λογαριασμό της νορβηγικό σκάφος τον περασμένο Νοέμβριο είναι μάλλον η πρώτη και
όχι η τελευταία πράξη αυτού του έργου.
Η Αγκυρα
προωθεί τις επεκτατικές διεκδικήσεις της με υπομονή και επιμονή και κυρίως
προβάλλοντας στρατιωτική ισχύ. Στόχος της είναι η δημιουργία τετελεσμένων, που
«ρευστοποιούν» ελληνικά κυριαρχικά και διοικητικά δικαιώματα και καλλιεργούν
διεθνώς την εντύπωση ότι πρόκειται για αμφισβητούμενες περιπτώσεις. Και όλα αυτά
σε μία περίοδο, που συνεχίζει να έχει ζωτική ανάγκη το ελληνικό και κυπριακό
«ναι» για να προχωρήσουν οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.
Βούληση
Το πρόβλημα
με την ελληνοτουρκική διένεξη δεν είναι αυτά καθ' αυτά τα επιμέρους ζητήματα,
αλλά το υπόβαθρό τους, που είναι ο επεκτατισμός της Αγκυρας. Γι' αυτό ακόμα και
το μικρότερο γεγονός αποκτά κρίσιμη πολιτική σημασία. Η Ελλάδα επιδιώκει
ειλικρινώς την ύφεση και αποφεύγει να παρασυρθεί στο παιχνίδι της έντασης. Η
ειλικρινής αυτή επιδίωξη, όμως, δεν μπορεί να λειτουργεί ως υποκατάστατο
πολιτικής.
Για τη
βελτίωση των διμερών σχέσεων δεν αρκεί η πρόθεση της μιας πλευράς. Απαιτείται
και η βούληση της άλλης. Και εκεί είναι ακριβώς το κρίσιμο έλλειμμα. Στο επίπεδο
της στρατηγικής είναι εμφανής μία αμηχανία. Αυτός είναι ο λόγος που, και στα
τελευταία περιστατικά, η Αθήνα απέφυγε τη δημοσιότητα, κράτησε χαμηλά τους
τόνους και ασκεί διπλωματία κατευνασμού.
Οπως και τα
προηγούμενα έτσι και οι πρόσφατες προκλήσεις εντάσσονται στην τουρκική
στρατηγική για διχοτόμηση του Αιγαίου, που εγκαινιάσθηκε το 1973. Η Αγκυρα έχει
κατά καιρούς επιχειρήσει με διάφορους τρόπους να αποκτήσει συνολικά τον έλεγχο
ανατολικά του 25ου μεσημβρινού, εγείροντας επεκτατικές διεκδικήσεις σε πολλά
επίπεδα. Είναι πια 33 χρόνια που εφαρμόζει με θαυμαστή συνέπεια αυτήν τη
στρατηγική. Και μπορεί να αισθάνεται ικανοποιημένη από τον απολογισμό.
Προβληματική
περιοχή
Στη διεθνή
σκηνή έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση πως το Αιγαίο είναι τουλάχιστον προβληματική
περιοχή. Η Ελλάδα δεν έχει -λόγω της απειλής πολέμου- ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά
της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια και, βεβαίως, δεν ασκεί το
δικαίωμά της να κάνει έρευνες για πετρέλαιο στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Επιπροσθέτως, η ελληνική θέση σε ό,τι αφορά την έρευνα και διάσωση έχει
διολισθήσει κατά τρόπο που βλάπτει τα εθνικά συμφέροντα.
Το Αιγαίο δεν
είναι μια θάλασσα που απλώς παρεμβάλλεται μεταξύ δύο παράκτιων χωρών. Η μισή
περίπου έκτασή του είναι ελληνικός εθνικός χώρος. Και ο υπόλοιπος είναι διεθνής
χώρος, ο οποίος όμως συνδέει τις ανατολικές Σποράδες και τα Δωδεκάνησα με την
ηπειρωτική Ελλάδα. Κατά συνέπεια, η περιοχή αυτή δεν έχει καθόλου την ίδια
σημασία για τις δύο χώρες. Με αυτήν την έννοια, τα μέτρα που εξισώνουν τις δύο
χώρες λειτουργούν προς όφελος της Τουρκίας. Είναι άλλο μέτρα, που πράγματι
οικοδομούν εμπιστοσύνη και συμβάλλουν στην αποφυγή ατυχημάτων και κρίσεων, και
άλλο ρυθμίσεις, που -κάτω από αυτόν τον τίτλο- επιχειρούν να ενισχύσουν τη θέση
της Τουρκίας σε βάρος των εθνικών συμφερόντων.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_04/01/2009_298195
------------------------------------------------------------------
22.1.2009. Αν αυτό δεν είναι αναθεωρητισμός τότε τι είναι;
This is the
response of the Turkish General Staff to the "low tone" foreign policy of
Greece. Greek territorial waters and airspace ARE Turkish because of the
excellent diplomacy. The dialogue between the two countries goes like this.
Turkish Generals:
This island is ours!
Greek MFA: Okay
efendi, but I warn you I will not tolerate this un-European behavior. I will
talk to my colleagues, although I konw it theyr ARE your friends.