Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές                                                       

Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Τμήμα Διεθνών-Ευρωπαϊκών Σπουδών

www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

ÓôñáôçãéêÞ Èåùñßá–ÊñáôéêÞ Èåùñßá https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

ÄéåèíÞò ðïëéôéêÞ 21ïò  áéþíáò https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

ÅëëÜäá-Ôïõñêßá-Êýðñïò: Áíéóüññïðï ôñßãùíï https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Äéá÷ñïíéêÞ Åëëçíéêüôçôá https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

¢íèñùðïò, ÊñÜôïò, Êüóìïò–Ðïëéôéêüò Óôï÷áóìüò https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Êïíäõëçò Ðáíáãéþôçò– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Èïëü âáóßëåéï ôçò ÅÅ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Èïõêõäßäçò–Ðïëéôéêüò Óôï÷áóìüò https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

ÌÝãáò ÁëÝîáíäñïò–ÉäéïöõÞò Óôñáôçãüò êáé ÓôñáôçëÜôçò https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

ÅêëåêôÜ âéâëßá ðïõ áîßæïõí íá äéáâáóôïýí https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

ÅéñçíéêÞ ðïëéôéêÞ åðáíÜóôáóç https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

ÐñïóùðéêÞ óåëßäá https://www.facebook.com/p.ifestos

Ðïëéôéóìüò, ÐåñéâÜëëïí, Öýóç, ØÜñåìá https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Ðñïóùðéêü ðñïößë https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

 

Ð. ¹öáéóôïò, «ÐåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò» (patron-client relations) ìåôáîý éó÷õñþí êáé ëéãüôåñï éó÷õñþí êñáôþí  óôï  óýã÷ñïíï  êñáôïêåíôñéêü  äéåèíÝò  óýóôçìá  êáé  ï  äéÜëïãïò  Ìçëßùí-Áèçíáßùí óôïí Èïõêõäßäç.

 

Ðåñéå÷üìåíá: 1. ÅéóáãùãÞ. Ïé «ðåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò». 2. Áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï Äéðëùìáôßá  êáé ÓôñáôçãéêÞ ôùí ÌåãÜëùí Åõñùðáúêþí ÄõíÜìåùí, Ãáëëßá, ÌåãÜëç Âñåôáíßá, Ãåñìáíßá. 3. «Patron-Client Relations in the Emerging Security Environment” (óôï Jerusalem Journal of International Relations). 4. ÄéÜëïãïò Áèçíáßùí-Ìçëßùí óôïí Èïõêõäßäç.

Ðáíáãéþôçò ¹öáéóôïò, ÊáèçãçôÞò Äéåèíþí Ó÷Ýóåùí – Óôñáôçãéêþí Óðïõäþí

1. ÅéóáãùãÞ. Ïé «ðåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò».

facebook, óåëßäá âéâëßïõ

facebook, óåëßäá âéâëßïõ

Ïé «ðåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò» áðïôåëïýí ôï óçìáíôéêüôåñï æÞôçìá ôçò óýã÷ñïíçò äéåèíïýò ðïëéôéêÞò, éäéáßôåñá ôçò óôñáôçãéêÞò èåùñßáò. ÐáñÜ ôçí áóõììåôñßá éó÷ýïò ìåôáîý êñáôþí áéùñåßôáé Ýíá åñþôçìá ðïõ áöïñÜ ôïõò ðÜíôåò: Ìðïñïýí íá åßíáé óõììåôñéêÝò ïé ó÷Ýóåéò ôùí ëéãüôåñï éó÷õñþí ìå ôá ðéï éó÷õñÜ êñÜôç; Ç áðÜíôçóç åßíáé èåôéêÞ, åðáñêþò áíáëõìÝíç êáé Üêñùò åíäéáöÝñïõóá. Ç äéáôýðùóç ãéá ôçí «ôõñáííßá ôïõ áäõíÜìïõ» åßíáé ìéá ÷áñáêôçñéóôéêÞ öñÜóç.

ÂáóéêÞ áñ÷Þ ôçò óôñáôçãéêÞò èåùñßáò åßíáé üôé üëá ôá êñÜôç ëåéôïõñãïýí ïñèïëïãéóôéêÜ, ìå ôçí Ýííïéá üôé, óôçí ðëÜóôéããá ïöåëþí êáé æçìéþí åíáëëáêôéêþí óôÜóåùí, áðïöÜóåùí êáé åíåñãåéþí, åðé÷åéñïýí åßôå íá õðÜñ÷åé éóïññïðßá óõìöåñüíôùí, åßôå ôá ïöÝëç íá åßíáé ìåãáëýôåñá áðü ôéò æçìéÝò.

ÊáôÜ âÜóç, ç óôñáôçãéêÞ èåùñßá, åðé÷åéñþíôáò íá åîåôÜóåé ôï êáßñéï æÞôçìá ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý êñáôþí áóýììåôñçò éó÷ýïò åîåôÜæåé ôéò ðñïóåããßóåéò ìå ôéò ïðïßåò ëáìâÜíïíôáé âÝëôéóôåò áðïöÜóåéò åêáôÝñùèåí. ¼ðùò åßíáé öõóéêü, öùôßæïíôáé ðåñéóóüôåñï ôá ëéãüôåñï éó÷õñÜ êñÜôç åðåéäÞ óå ìéá áóýììåôñç ó÷Ýóç áõôÜ, ðñùôßóôùò, Ý÷ïõí ôï ðñüâëçìá.

 Áêïëïõèïýí äýï êåßìåíá. Ôï ðñþôï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï «Äéðëùìáôßá  êáé ÓôñáôçãéêÞ ôùí ÌåãÜëùí Åõñùðáúêþí ÄõíÜìåùí, Ãáëëßá, ÌåãÜëç Âñåôáíßá, Ãåñìáíßá». Óôï êåö. 6.3.1 ãßíåôáé ìéá óýíôïìç áíáöïñÜ óôçí èåùñßá ðåëáôåéáêþí ó÷Ýóåùí êáé óôçí óõíÝ÷åéá áðïêñõóôáëëþíïíôáé ôá ðïñßóìáôá ôçò áíÜëõóçò ãéá ôï êáßñéï áõôü æÞôçìá óå áíáöïñÜ ìå ôçí Ãáëëßá, ôçí ÌåãÜëç Âñåôáíßá êáé ôçí Ãåñìáíßá. Ôï äåýôåñï êåßìåíï åßíáé Ýíá Üñèñï óôï «Jerusalem Journal of International Relations, vol. 14. No 2 1992 ìå ôßôëï «Patron-Client Relations in the Emerging Security Environment”. Ôï Üñèñï åßíáé åðåîåñãáóìÝíç åêäï÷Þ ôçò åéóÞãçóÞò ìïõ óå óõíÝäñéï.

Óôçí ìåëÝôç áõôÞ, ï õðïãñÜöùí, ìåëÝôçóå ôïí âáèìü êáé ôçí Ýêôáóç ôùí ðåñéèùñßùí Üóêçóçò çãåìïíßáò ôùí ÇÐÁ åðß ôùí óõììÜ÷ùí ôçò ãéá íá ôïõò «åðéóôñáôåýóåé» óôçí åêôÝëåóç ôçò óôñáôéùôéêÞò åðÝìâáóçò óôïí Êüëðï, êáé áíôßóôñïöá, ôá ðåñéèþñéá åëéãìþí êáé áðïêüìéóçò ïöåëþí ôùí óõììÜ÷ùí ôùí ÇÐÁ óôï ðëáßóéï ðåëáôåéáêþí áíôáëëáãþí óõìöåñüíôùí. Ôï óõíïëéêü óõìðÝñáóìá åßíáé üôé óôçí ìåôáøõ÷ñïðïëåìéêÞ åðï÷Þ, ôá ðåñéèþñéá ðåëáôåéáêþí ó÷Ýóåùí ðïõ åõíïïýí ôá óõìöÝñïíôá ìéêñþí êáé êáëÜ ïñãáíùìÝíùí êñáôþí ìå õøçëÞ ðïéüôçôá äéðëùìáôßáò, áõîÜíïíôáé. ÐáñÜ ôéò ðåñß ôïõ áíôéèÝôïõ åíôõðþóåéò, åíôüò ïñßùí êáé ëáìâÜíïíôáò õðüøç ôéò êáôÜ ðåñßðôùóç áíáëïãßåò êáé éäéáéôåñüôçôåò, ôï óýã÷ñïíï äéåèíÝò óýóôçìá «äåí åßíáé ðáñÜäåéóïò ãéá ôá çãåìïíéêÜ êñÜôç».

Ôá ðïñßóìáôá áìöüôåñùí ôùí êåéìÝíùí åíÝ÷ïõí, åêôéìÜôáé, äéá÷ñïíéêÞ óçìáóßá, åíþ äçìïóéåõìÝíá êÜôù áðü ôïí ßäéï ôßôëï äßíïõí ìéá ðëçñÝóôåñç åéêüíá åíüò âáóéêÜ áíåîÜíôëçôïõ æçôÞìáôïò. Óôï ôÝëïò ðáñáôßèåôáé ïëüêëçñïò ï äéÜëïãïò Áèçíáßùí-Ìçëßùí. Ç óõæÞôçóç áõôÞ åßíáé ï ðõñÞíáò ôçò äéåèíïýò ðïëéôéêÞò êÜèå äéåèíïýò óõóôÞìáôïò óôï ïðïßï åðåéäÞ ôá êñÜôç åßíáé áíåîÜñôçôá åðéêñáôåß áíáñ÷ßá, äçëáäÞ áðïõóéÜæåé ìéá êõâÝñíçóç ôùí êõâåñíÞóåùí Þ ìéá ðáãêüóìéá êõâÝñíçóç. ¼ðùò ãíùñßæïõìå, áõôü åßíáé ôï óýã÷ñïíï êáèåóôþò ôùí äéåèíþí ó÷Ýóåùí üðùò êùäéêïðïéÞèçêå êáé åðéêõñþèçêå áðü üëá ôá êñÜôç óôïí ÏÇÅ ôï 1945. Óôïí Êáôáóôáôéêü ×Üñôç ôïõ ÏÇÅ ðñõôáíåýåé ç ÕøçëÞ Áñ÷Þ ôçò ìç åðÝìâáóçò êáé ôçò åóùôåñéêÞò êáé åîùôåñéêÞò êõñéáñ÷ßáò. ÁöïñÜ, åðéðëÝïí ôá æçôÞìáôá ôçò äéåèíïýò ôÜîçò êáé ìüíï üôáí äéåèíÞò áóöÜëåéá áõôÞò ôçò ôÜîçò êáé ìüíï ìåôÜ áðü óõìöùíßá ôùí ìïíßìùí ìåëþí ôïõ Óõìâïõëßïõ Áóöáëåßáò ìðïñåß íá õðÜñîåé, õðü áßñåóç êáé ðñïûðïèÝóåéò, äéåèíÞò åðÝìâáóç.

 

Èåùñïýìå üôé ç áíÜëõóç êáé ôá ðïñßóìáôá ôùí äýï êåéìÝíùí ðïõ áíÜ-äçìïóéåýïíôáé ìáæß åßíáé äéäáêôéêÜ ãéá êÜèå êñÜôïò üôáí óõíáëëÜóóåôáé ìå éó÷õñüôåñá êñÜôç. Ç åýêïëç êáé ôåëéêÜ êáôáóôñïöéêÞ óôÜóç åíüò ëéãüôåñï éó÷õñïý êñÜôïõò åßíáé íá åßíáé ïõñáãüò ôçò äéðëùìáôßáò ôùí éó÷õñüôåñùí êñáôþí, íá åîáñôÜôáé áðü áõôÜ ðïéêéëïôñüðùò êáé íá ìçí ùöåëåßôáé áëëÜ áíôßèåôá íá âëÜðôåôáé áðü ôéò áäéÜêïðåò êõìÜíóåéò ôïõ åêêñåìïýò ôçò äéåèíïýò ðïëéôéêÞò.

Ï áíáãíþóôçò êáëåßôáé íá ðñïóÝîåé éäéáßôåñá ôçí êáôÜëçîç ôçò õðïóçìåßùóçò 16 êáé íá óõíäÝóåé áõôÞ ôçí ðáãéùìÝíç èåþñçóç ôçò óôñáôçãéêÞò èåùñßáò ìå ôçí åëëçíéêÞ óôñáôçãéêÞ ìåôÜ ôï 1974. Éäéáßôåñá óôçí ìåôáøõ÷ñïðïëåìéêÞ åðï÷Þ ü÷é ìüíï ç ÅëëÜäá äåí åíÝôáîå ìéá ôÝôïéá óôÜóç óôïõò óôñáôçãéêïýò ôçò ó÷åäéáóìïýò áëëÜ Üöçóå ôçí áðïôñåðôéêÞ óôñáôçãéêÞ íá áðïäõíáìùèåß ìå ôá ãíùóôÜ áðïôåëÝóìáôá óôï Áéãáßï êáé óôçí Êýðñï. Áêüìç ðéï óçìáíôéêü, ìç ëåéôïõñãþíôáò ïñèïëïãéóôéêÜ óýìöùíá ìå ôá èÝóöáôá ôçò óôñáôçãéêÞò èåùñßáò äåí ìðüñåóå Ýêôïôå íá êáôáóôåß óïâáñüò êáé áîéüðéóôïò óõíïìéëçôÞò ìå ôá éó÷õñüôåñá êñÜôç åðß åíüò ìåãÜëïõ áñéèìïý æçôçìÜôùí óå ìéá åðï÷Þ ñáãäáßùí åÜí ü÷é êáôáéãéóôéêþí óôñáôçãéêþí áíáêáôáôÜîåùí.

ÔÝëïò, ï áíáãíþóôçò êáëÜ èá êÜíåé íá ëÜâåé õðüøç üôé ôï ìåí áããëéêü êåßìåíï äçìïóéåýôçêå ôï 1992 êáé ôï áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï Äéðëùìáôßá êáé óôñáôçãéêÞ ôùí ìåãÜëùí åõñùðáúêþí äõíÜìåùí ôï 1999-2000. Ôï âéâëßï áõôü äåí ÷ñåéÜóôçêå íá åðáíåêäïèåß ìåôÜ áðü 12 ðåñßðïõ ÷éëéÜäåò áíáôõðþóåéò êáèüôé äåí ÷ñÞæåé íá áëëÜîåé ôï ðáñáìéêñü ç äå åñìçíåõôéêÞ ôïõ óçìáóßá ãéá ôá óõíôñÝ÷ïíôá êáé ôá åðåñ÷üìåíá ìáò éêáíïðïéåß. ¼ìùò, üóïí áöïñÜ ôï áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß ãéá ôéò ðåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò êáëü åßíáé íá ëçöèïýí õðüøç ðïëëÝò óôÜóåéò êáé óõìðåñéöïñÝò óôçí ÅëëÜäá, éäéáßôåñá üóïí áöïñÜ ôïí Óêïðéáíü áëõôñùôéóìü, ôéò áíáèåùñçôéêÝò óõìðåñéöïñÝò ôçò Ôïõñêßáò, ôï ó÷Ýäéï Áíáí, ôçí åðÝêôáóç óôá 12 ìßëéá ôùí ÷ùñéêþí õäÜôùí, ôï æÞôçìá ôçò ÁÏÆ êáé ôï êõðñéáêü óôçí ýóôåñç öÜóç ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôçí åíÝñãåéá êáé ôéò êáôáéãéóôéêÝò óôñáôçãéêÝò áíáêáôáôÜîåéò óôçí ðåñéöÝñåéÜ ìáò. [...]

Ãéá íá äéáâÜóåôå ïëüêëçñï ôï åðéóôçìïíéêü äïêßìéï êÜíôå êëéê åäþ: «ÐåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò» ìåôáîý éó÷õñþí êáé ëéãüôåñï éó÷õñþí êñáôþí óôï óýã÷ñïíï êñáôïêåíôñéêü äéåèíÝò óýóôçìá êáé ï äéÜëïãïò Ìçëßùí-Áèçíáßùí óôïí Èïõêõäßäç (áñ÷åßï pdf)

Óçìåßùóç. Ùò åê ôïõ ãåãïíüôïò üôé ôï áñ÷åßï ðåñéÝ÷åé öùôïãñáößá ôïõ áããëéêïý êåéìÝíïõ ôïõ 1992 ç áíÜãíùóç ïëüêëçñïõ ôïõ áñ÷åßïõ óå PDF âñßóêåôáé áíáñôçìÝíç óôçí äéåýèõíóç http://wp.me/p3OlPy-wB (

ÐåëáôåéáêÝò ó÷Ýóåéò» (patron-clientrelations) ìåôáîý éó÷õñþí êáé ëéãüôåñï éó÷õñþí êñáôþí óôï óýã÷ñïíï…
) óôï portal ôùí Åêäüóåùí Ðïéüôçôá üðïõ êáé äçìïóéåýñçêå áñ÷éêÜ.