Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές

Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

www.ifestos.edu.gr  -- www.ifestosedu.gr  --  info@ifestosedu.gr  -- info@ifestos.edu.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ - ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ - ΔΙΑΡΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

28.12.2010, Ποιος έγραψε το πιο κάτω;

1.12.2010. Ακαδημαϊκή και επιστημονική ελευθερία - παρανοήσεις και διευκρινήσεις

29.11.2010. Ανάγκη διαβούλευσης και υποβολής δικών μας προτάσεων

25.11.2010. «Μνημόνιο κατάργησης της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας», «επιστημονικές τρόικες»

23.11.1010. Θέμα: «Καθάρσεις», απαξίωση ελλήνων ακαδημαϊκών, κυνήγι μαγισσών και ξενομανία

30.11.2010. Πρώτο εισαγωγικό σημείωμα

-----------------------------------

Εισαγωγή

Κοντά τρις δεκαετίες η είσοδός μου στον λεγόμενο ακαδημαϊκό χώρο δημιουργεί ανάμεικτες σκέψεις, συναισθήματα και αμφίπλευρες παραστάσεις. Από την μια πλευρά είναι η ιδεατή ακαδημαϊκή Ιθάκη. Μεταξύ άλλων, η ακαδημαϊκή ελευθερία, η ασκητική αφοσίωση στο δύσβατο πεδίο της γνώσης, η ακαδημαϊκή-επιστημονική ελευθερία κλασικά νοούμενη, η ευρυμάθεια και πολυμάθεια, η προσκόλληση σε πάγιους κώδικες επιστημονικής ηθικής και δεοντολογίας και η βάσανος για ολοένα υψηλότερες βαθμίδες επιστημονικού στοχασμού. Από την άλλη πλευρά είναι η δημιουργία οχυρών ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας μέσα στα οποία, μεταξύ άλλων, εξωπολιτικά όντα ειδικεύονται στον παρασιτισμό, η επιστημονική μεταμφίεση, η εκπλήρωση προσωπικών και εκδικητικών σκοπών, η κατάχρηση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας, η εξειδίκευση στην ορολογικά σπουδαιοφανή μεταμφιεσμένη αρλουμπολογία, η σαδομαζοχιστική άσκηση πνευματικής βίας πάνω σε φοιτητές και αναγνώστες, η πολιτικοπαραταξιακή αναρρίχηση, η διεθνοθεσμικοπολιτική αναρρίχηση, η σχεδόν συνωμοτική συσπείρωση καλοπερασάκηδων που σπαταλώντας σπάνιους κοινωνικούς πόρους αερολογούν σε "κοινωνικοπολιτικά συνέδρια", η γενικευμένη μεταμφιεσμένη πολιτικοστοχαστική προπαγάνδα και εσχάτως αντίστοιχα με τα προαναφερθέντα φαινόμενα που εκκολάπτουν εξωπολιτικά φίδια μέσα σε αφανείς, αδιαφανείς και πνευματικά ροκανισμένες διεθνικές συσπειρώσεις δήθεν επιστημονικές. Εδώ και τρις δεκαετίες αφού εγώ πήρα την απόφαση σε πια πλευρά θα κινούμαι, ταυτόχρονα έστησα ερευνητικό πρόγραμμα που γιγαντώθηκε για μια εμπειρική μελέτη του φαινομένου. Άλλα είναι καταγεγραμμένα ανώνυμα και ιδεοτυπικά και άλλα είναι καταγεγραμμένα και αποκρυσταλλωμένα στο μυαλό μου και ήδη τυπολογικά επεξεργασμένα. Όπως εδώ και δεκαετίες το έκανα σαφές δημόσια και εδώ και πολλά χρόνια σε διάφορες παραπλήσιες σελίδες και σε βιβλία ή άρθρα μου, επεξεργάζομαι μια διόλου αμελητέα συγκριτική μελέτη των δύο πλευρών. Σκοπός είναι να αναδείξω μια όσο το δυνατό ευρεία τυπολογία των εκατέρωθεν ιδεοτύπων. Στην πορεία κατάλαβα ότι θα πρέπει να γίνουν και εξειδικευμένες δημοσιεύσεις και ήδη δρομολογήθηκαν συγγραφικά. Οι εμπειρίες μου στην Ελλάδα επί δύο δεκαετίες ως πανεπιστημιακός αναμενόμενα είναι μεικτές. Η Ελλάδα διαθέτει το ιδεατό περίπου πλαίσιο ακαδημαϊκής και επιστημονικής ελευθερίας συνταγματικά κατοχυρωμένο. Αυτό όμως απαιτεί επιστημονική-ακαδημαϊκή αυτοσυγκρότηση, αυτορρύθμιση, άσκηση ακαδημαϊκών-επιστημονικών και δεοντολογικών ελέγχων μεταξύ των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και άγρυπνη εγρήγορση αντιστροφής κάθε κατηφορικής πορείας. Είναι μια καθημερινή πάλη. Σίγουρα χρειάζονται διορθωτικές χειρουργικές επεμβάσεις και μάλιστα πολλές. Που πρέπει να γίνουν, όμως, από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Αντί αυτού εδώ και δεκαετίες με ολοένα εντονότερο τρόπο αντί χειρουργικών επεμβάσεων έχουν επεμβάσεις πάνω σε ένα ευαίσθητο σώμα με μαχαίρια χασάπη. Εσχάτως, έχω την εντύπωση ότι πιθηκίζοντας ξένα παρακμασμένα πρότυπα και κλείνοντας τα μάτια μπροστά στα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής πανεπιστημιακής κοινότητας, η ελληνική ακαδημαϊκή ζωή δέχεται μεγάλες επιθέσεις. Το κατά πόσο θα επιβιώσει η ακαδημαϊκή ζωή στην Ελλάδα ή κατά πόσο θα αντιγραφούν τα χειρότερα ξένα πρότυπα, δεν είμαι σίγουρος. Κατά κάποιο τρόπο συναρτάται, όπως και με πολλά άλλα πράγματα, με την επιβίωση του νεοελλληνικού κράτους και της εθνικής του ανεξαρτησίας, κάτι που πλέον δεν πρέπει, πλέον, να θεωρείται δεδομένο. Εδώ, και συμπληρωματικά με εκατοντάδες σχόλια σε άλλες σελίδες και άλλες δημοσιεύσεις μου, θα καταγραφούν κάποιες θέσεις για την αναταραχή της περιόδου 2010-11     

---------------------------------------------

28.12.2010, Ποιος έγραψε το πιο κάτω:

Υπάρχουν πολλά κείμενα που θεμελιώνουν αυτή την στράτευση-επιστράτευση (του πολιτικού στοχασμού στις εφήμερες διακρατικές και κυρίως ηγεμονικές διαμάχες). Για μια ιστορικοθεωρητική θεμελίωση βλ. Παναγιώτη Κονδύλη, Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός (Εκδόσεις Θεμέλιο, 1997), ιδ. Τόμος ΙΙ, κεφ. Ι. Δράττομαι της ευκαιρίας για να κάνω την εξής, επισήμανση, εκτιμώ σημαίνουσα και θεμελιακή: Βασικότερο στοιχείο παρακμής της γνώσης τα νεότερα χρόνια και ιδιαίτερα την νεότερη εποχή είναι όχι μόνο ο κατακερματισμός των γνωστικών πεδίων και η ανυπαρξία ολιστικών ερμηνειών –κάτι που καθιστά την υπέρβαση της ημιμάθειας ανθρωπίνως ανέφικτη– αλλά η αύξηση των ανώτατων εκπαιδευτηρίων που προκάλεσε συνθήκες μαζικής παραγωγής θέσεων. Η γνώση όμως δεν συναρτάται με ποσότητες, αριθμούς και πολυπληθείς ομοϊδεαετικές συσπειρώσεις αλλά με θεμελιώσεις, τεκμηριώσεις και κυρίως λογική επιχειρηματολογική συγκρότηση.  Ρόλος της θεωρίας είναι να συγκροτεί αυτή την προσπάθεια, να την καθιστά εύτακτη, προσιτή και ερμηνευτικά αξιόλογη. Η καταφυγή σε πολλές άχρηστες ή και παντελώς άσχετες υποσημειώσεις δήθεν είδος τεκμηρίωσης που κανείς δεν είναι εφικτό να ελέγξει υποδηλώνει παρασιτισμό ή και χειρότερα και πάντως όχι επιστημονική προσπάθεια. Οι παραπομπές σε άλλα έργα πρέπει να είναι αυτές μόνο που χρειάζονται, αυτές μόνο που επαρκούν στην τεκμηρίωση, αυτές μόνο που είναι σχετικές με το θέμα που αναλύεται και αυτές που υπόκεινται στην βάσανο του επιστημονικού ελέγχου κα διαπιστωθεί ότι είναι υψηλά στην κλίμακα των θεωρητικών σημασιών και των αληθινών-αντιπροσωπευτικών εμπειρικών αναφορών. Τα εκατομμύρια αν όχι δισεκατομμύρια πλέον κείμενα δημιουργούν μια χαώδη κατάσταση όπου κυριαρχούν πρακτικές οι οποίες εκμηδενίζουν ή και εκχυδαίζουν την πανεπιστημιακή μόρφωση: i) Το επαναδιατυπωμένο αναμάσημα κάποιων θέσεων και το αυγάτισμα των πηγών ή θέσεων άλλων είναι πλέον παγκοσμίως ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο αν όχι μια εκτός ελέγχου κατάσταση. ii) Η οχύρωση γύρω από εκφυλισμένες επιστημολογικές θέσεις όπου ούτε λίγο ούτε πολύ, η αναγκαία και μη εξαιρετέα προϋπόθεση κάθε ποιοτικής προσπάθειας για διεξαγωγή επιστημονικών συζητήσεων υψηλών ποιοτικών βαθμίδων υποκαθίσταται από φυγόπονα παρασιτικά ιδιοτελή συμφέροντα που συμβολίζονται με λόγια όπως «να υπάρχει πλουραλισμός γνώσεων» ή ακόμη χειρότερα «να ακούονται όλες οι απόψεις».  iii) Η απουσία μιας οικουμενικής επιστημονικής κοινότητας και ο επιμερισμός των πανεπιστημιακών δραστηριοτήτων σε εθνικά στεγανά που επιπλέον κυριαρχούνται από ηγεμονικούς θεσμούς που δημιουργούν ασυμμετρίες και εξαρτήσεις (στοχαστικές και πολιτικές), προκάλεσαν μια μεγάλη πολιτικοστοχαστική καταστροφή η έκταση της οποίας δεν έχει ακόμη γίνει πλήρως αντιληπτή και η οποία είναι αμφίβολο αν μπορεί να αντιστραφεί: Αναρίθμητοι εξωπολιτικοί δρώντες ελάχιστα ή καθόλου ακαδημαϊκοί συγκροτούν εστίες πολυπληθών ομοϊδεατών σε πανεπιστήμια, περιφέρειες, συμμαχίες  και διεθνικά. Οι αναγκαίοι και μη εξαιρετέοι επιστημονική και δεοντολογικοί έλεγχοι δυσχεραίνονται ή καθίστανται παντελώς αδύνατοι: α) Αλληλοπαραπέμπονται, αλληλοστηρίζονται ως μεγάλοι επιστήμονες επειδή ακριβώς σε κάποιες λίστες εμφαίνονται ως δήθεν ευρέως επιστημονικά αναγνωρισμένοι, β) ελέγχουν αναρίθμητα ετερόκλητα πανεπιστημιακά τμήματα μέσα στα οποία όπως σε κάθε άλλη ανθρώπινη κατάσταση (εδώ μάλιστα στερούμενη πολιτικών και κοινωνικών ελέγχων που η κοινωνία αναμένει ότι υποκαθίσταται από μια χρηστή συμπεριφορά υπό καθεστώς ακαδημαϊκής ελευθερίας) επιδιώκουν την αναπαραγωγή τους που μπορεί να γίνει, πλέον, μόνο σε πελατειακή βάση, γ) εκδίδουν αναρίθμητα περιοδικά αξιολογητών όπου κανείς δεν μπορεί να ελέγξει αν αποτελούν ή όχι εστίες ομοϊδεατών μέσα στις οποίες «Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει», δ) γεμίζουν τις υποσημειώσεις με αναφορές που κανείς πρακτικά μιλώντας δεν μπορεί να ελέγξει και ε) αφού επεκταθούν αριθμητικά έχουν κάθε συμφέρον να επιτίθενται δολοφονικά και ατεκμηρίωτα κατά όποιου θίγει την ιδεολογική εκτόνωση, τον παρασιτισμό και την επιστημονικά μεταμφιεσμένη βιομηχανική παραγωγή προπαγανδιστικών ιδεολογικοπολιτικών εκλογικεύσεων. Εύκολα ανταλλάξιμες προσβάσεις στα μέσα μαζικής επικοινωνίας διευκολύνουν τέτοια επενδυμένα συμφέροντα και διαπλοκές. iv) Εάν σταθούμε στον χώρο του πολιτικού στοχασμού (στον οποίο συμπεριλαμβάνονται η οικονομία ενδοκρατικά και διεθνώς και θεσμοί της διεθνούς πολιτικής και κανονιστικής οργάνωσης) επισημαίνεται ένας ακόμη κοινός τόπος: Τους δύο τελευταίους αιώνες συμπλέχθηκε κα ροκανίστηκε από την ηγεμονική διαπάλη των τριών κύριων ιδεολογικών πόλων, δηλαδή του διεθνιστικού-ηγεμονικού φιλελευθερισμού, του κομμουνισμού και του φασισμού. Ο νεοεισερχόμενος επιστήμονας είναι προγραμματικά καταπλακωμένος από βουνά ιδεολογικοπολιτικών εκλογικεύσεων που αν δεν είναι αμιγώς προπαγανδιστικά εμπίπτουν στην αμιγή σφαίρα της πολιτικής θεολογίας αν όχι πολιτικής φλυαρίας. Τέλος, η παρακμή του ιδεολογικού φαινομένου τις τελευταίες δεκαετίες πέραν των σπασμωδικών και εφήμερης αξίας νεοφιλελεύθερων θεωρημάτων εκλογίκευσης της εφήμερης μεταψυχροπολεμικής αμερικανικής ηγεμονίας, ο πολιτικός στοχασμός εισήλθε σε μετάβαση. Το αποτέλεσμα είναι δημιουργία εφήμερης σημασίας συνονθυλευματικών ομαδοποιήσεων όπως οι κριτικοί et al, μέσα στις οποίες ετερόκλητοι φορείς τίτλων προσπαθούν να συγχωνεύσουν και να ολοκληρώσουν τις στερούμενες οντολογικής αναφοράς ξεπερασμένες ιδεολογικοπολιτικές εκλογικεύσεις των τριών προαναφερθεισών πεπερασμένων ιδεολογιών και των αποχρώσεών τους. Είναι ευνόητο ότι μέσα σε αυτές τις ομαδοποιήσεις διευκολύνεται ο ακαδημαϊκός παρασιτισμός, η οχύρωση πίσω από το «δικαίωμα» ασυνάρτητητης παραπονιάρικης «κριτικής» και η διευκόλυνση της επιστημονικής αναρρίχησης με την μαζική αναπαραγωγή ακατανόητων και κοινωνικοπρακτικά άσχετων σπουδαιφανών όρων και εννοιών. Καταληκτικά επισημαίνω ότι η επιστημονική φυσιογνωμία ενός επιστημονικού κειμένου και ενός Πανεπιστημιακού Τμήματος ή μιας επιστημονικής κοινότητας δεν κρίνεται από το πλήθος των παραπομπών αλλά α) από την θεμελιωτική τους συνάφεια, β) την υψηλή βαθμίδα στην κλίμακα των θεωρητικών  και εμπειρικών σημασιών, γ) την λογική συνάρτηση του ειδικού με το γενικό και το αντίστροφο, και κυρίως: δ) την οντολογική συνάφεια μιας ανάλυσης ή αντίστροφα της ένταξής στο ευρύ παρασιτικό ή στρατευμένο φάσμα της πολιτικής θεολογίας.

-------------------------------------------

1.12.2010. Ακαδημαϊκή και επιστημονική ελευθερία - παρανοήσεις και διευκρινήσεις

From: Ifestos [mailto:info@ifestosedu.gr]
Sent: Wednesday, December 01, 2010 2:24 AM
To: 'Hellenic Professors and PhDs Electronic Forum'
Subject: Ακαδημαϊκή και επιστημονική ελευθερία - παρανοήσεις και διευκρινήσεις

Ευχαριστώ για τα σχόλια όσον αφορά τις παρεμβάσεις μου αναφορικά με τις επιχειρούμενες αλλαγές στον ελληνικό πανεπιστημιακό χώρο. Νομίζω ότι δεν έχω να προσθέσω κάτι στις επισημάνσεις του κ Χατζόπουλου με τις οποίες συμφωνώ πλήρως.

Στις επισημάνσεις του συν. Κλεάνθη Θραμπουλίδης με τις οποίες αντιλαμβάνομαι ότι προσυπογράφουν οι συν. Τομ Παπαδόπουλος και Κωνσταντίνος Δροσάτος, μεταξύ άλλων εκφράζει επιφυλάξεις για τα εξής:

α) «Οφείλουμε να προσδιορίσουμε επακριβώς ποια είναι αυτά τα κεκτημένα για τα οποία επαιτείτε εγρήγορση». «Όχι, δεν θέλω χωροφύλακες εξωτερικούς …  αλλά δεν μπορώ άλλο με τους χωροφύλακες τους εσωτερικούς, αυτούς που δεν μου επιτρέπουν να μπω στο γραφείο μου, αυτούς που δεν επιτρέπουν την εξέλιξη των "μη αρεστών", αυτούς που δεν μου επιτρέπουν να αναβαθμίσω το μάθημα μου».

Δεν κατανοώ γιατί υπάρχει επιφύλαξη και διαφωνία. Νομίζω όρισα επακριβώς τα κεκτημένα ως την ακαδημαϊκή ελευθερία, το δικαίωμα αυτοσυγκρότησης, το δικαίωμα αυτορρύθμισης, το δικαίωμα άσκησης δεοντολογικών ελέγχων και ασφαλώς την επιστημονική ελευθερία εν γένει. Αυτά είναι και τα μέσα να διεκδικήσουμε βελτίωση του πανεπιστημίου. Να αντιμετωπίσουμε όλα αυτά που αναφέρει ο συν. Κλεάνθης Θραμπουλίδης όσον αναφορά την ανάπτυξή μας όπως πρέπει: Αντίκρουση του κακώς νοούμενου (κομμματικοπαραταξιακού) συνδικαλισμού που δεν έχει θέση στο πανεπιστήμιο, αντίκρουση φαινομένων «αρεστών» και μη «αρεστών» σε ομοϊδεατική, προσωπική ή ιδεολογικοκομματική βάση, ανάπτυξη κοινωνικοπρακτικά χρήσιμων μαθημάτων, διεκδίκηση περισσότερων πόρων, και τα λοιπά. Πως θα τα εκπληρώσουμε αυτά και άλλα χωρίς ακαδημαϊκή ελευθερία. Δεν νομίζω ότι διαφωνούμε σε οτιδήποτε αν συμφωνούμε στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Για να μην βλέπουμε τα προβλήματα που αναφέρει ο εκλεκτός συνάδελφος πρέπει να είμαστε τυφλοί. Από εκεί και πέρα είναι δική μας υπόθεση αν δεν επιτύχουμε.  Και η ανάπτυξη ενδό-ακαδημαϊκών τρόπων αντιμετώπισης της αποτυχίας είναι και αυτό ζήτημα ακαδημαϊκής αυτοσυγκρότησης. Το ότι δεν επιτύχαμε πλήρως μέχρι τώρα πολλοί το επικρίνουμε μεταξύ των οποίων και ο υποφαινόμενος συχνά. Εκτενώς και δημοσίως. Και κάτι ακόμη: Δεν υπάρχει δυνατότητα ακραία φαινόμενα, παρακμιακές καταστάσεις και προσβλητικές δομές να καταργούνται από το ίδιο το πανεπιστήμιο; Δεν είχε δυνατότητα το Πανεπιστήμιο Αθηνών, αν όντως είχε τόσα προβλήματα ένα Τμήμα, να το καταργήσει; Ας μας πληροφορήσει κάποιος για αυτή την διάσταση.

β) Γράφει ο συνάδελφος: «Αργήσαμε να αφυπνιστούμε». «δεν καταλαβαίνω πως μια κοινότητα που για πολλά χρόνια δεν ήταν σε διαρκή εγρήγορση όπως όφειλε για την βελτίωση της θα μπορέσει μέσα σε τρεις μήνες με ανύπαρκτες συλλογικές δομές να διαμορφώσει αξιόπιστη πρόταση για την αναβάθμιση του Ελληνικού Πανεπιστημίου».

Πρόκειται για διαπίστωση όχι συνηγορία με την αργοπορημένη αφύπνιση. Ούτε βέβαια αργήσαμε να αφυπνιστούμε όλοι. Το «αργήσαμε» είναι ρητορικό. Επειδή ετοιμάζω κάτι για δημοσίευση, στο αρχείο μου έχω εκατοντάδες κείμενα συναδέλφων οι οποίοι κάνουν οξύτατες κριτικές για τα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου και για συγκεκριμένες στάσεις και συμπεριφορές. Για μια δική μου εκτενή παρέμβαση που απαντά σε πολλές επιφυλάξεις του κ Θραμπουλίδη βλ. http://www.ifestosedu.gr/87UniversityBarbarianInvasion.htm. Επανειλημμένα σε πολλές δημόσιες παρεμβάσεις μου και σε συναντήσεις μου με συνδικαλιστές φοιτητές τονίζω ότι ο φοιτητικός συνδικαλισμός κακώς είναι κομματικός και έπρεπε να ασχολείται αποκλειστικά με ακαδημαϊκά ζητήματα και κοινωνικά ζητήματα (αλλά τα τελευταία, ασφαλώς, με τεκμηριωμένο τρόπο και στο πλαίσιο των νόμων, κυρίως σε αναφορά με την ακαδημαϊκή ζωή). Η επιστήμη, σε κάθε περίπτωση, είναι το πρώτιστο μέλημα των φοιτητών σε όλο τον κόσμο. Όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοι ασκείται κριτική στις πολιτικοπαραταξιακές παρεμβάσεις στον ακαδημαϊκό χώρο, στην λανθασμένη αντίληψη ως προς τι είναι ακαδημαϊκό άσυλο και στο έλλειμμα κατανόησης του γεγονότος πως ο ακαδημαϊκός χώρος απαιτείται να αφεθεί απερίσπαστος στην εκπλήρωση της αποστολής των πανεπιστημιακών (η σιωπηρή πλειοψηφία των οποίων το μόνο που θέλει είναι να εκπληρώνει τους σκοπούς του ακαδημαϊκού λειτουργήματος). Τώρα, όσον αφορά την συνδικαλιστική μας οργάνωση και διεκδίκηση επί ακαδημαϊκών ζητημάτων πολλοί φταίμε επειδή δεν πηγαίνουμε συχνά στις συνεδριάσεις των συλλόγων μας. Συμφωνώ ότι όπως λειτουργεί το σύστημα δεν είναι πολύ αποτελεσματικό. Πλην 3 μήνες είναι πολύς χρόνος για να καταθέσουμε τις ιδέες μας και να ζητήσουμε από τους αντιπροσώπους μας να τις καταθέσουν και διεκδικήσουν. Ήδη το κάνουμε πολλοί.

Συνοψίζω: συμφωνούμε(;)

α) Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι αναγκαία και μη εξαιρετέα για αυτοσυγκρότηση και αυτορρύθμιση ενός σωστά νοούμενου πανεπιστημίου.

β) Όριο ο ουρανός αν διεκδικούμε και λειτουργούμε σωστά, αν εκδιώξουμε τις ιδεολογικοπολιτικές-παραξιακές εισβολές και αν αντικρούσουμε τα ροκανίσματα.

γ) Για τα κακώς κείμενα φταίμε «όλοι μας», όμως ας μην γενικεύουμε ισοπεδωτικά και ας μην θεωρούμε πως είναι μια κούρσα, μια νίκη η μια ήττα. Η επιστημονικοί, ακαδημαϊκοί και δεοντολογικοί έλεγχοι είναι άθλημα όχι μια στιγμιαία κούρσα.

δ) Και πάλιν όριο είναι ο ουρανός για βελτίωση του ελληνικού πανεπιστημίου και κανείς δεν μας εμποδίζει να το επιδιώξουμε. Και για να το επιτύχουμε δεν χρειαζόμαστε χωροφύλακες ή τρόικες του διεθνούς και διεθνικού περίγυρου με τους οποίους κάποιοι είναι ερωτευμένοι.

ε) Ας μην μεγαλοποιούμε: «Ανθρώπινα» ελλείμματα έχουν όλες οι ανθρώπινες ομάδες, όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου και σε μερικά τέτοια πανεπιστήμια στο εξωτερικό αν και με περισσότερα μέσα βρίσκονται σε πολύ χειρότερη κατάσταση. Σε μερικά στρατόπεδα-πανεπιστήμια εγώ δεν θα ήθελα να περάσω ούτε απέξω. Και ας μην νομίζουμε στο εσωτερικό δεν συμβαίνουν παρόμοια με αυτά που αναφέρει ο συν. Θραμπουλίδης.

στ) Πολλά –ακόμη και πολύ επιφανή– πανεπιστήμια στο εξωτερικό στερούνται ακαδημαϊκής κουλτούρας με την κλασική έννοια του όρου και αυτό όπως εξήγησα σε προγενέστερο σημείωμα οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους που σχετίζονται με την εξέλιξη του ηγεμονικού κράτους, του αστικού κράτους, του μοντερνισμού, της αποικιοκρατίας, του μεταμοντερνισμού και της ηγεμονομαχίας.

ζ) Συναφώς με το τελευταίο σημείο, υπάρχει γιγαντιαία διαφορά μεταξύ μιας ευθύγραμμης δημοσιοϋπαλληλικής αντίληψης στρατευμένης στις αξιώσεις ισχύος και μιας αντίθετής της που νοεί το πανεπιστήμιο και την επιστήμη ως άθλημα γνώσης. Δεν λέω ότι εδώ στην Ελλάδα φθάσαμε σε μια «ακαδημαϊκή Ιθάκη». Ούτε εξ αποστάσεως. Πλην υπάρχει υποψία ότι, στον δικό μου τουλάχιστον τομέα, τα πλείστα προβλήματά μας αυτού του είδους είναι εισαγόμενα. Ας δείτε κάποιες λίστες υπέρ του σχεδίου Αναν και όσοι ενδιαφέρεστε για επιστημονική θεμελίωση και ισχυρή επιχειρηματολογία διαβάστε την έκθεση ενός διεθνούς πάνελ http://www.ifestosedu.gr/32RuleofLaw.htm.

Εισαγόμενα με την έννοια ότι εκεί δεν χρειάζεται ακαδημαϊκή αυτοσυγκρότηση. Τα κράτη και οι θεσμοί τους έχουν ιστορία αιώνων και οργανωτική δομή ενταγμένη στο συγκροτημένο δυτικό κράτος και το πανεπιστήμιο έχει μακραίωνη παράδοση εξυπηρέτησης των σκοπών αυτού του κράτους [επιτρέψτε μου να μην εισέλθω εδώ στην συζήτηση πως έγιναν ισχυρά κράτη και πως απέκτησαν ισχυρούς θεσμούς γεμάτους αποικιοκρατικό αίμα] Στα πανεπιστήμια αυτά, τα οποία είναι κατά βάση είδος «πανεπιστήμιο-κράτος» ή παράρτημα κάποιου πραγματικού κράτους ή κάποιου γυρολόγου George Soros ή και των «υπηρεσιών», είναι μεν θεσμός πιο συγκροτημένος από τον δικό μας αλλά πολύ λιγότερο ακαδημαϊκός,

Εδώ στην Ελλάδα, αν εκπληρώσουμε σωστά την αποστολή μας ως ακαδημαϊκοί λειτουργοί, η συμμόρφωση στα ακαδημαϊκά θέσφατα και στις λειτουργίες του πανεπιστημίου είναι συνάρτηση ελεύθερης βούλησης και δημιουργίας πολιτισμένων κωδίκων μέσα από υπεύθυνες στάσεις και αποφάσεις.

Αυτά τα προνόμια –αυτό εννοούσα, επίσης, όταν έγραψα για «προνόμια» αγαπητοί συνάδελφοι, όχι τον κομματικό συνδικαλισμό– μας το δίνει το Σύνταγμα και οι ακαδημαϊκές μας παραδόσεις.

Ας μην το εγκαταλείψουμε επειδή έχουμε κακές εμπειρίες εδώ και εκεί ή επειδή έχουμε προσωπικά παράπονα ή επειδή είμαστε εκτός Ελλάδας και δυσκολευόμαστε να επαναπατριστούμε [δεν εννοώ κάποιον από τους συνομιλητές μου αλλά προγενέστερες εμπειρίες].

Αν δεν είναι όλα τέλεια χρειάζεται δουλειά και κόπο στο εσωτερικό της ακαδημαϊκής ζωής. Όχι να αυτοπυροβοληθούμε με το να αφήσουμε να γίνουμε έρμαια κάποιων που τους αρέσει να πιθηκίζουν.

Αν μη τι άλλο, στρατιωτάκια όπως κάποια πανεπιστήμια στο εξωτερικό δεν μπορούμε να γίνουμε για δύο λόγους:

Πρώτον, κανείς δεν θα το ήθελε (θα επαναστατούσαμε ή θα φεύγαμε).

Δεύτερον, μιας και στερούμαστε οργανωμένου κράτους ένα ελληνικό «πανεπιστήμιο-κράτος» θα μυρίζει αναρχία συνοικιακής εφορίας ή νοοτροπία χωροφυλάκων της δεκαετίας του 1940.

Τέλος, θα παρακαλούσα θερμά όπως οι κριτικές δεν αναφέρονται σε πράγματα που εγώ δεν είπα και εστιάζουν τις διαφωνίες σε συγκεκριμένα επιχειρήματα. Σίγουρα η κάθε μεμονωμένη παρέμβασή μας δεν μπορεί να τα πει όλα. Ως ακαδημαϊκοί, όμως, είμαστε εκπαιδευμένοι να διαβάζουμε και να επισημαίνουμε τόσο το πνεύμα όσο και το γράμμα των κειμένων. Για να διευκολύνω όσους θέλουν να κάνουν σχόλια ή κριτικές και να βοηθηθεί ο διάλογος (και να προλαμβάνονται παρανοήσεις) έχω αναρτήσει τις παρεμβάσεις μου στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/16aademicindependence.htm όπου ο καθείς μπορεί να διαπιστώσει τι ακριβώς έγραψα. Ασφαλώς, όπως πολλοί άλλοι, για συναφή ζητήματα που αφορούν την ακαδημαϊκή ζωή, έχω εκατοντάδες δημοσιευμένες σελίδες μου σε βιβλία και άρθρα και πολλά έπονται. Η συζήτηση αυτή έχει παρελθόν θα έχει και μέλλον.

Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών σχέσεων – Στρατηγιών σπουδών

Πανεπιστήμιο Πειραιώς

www.ifestosedu.gr - info@ifestosedu.gr

---------------------------------

 29.11.2010. Ανάγκη διαβούλευσης και υποβολής δικών μας προτάσεων

From: Hellenic Professors and PhDs Electronic Forum [mailto:HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG] On Behalf Of Ifestos
Sent: Monday, November 29, 2010 1:58 PM
To: HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG
Subject: Ανάγκη διαβούλευσης και υποβολής δικών μας προτάσεων

Αγαπητοί συνάδελφοι, παραθέτω για όσους δεν το έχουν την νέα παρέμβαση της ΠΟΣΔΕΠ. : http://www.posdep.gr/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=398&Itemid=133

Δεν είναι ζήτημα κανείς να συμφωνεί πλήρως με όσα λέγονται. Εγώ πάντως εκτιμώ ότι είναι μια καλή αφετηρία. Περαιτέρω:

            Πρώτον, η πολιτειακή παρέμβαση που επιχειρείται σήμερα, εκτιμώ άτσαλα, πρόχειρα και υποτιμητικά για τους έλληνες ακαδημαϊκούς, επιτέλους αφύπνισε τόσο τα συνδικαλιστικά μας όργανα όσο και τους περισσότερους από εμάς που αφοσιωμένοι στο πεδίο μας και στην καθημερινότητά μας ξεχνούμε ότι μια ζωντανή δομή –εδώ η δική μας η ακαδημαϊκή– απαιτείται να είναι σε διαρκή εγρήγορση και ένταση για

α) διαφύλαξη των κεκτημένων και

β) διαρκή βελτίωσή μας.

            Δεύτερον, αφού συμφωνήσουμε όλοι –και έτσι φαίνεται– σε αυτά τα δύο απαιτείται ότι, συλλογικά και ως μεμονωμένοι ακαδημαϊκοί, έχουμε υποχρέωση να προσέλθουμε στην δημόσια και ακαδημαϊκή σφαίρα με θέσεις και ως συλλογικότητα με συγκεκριμένες προτάσεις. Εκτός και αν δεν το πρόσεξα στις προαναγγελθείσες προτάσεις της ΠΟΣΔΕΠ δεν υπάρχει πρόνοια για θεσμοθετημένη διαβούλευση με την ακαδημαϊκή κοινότητα τις επόμενες μέρες και εβδομάδες. Ούτε επίσης τρόποι εισροής απόψεων που θα συμψηφισθούν στην υποβολή προτάσεων. (το παρόν το κοινοποιώ και στην ΠΟΣΔΕΠ). Εκτιμώ ότι αυτό επείγει και πρέπει να βεβαιώνεται πως όλοι μπορούμε να διατυπώσουμε τις θέσεις μας και ότι η συνισταμένη θα αποτυπώνει την συνισταμένη των θέσεων. Ίσως μια δημόσια ιστοσελίδα της ΠΟΣΔΕΠ για παρεμβάσεις, ίσως ΓΣ των κλαδικών μας οργάνων που θα αποστείλουν στα κεντρικά συλλογικά όργανα τις απόψεις μας ή οτιδήποτε άλλο είναι πρακτικό και πρόσφορο.

            Τρίτον, κανείς εξ ημών δεν μπορεί βάσιμα να διαφωνήσει για το γεγονός ότι μεγάλο μέρος ευθύνης για πολλά προβλήματα φέρουμε εμείς οι ίδιοι καθότι καθήκον μας είναι η αυτοσυγκρότηση και αυτορρύθμιση-αυτοδιοίκηση που προνοεί το Σύνταγμα να μεταφράζεται α) όχι σε ευθυνοφοβία, ιδεολογικοπολιτικές συσπειρώσεις για να στηριχθούν ιδιοτέλειες και ατομικές εισροές που ροκανίζουν τις ακαδημαϊκές λειτουργίες αλλά β) σε διαρκή άσκηση επιστημονικών, ακαδημαϊκών και δεοντολογικών ελέγχων που βεβαιώνουν ότι είμαστε άξιοι του λειτουργήματός μας και άξιοι του μισθού μας. Ποτέ επίσης δεν έπρεπε στην ακαδημαϊκή κοινότητα να δεχόμαστε πιέσεις του πολιτικοπαραταξιακού περίγυρου!!! η ύπαρξη και λειτουργία του οποίου είναι διακριτή και διαφορετική από την δική μας. Αναμενόμενα, τώρα αυτοί που μας ροκανίζουν τρις δεκαετίες ζητούν και τα ρέστα ή περίπου πήραν θάρρος νομίζοντας πως η κρίση που περνάμε είναι ευκαιρία να μας καταστήσουν τελείως υπαλλήλους σύμφωνα με τα πρότυπα κάποιων ξένων πνευματικά ισοπεδωμένων και ακαδημαϊκά απονευρωμένων εκπαιδευτηρίων. Για να το πω διαφορετικά. «Έξω» υπάρχουν κορυφαία ιδρύματα για τους σωστούς λόγους και με τις σωστές προϋποθέσεις, υπάρχει όμως και σαβούρα. Ποιοι είναι οι σωστοί λόγοι, π ποιες είναι οι προϋποθέσεις και προς τα πού θα οδεύσουμε; Προς τις υψηλότερες βαθμίδες η προς το τέλμα που μας δολοφονήσει ως ακαδημαϊκή οντότητα και θα μας μετατρέψει σε πολιτικά υποχείρια, τεχνοκράτες-γραφειοκράτες και  υποτακτικούς υπαλλήλους στερημένους πνευματικής και επιστημονικής ανεξαρτησίας ή δυνατότητας αυτοσυγκρότησης, ενίσχυσης των δεοντολογικών θεμελίων μας και αυτορρύθμισης.  

            Για να το πω διαφορετικά, όταν σε μια ακαδημαϊκή κοινότητα δεν διαφυλάττει με χρηστό τρόπο την  ακαδημαϊκή συγκρότησή της και όταν περιπίπτει η ίδια σε αντιφάσεις και αντιθέσεις παραλείποντας να βελτιώνεται διαρκώς επιστημονικά και ακαδημαϊκά, εισβάλλει κάποιος χωροφύλακας με πιστόλια και την εκτελεί συνοπτικά. Και με κάτι τέτοιο είναι που απειλούμαστε, κάποιοι επισείοντας μάλιστα και … ξένους χωροφύλακες.

Όπως λοιπόν έγραψα και σε προγενέστερο σημείωμά μου, χωροφύλακες οποιουδήποτε είδους δεν χρειαζόμαστε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε όπως ανέφερα πιο πάνω διαρκή ανανέωσή μας με το να κτίζουμε πάνω στα κεκτημένα υπό συνθήκες ακαδημαϊκής ελευθερίας χωρίς την οποία δεν θα υπάρχουμε. Έτσι συγκροτημένοι θα πρέπει να είμαστε ισότιμοι συνομιλητές με την πολιτεία που σεβόμαστε απολύτως και στην οποία θα πρέπει να υποβάλλουμε τις δικές μας προτάσεις πριν μας υποβάλει αυτή τις δικές της.

Τέλος, μια άλλη παράμετρος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η διαρκής ανανέωση και βελτίωσής μας ως ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα απαιτεί να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε επιστημονικού τομέα (μας).   

Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

www.ifestosedu.gr - info@ifestosedu.gr

---------------------------------

25.11.2010. «Μνημόνιο κατάργησης της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας», «επιστημονικές τρόικες»

From: Hellenic Professors and PhDs Electronic Forum [mailto:HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG] On Behalf Of Ifestos
Sent: Thursday, November 25, 2010 1:20 AM
To: HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG
Subject: Μνημόνιο κατάργησης της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας και ακαδημαϊκές τρόϊκες

«Μνημόνιο κατάργησης της ακαδημαϊκής ανεξαρτησίας», «επιστημονικές τρόικες»

Ευχαριστώ τους συν. Σ. Πανταζοπούλου, Καθηγήτρια ΔΠΘ και Τόμ Παπαδόπουλος για τα σχόλιά τους. Αν και δεν βλέπω σοβαρή διαφωνία, είναι αυτονόητο ότι οι διαφωνίες είναι λογικό να υπάρχουν και είναι σεβαστές. Αν και το ζήτημα είναι μεγάλο και ανεξάντλητο, δράττομαι της ευκαιρίας για μερικά ακόμη σχόλια. Όσοι δεν αντέχουν ας διαβάσουν μόνο τις τελευταίες παραγράφους.

          Διαφωνίες είναι λογικό να υπάρχουν γιατί όλοι μας έχουμε πολλές προσωπικές εμπειρίες, πολλά ζητήματα είναι υποκειμενικής φύσης και πολλά προβλήματα που γνωρίζουμε δεν μας επιτρέπεται να μιλήσουμε για αυτά επώνυμα (όπως γνωρίζεται η μαγνητοφώνηση συνομιλιών απαγορεύεται νομικά και είναι δεοντολογικά ανεπίτρεπτες). Κανείς θα πρέπει, επιπλέον, να λάβει υπόψη ότι σίγουρα στις ανθρώπινες υποθέσεις και καταστάσεις τίποτα δεν είναι ευθύγραμμο, πλήρως διαφανές και πλήρως εξιχνιασμένο. Οι γενικεύσεις είναι λοιπόν υποχρεωτικές και το έλλειμμα χώρου σε τέτοιες μικρές παρεμβάσεις σημαίνει ότι οι εξειδικευμένες αναφορές δεν επιτρέπουν τεκμηρίωση των γενικεύσεων στον βαθμό που όλοι θα θέλαμε. Κάποια πράγματα όμως είναι κοινός τόπος, κάποια άλλα νομικά μιλώντας ανείπωτα και ακατανόμαστα και κάποια του επιστημονικού τομέα ενός εκάστου εξ ημών δεν αφορά τους τομείς των άλλων ή τους είναι άγνωστα.

          Για να σταθώ στο τελευταίο σημείο, είναι λογικό οι αναφορές μου να αφορούν το δικό μου άκρως ολισθηρό γνωστικό πεδίο και δεν μπορούν να αφορούν, για παράδειγμα, τους μηχανικούς ή τους ιατρούς. Για το δικό μου γνωστικό τοπίο τυγχάνει να συγγράφω εκτενή εργασία για τον πολιτικό στοχασμό στην διαχρονία με έμφαση στους Νέους Χρόνους και ιδ.την ύστερη εποχή.

Χιλιάδες έλληνες φοιτητές και εκατομμύρια άλλοι διεθνώς φοιτούν μέσα σε τμήματα κοινωνικών και πολιτικών επιστημών. Η επιστημονική και ακαδημαϊκή τους υπόσταση, όμως, δεν είναι ευθύγραμμη υπόθεση, η διαδρομή τους γνωστή και με βεβαρυμμένο μητρώο. Συγκρινόμενα με πολλά από αυτά του εξωτερικού το «μητρώο» των νεότευκτων ελληνικών τμημάτων είναι παιδική χαρά και βεβαρημένα συνήθως όταν αντί να προσκολληθούν στην γιγαντιαία ελληνική ακαδημαϊκή και επιστημονική παράδοση πιθηκίζουν τα ελαττώματα άλλων.

Υπενθυμίζω πράγματα κοινώς γνωστά στο πεδίο της δικής μου ολισθηρής επιστήμης: Ηγεμονικό κράτος τον 15ο-16ο αι., στην συνέχεια αστικοφιλελεύθερο ηγεμονικό και αποικιοκρατικό κράτος, ηγεμονισμοί, κομμουνιστική τάξη, φασιστική τάξη, φιλελεύθερη τάξη και ηγεμονομαχία του Ψυχρού Πολέμου … Ταραχώδεις και τερατώδεις ιστορικές καταστάσεις τις οποίες υπηρέτησαν εκατομμύρια συνειδητοί ή ανεπίγνωστα στρατευμένοι φορείς του λεγόμενου πολιτικού στοχασμού που δημιούργησαν μια ολόκληρη παράδοση. Μια καθωσπρέπει παράδοση παραγωγής ιδεολογικοπολιτικών εκλογικεύσεων που υπηρετεί τις αξιώσεις ισχύος κάθε ιστορικής περιόδου και κάθε συγκυρίας. Παραπέμπω σε μια μόνο πηγή: Τον «Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό» του Κονδύλη που περιγράφει αυτές τις επιστρατεύσεις εξαντλητικά, ιδ. στον τόμο Β.

Εκεί ανάμεσα σε αυτά τα εκατομμύρια και την ιδεολογική περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι που ψάχνουν οι συγκυριακοί τεχνοκράτες αναζητούν «ξένους αξιολογητές» των ιθαγενών ελλήνων πανεπιστημιακών. Το «μνημόνιο» ενθάρρυνε κάποιους πέραν της περικοπής των ισχνών μισθών μας να περικόψουν και ψαλιδίσουν την επιστημονική ζωή. Τρόικες λοιπόν και για την επιστημονική ζωή. «Πιθηκίστε ιθαγενείς», φαίνεται να διατάζουν.

Στο πόδι, πρόχειρα, επιπόλαια και συνοπτικά αναζητούν «ξένους αξιολογητές», ανακαλύπτουν τα προβληματικά τμήματα για να πυροβολήσουν όλα τα υπόλοιπα και για ακόμη μια φορά ο πολιτικοπαραταξιακός περίγυρος και οι εκάστοτε τεχνοκράτες του θέλουν να εισβάλουν στην ακαδημαϊκή ζωή αναρμόδια, αντιδεοντολογικά και αντισυνταγματικά. Συγχέουμε τον τεχνοκρατικό ρόλο με την επιστημονική κρίση και την επιστημονική αρμοδιότητα. Επειδή αυτό βολεύει. Με κραυγές και φωνές αποφαινόμαστε μέσα από επιφυλλίδες τι είναι επιστημονικό και τι μη, ποιος είναι επιστήμονας και ποιος όχι, ποιοι είναι άξιοι να κρίνουν ανάξιους, ποια περιοδικά είναι επιστημονικά και ποια όχι , ποιες αναλύσεις είναι στην πρωτοπορία και ποιες παρωχημένες και ποια επιστημονικά πρότυπα ενδείκνυνται και για ποια άλλα το αντίστροφο. Η οχλοκρατία αντικαθιστά την επιστημολογία και η φωνές επισκιάζουν την επιχειρηματολογία.

Τώρα, από πού θα αντλήσουν τους αναρμόδιους, απρόκλητους και πρόχειρα επιλεγμένους κριτές μας; Μα μέσα στο χαώδες συνονθύλευμα των ιδεολογικοπολιτικών εκπαιδευτηρίων όπου ακόμη και αν υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις ατόμων και ιδρυμάτων –και ασφαλώς υπάρχουν– αυτοί θα έχουν το προνόμιο διακριτικής επιλογής. Επιλογές κάποιων φίλων, κάποιων που άκουσαν από την γειτόνισσά τους ή κάποιων  που άκουσαν ότι είναι ομοϊδεάτης.

Για να επανέλθω στην κυρίαρχη κουλτούρα και παράδοση πολλών ξένων ιδρυμάτων, εξ αντικειμένου είναι λιγότερο επιστημονική και περισσότερο ιδεολογικοπολιτική και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας: Τα πρώτα τμήματα «περιφερειακών σπουδών» στην Βρετανία ανήκαν στο Υπουργείο αποικιών. Σπάνια βρίσκει κανείς δυτικό πανεπιστήμιο που να μην είναι συνδεδεμένο με τις κρατικές υπηρεσίες. Στις ΗΠΑ χιλιάδες πολιτικοί επιστήμονες διακινούνται ακατάπαυστα και προσοδοφόρα μεταξύ α) πανεπιστημίου, β) ιδρυμάτων προτάσεων πολιτικής πολλά από τα οποία είναι συνδεδεμένα με Πεντάγωνο και γ) κρατικών υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων των πιο μαύρων κλειστών κουτιών της εθνικής τους στρατηγικής. Η «ακαδημαϊκή» παράδοση  που κυριάρχησε αν και όχι καθολικά, επί δεκαετίες γαλούχησε εκατομμύρια στοχαστές στην ιδεολογική αερολογία η οποία λόγω κεκτημένης ταχύτητας δοξάζεται και σήμερα.

Έχω σωρευμένες στο μυαλό μου και σε μηνύματα εκατοντάδες περιπτώσεις πρώην φοιτητών μου και ελλήνων ακαδημαϊκών του εξωτερικού για φρικτές καταπιέσεις και καταναγκασμούς μέσα σε επιφανή ιδρύματα: «Δεν μπορώ Panayioti να πω οτιδήποτε εδώ στην Αγγλία αν δεν είμαι αποδομηστής και φιλελεύθερος» μου έγραφε απελπισμένος πριν καμπόσα χρόνια γνωστός μου συνάδελφος που ήθελε να επαναπατριστεί αλλά είχε ελλείμματα θεωρητικά-επιστημονικά. «Τα περιοδικά αξιολογητών είναι σφηκοφωλιά ομοϊδεατών» μου έγραψε άλλος συνάδελφος που γνωρίζει καλά!!! τι γίνεται (και σχολιάζοντας σχόλιό μου στην τελευταία μου μονογραφία «Κοσμοθεωρία των Εθνών» όπου επισήμανα τέτοια πολύ διαδεδομένα φαινόμενα. «Με καταπιέζουν να πω στη διατριβή μου ότι η νεοφιλελεύθερη αγγλοσαξονική ηγεμονία θα δημιουργήσει ένα πιο σταθερό κόσμο» μου έγραφε πολύ πρόσφατα μεταπτυχιακός εκεί φοιτητής και πρώην δικός μου φοιτητής. Και αφιέρωσα δεκάδες ώρες να τον συμβουλεύω ηλεκτρονικά για το πώς θα περάσει τις καταναγκαστικές συμπληγάδες. Και τα λοιπά και τα λοιπά, που δεν γνωρίζω να συμβαίνουν ούτε ως εξαίρεση στον ταλαίπωρο ελληνικό πανεπιστημιακό χώρο και που αν λάβουν χώρα θα τύχουν ομοβροντίας ακαδημαϊκών και δημόσιων ελέγχων.

Επιτρέψτε μου να σας πω χωρίς να είναι ανάγκη να αναφερθώ επώνυμα για να μην ανοίξω τον ασκό του Αιόλου των διαπροσωπικών ερίδων, ότι οι αναφορές μου στο προηγούμενο μήνυμά μου στους δύο δίσκους της πλάστιγγας είναι κυριολεκτικά αληθέστατες. Η σύγχρονη ελληνική επιστημονική σκέψη πολλών ελλήνων ταγών του πολιτικού στοχασμού είναι στην αιχμή της πρωτοτυπίας, είναι συνδεμένη με το πολιτικό κεκτημένο της διαχρονίας, είναι επιστημονικά εύρωστη και είναι θησαυρός στην πορεία εξόδου από τις ιστορικές τανάλιες των ιδεολογημάτων, των θεωρημάτων, των ηγεμονομαχιών και της αδιέξοδης πάλης αξιώσεων ισχύος που χιλιάδες υπηρετούν στην θαυμαστή στοχαστικού ζούγκλα που μερικοί δικοί μας θέλουν να μιμηθούν άκριτα.

 Για να μη επεκταθώ περισσότερο λέγοντας τα αυτονόητα, ότι δηλαδή η πολιτική σκέψη ήταν επιστρατευμένη στην αποικιοκρατία, στους ηγεμονισμούς, στις ιδεολογικομονομαχίες και στους εκπολιτισμούς, λέω μόνο ότι είναι λογικό αν κάποιος θεωρεί ιεροσυλία και είδος επανόδου στην αποικιοκρατία εάν κάποιοι επειδή έχουν το μαχαίρι και το πεπόνι άκριτα και πρόχειρα μιλούν για «ξένους κριτές» που είναι θεμιτό, δήθεν, να κρίνουν τους έλληνες επιστήμονες. Με τι κριτήρια θα επιλέξουν τους «ξένους»; Με τι αξιολογήσεις θα ιεραρχήσουν την υπεροχή των «ξένων» ώστε να τους καταστήσουν κριτές; Γνωρίζουν αυτοί οι «ξένοι» το ελληνικό ακαδημαϊκό τοπίο; Ποιας επιστημονικής, ακαδημαϊκής και δεοντολογικής παράδοσης είναι και ποιος θα το κρίνει; Ποιος θα διασφαλίσει την ιδεολογική τους αποστείρωση πριν κρίνουν έλληνες πολιτικούς επιστήμονες οι οποίοι κατά τεκμήριο οι περισσότεροι είναι αξιολογικά ελεύθεροι; Έχουν αυτοί οι «ξένοι» την παραμικρή ιδέα τι είναι ακαδημαϊκή-επιστημονική ελευθερία κλασικά νοούμενη σύμφωνα με τις δικές μας επιστημονικές παραδόσεις; Ή μήπως θα κρίνουν με τις τυποποιημένες αντιλήψεις πολλών «ξένων» πανεπιστημίων; Είναι όλα τα «ξένα πανεπιστήμια» και όλοι οι «ξένοι επιστήμονες» αξιότεροι των ελλήνων και ποιος θα το κρίνει; Ποιος και πως θα κρίνει αυτά τα περίφημα «ξένα πανεπιστήμια» και τους θαμώνες τους όταν γνωρίζουμε ότι από ποιοτική σκοπιά οι βαθμίδες τους κυμαίνονται από 0-100% και εξ αντικειμένου πολλά (ή μήπως τα περισσότερα;) είναι κάτω και από το 10% ή και του επιπέδου κακόμοιρου εγκαταλειμμένου ελληνικού ΤΕΙ παραμελημένης επαρχίας; Πως συγχωνεύονται σε μια αξιόπιστη και αντικειμενική κρίση διαφορετικές κουλτούρες και παραδόσεις; Στον εργασιακό τομέα, στον ακαδημαϊκό τομέα, στον επιστημονικό τομέα, στον ηθικό τομέα, στον κάθε είδους δεοντολογικό τομέα κτλ. Ποιος ξέρει και πως ξέρει τους άγνωστους «ξένους»;

«Ξένους» οι οποίοι έχω την εντύπωση θα επιλεγούν με όρους: Ας ρωτήσω κανένα φίλο, ας κάνω και καμιά βόλτα ή και κανένα ταξιδάκι και να μαζέψω πέντε-έξη «ξένους κριτές» να κρίνουν τους εγχώριους κατατρεγμένους ιθαγενείς!

Θα αποτελούσε διαστροφή των θέσεών μου αν κανείς πει ότι κάπου υπονόησα ότι δεν υπάρχουν και σημαντικοί επιστήμονες στο εξωτερικό ή ότι δεν πρέπει να συνεργαζόμαστε με το εξωτερικό. Ο βίος του καθενός εξάλλου είναι γνωστός, όπως είναι και η παρουσία του στο εξωτερικό και ούτε θα πρέπει να απολογούμαστε ή να μπαίνουμε στην άμυνα. Είναι ένα πράγμα όμως η ακαδημαϊκά συντεταγμένη συμμετοχή σε ξένα ακαδημαϊκά σώματα (ελλήνων στο εξωτερικό και ξένων στην Ελλάδα) και άλλο η στρεβλή, αποικιοκρατική και εξευτελιστική πρόθεση να θέσουν τους έλληνες ακαδημαϊκούς υπό κάποιου είδους αποικιοκρατική επιτήρηση και πρόχειρα στημένα «ακαδημαϊκά μνημόνια» και «επιστημονικές τρόικες».

Ήδη, σήμερα, κυκλοφορώντας στην Αθήνα κάποιος που «γνωρίζει πολλά» και που διάβασε το χθεσινό σχόλιό μου στο HEC μου είπε με νόημα: «Γιατί διαμαρτύρεσαι Ήφαιστε; Δεν ξέρεις; Φιλαράκια θα καλούν φιλαράκια για να θάψουν μη φιλαράκια, να κλείσουν ή καταδιώξουν χειραφετημένα τμήματα, να προωθήσουν νέα πολιτική τάξη και να ευνοηθούν ιδεολογικά στερεότυπα». Του απάντησα οργισμένος ότι λέει κακόγουστα αστεία και πως είναι ύβρις να υπονοούνται τέτοια πράγματα! Ή μήπως;; ….

Μερικά ερωτήματα, συντομογραφικά αν όχι τηλεσκοπικά:

Ποιος είπε ότι οι έλληνες επιστήμονες δεν έχουν συμμετοχή στα διεθνή επιστημονικά δρώμενα; Ποιος είπε ότι είναι η ποσότητα και όχι η ποιότητα των συμμετοχών που μετράει; Ποιος είπε ότι ένας ακαδημαϊκός πρέπει να τρέχει πίσω από δημοσιεύσεις ρουτίνας για να διασφαλίσει τυπικά κριτήρια; Ποιος είπε ότι οι αλληλοπαραπομπές μεταξύ ακαδημαϊκών στο γνωστό αυγάτισμα υποσημειώσεων είναι τεκμήριο επιστημοσύνης; Ποιος είπε ότι επιστημονικά κριτήρια, για παράδειγμα ποιοι θα είναι οι κριτές ποιων, κρίνονται από υπουργεία και τεχνοκράτες; Ποιος είπε ότι παρά τα πολλά προβλήματά τους υπάρχει καλύτερο καθεστώς ακαδημαϊκής ελευθερίας συγκρινόμενο με το ελληνικό; Ποιος δεν ξέρει ότι πολλές κρίσεις στο εξωτερικό γίνονται με κριτήριο τον όγκο κάποιων κειμένων που κατατίθενται και από σώματα που δεν συμμετέχουν ακαδημαϊκοί ή με κριτήριο ποιος το προλογίζει και από ποιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησε; Ποιος διασφαλίζει την ακεραιότητα των λεγόμενων «περιοδικών αξιολογητών» ούτως ώστε να καθιστά μια δημοσίευση αμάχητο τεκμήριο που υπερτερεί της επιστημονικά αρμόδιας προσεκτικής αξιολόγησής του; Ποιος είπε ότι επειδή οι έλεγχοι σε κάποιο τμήμα Θεολογίας απέτυχαν ή ίσως και σε δέκα άλλα τμήματα επικρατούν τα ίδια χάλια, δεν θέλουμε στην συντριπτική μας πλειοψηφία εξορθολογισμό και ανοδική πορεία; Ποιος είπε ότι σε ανθρώπινα περιβάλλοντα μπορούν να υπάρξουν ιδεατές καταστάσεις; Ποιος είπε ότι αν δεν έχουμε ιδεατές καταστάσεις δεν μπορούμε να έχουμε φορά κίνησης προς το καλύτερο; …. Ας μην κάνουμε άλματα. Λογική χρειάζεται για να μην μας παρασύρουν στο βάραθρο, στην επιστημονική χρεοκοπία και στις έριδες όσοι ευθύνονται για την χρεοκοπία του ελληνικού κράτους.

Τώρα, η συνάδελφος Πανταζοπούλου γράφει «Εγώ έχω πλήθος εμπειριών τα 13.5 χρόνια που εργάζομαι στην Ελλάδα που μόνο δημοκρατική ακαδημαϊκή ελευθερία δεν είναι». Με όλο τον σεβασμό διαφωνώ. Όλοι μας έχουμε κακές εμπειρίες και πως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά! Όμως, το Σύνταγμα, οι νόμοι μας και οι ακαδημαϊκές μας παραδόσεις προσφέρουν ακαδημαϊκή ελευθερία, επιστημονική ελευθερία, ελευθερία επιστημονικών και δεοντολογικών ελέγχων και ελευθερία αυτοσυγκρότησης, αυτορρύθμισης και αυτοδιοίκησης. Το ζήτημα είναι: πως εμείς αξιοποιούμε αυτές τις θαυμαστές, αναγκαίες και μη εξαιρετέες προϋποθέσεις; Η εκπλήρωση των σκοπών για τα οποία μας παραχωρούνται αυτά τα θαυμαστά και αναγκαία «προνόμια» είναι ένα καθημερινό άθλημα. Στο χέρι μας είναι να εκπληρώσουμε τους σκοπούς και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Τα προβλήματα δεν αναιρούν την ουσία, οι εξαιρέσεις δεν αναιρούν τον κανόνα και η σιωπηρή πλειοψηφία δεν πρέπει να εκτελεστεί μαζικά και συνοπτικά επειδή κάποιοι για κάποιους περίεργους λόγους φαίνεται πως το έχουν αποφασίσει.

Για την θέση μου ότι οι έλληνες ακαδημαϊκοί είναι από τους καλύτερους στον κόσμο η συν. Πανταζοπούλου γράφει: «Σίγουρα? Μήπως μιλάμε για ένα ποσοστό της τάξης του 30% μόνον?». Απάντηση: Δεν γνωρίζω πως εκτιμάται και πως σταθμίζεται το 30%, 20%, 80% κτλ. Νομίζω είναι ανέφικτο να μιλάμε για ποσοστά αυτού του είδους και με αυτό τον τρόπο. Άλλου είδους αξιολογήσεις πρέπει να γίνουν. Μπορούμε να πούμε ότι, λογικά μιλώντας, ανεξάρτητα της συζήτησής μας σε όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα του πλανήτη α) ένα μικρό ποσοστό είναι «υψηλότερων ποιοτικών βαθμίδων», β) ένα άλλο ποσοστό «μεσαίας ποιοτικής βαθμίδας» και γ) ένα μικρότερο ίσως ποσοστό «χαμηλών βαθμίδων». Απάντηση: Αυτές όμως είναι συνήθεις τάσεις σε όλες τις ανθρώπινες καταστάσεις της ανθρώπινης ζωής. Πες τε μου σε ποιο τμήμα είναι όλοι Πλάτωνας και Αριστοτέλης να στείλω το παιδί μου να φοιτήσει. Τέτοια Ιθάκη όμως δεν υπάρχει και δεν ξέρω πως προκύπτει το 30%. Για να γίνω ξανά κριτικός με νόημα, όμως, σε κάποια ιδεολογικά κυριαρχούμενα τμήματα της γηραιάς πρώην αποικιοκρατικής δύναμης δεν θα έστελλα το παιδί ούτε του χειρότερου εχθρού μου (δεν υπάρχει κανένας εχθρός όσον με αφορά, ρητορικά το λέω).

Για την θέση της σ. Πανταζοπούλου: «Αμφισβητείτε ότι αν περιορισθεί ο κύκλος κρίσεων εντός των ορίων της χώρας κινδυνεύει να επηρεαστεί το αποτέλεσμα από αλλότριους παράγοντες πέραν των καθαρά επιστημονικών κριτηρίων?  Η ακαδημαική κοινότητα ανά γνωστικό αντικείμενο εντός της χώρας είναι μια χούφτα άνθρωποι.  … πιστευετε ότι η ανθρώπινη φύση δεν θα υπερισχύσει της δεοντολογίας ευκαιρίας δοθείσης (βλ. ανωνυμία κρίσεων) σε μια τόσο μικρή κοινότητα?  …» Τα ζητήματα που τίθενται είναι πολλά. Απαντώ μερικά:

Πρώτον, κάθε επιστημονική κοινότητα και κυρίως κάθε επιστημονικό τμήμα διαθέτουν την μια ή άλλη επιστημονική και ακαδημαϊκή οντότητα σύμφωνα με την αφετηρία τους, την διαδρομή τους, τις επιτυχίες και αποτυχίες κτλ. Η άναρχη και χωρίς κριτήρια ανάμειξή τους για οποιοδήποτε λόγο και αν γίνεται είναι (πολύ μεγάλο και αντί-επιστημονικό και αντί-δεοντολογικό) λάθος. Αυτό επαναλαμβάνω, δεν αποκλείει όσμωση, συναλλαγές, συμμετοχές σε κρίσεις, κοινά προγράμματα, κοινά μεταπτυχιακά, ανταλλαγές φοιτητών, κτλ. Όμως, αυτό δεν μπορεί να γίνεται με υποκειμενικά κριτήρια, με αποφάσεις που λαμβάνονται στο πόδι και πολύ περισσότερο με ιδεολογικό σκοπό. Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί. Σωστά γράφετε ότι η ανθρώπινη φύση τείνει να υπερισχύει της αντικειμενικότητας. Μα γι’ αυτό υπάρχουν οι θεσμοί. Υπάρχουν όμως θεσμοί και θεσμοί και σχέσεις ανθρώπων και θεσμών ποικίλων εκδοχών και αποχρώσεων. Η θεσμική δομή σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού πειθαρχεί αν όχι πειθαναγκάζει αυτή την ανθρώπινη φύση μέσα πανεπιστημιακούς θεσμούς, οι οποίοι, όμως, συχνά, σύμφωνα με πρωτογενείς εμπειρίες μου και σύμφωνα με γεγονότα που συχνά ακούω ότι συμβαίνουν, φαντάζουν ως στρατόπεδα συγκέντρωσης και ομάδες υποταγμένων ειλώτων. Για ιδιωτική και ανώνυμη μόνο χρήση, θα μπορούσα να σας δείξω προσωπική αλληλογραφία που αφορά επιφανές πανεπιστήμιο της ΜΒ: Συνάδελφος αντάλλασσε ηλεκτρονικά μηνύματα με την στενή του φίλη και του έγινε αυστηρή παρατήρηση. Ενός άλλου συναδέλφου του έκαναν παρατήρηση γιατί άφησε ειρωνικό υπονοούμενο για τα τεκταινόμενα στο εν λόγω πανεπιστήμιο. Ερωτώ: Μπορεί να λάβει χώρα μια τέτοια αθλιότητα σε ελληνικό πανεπιστήμιο; Πως θα γνωρίζουμε ότι οι «ξένοι αξιολογητές μας» δεν θα προέρχονται από κάποιο τέτοιο καθωσπρέπει καταγώγιο! Πολλοί σε όλο τον κόσμο θα προτιμούσαν να έχουν ένα προβληματικό ακαδημαϊκό περιβάλλον όπως το δικό μας με ακαδημαϊκή ελευθερία συνταγματικά κατοχυρωμένη παρά να υπηρετούν μέσα σε τέτοια σπουδαιοφανή ιδρύματα. Τέτοια προβλήματα ποτέ και πουθενά δεν είναι μαύρο και άσπρο, ούτε όμως και τα δικά μας είναι, για να δικαιολογούν «μνημόνιο κατάργησης της ελληνικής ακαδημαϊκής ζωής», όπως έγραψα.

Δεύτερον, ανεξάρτητα του τι θέλουμε, δεν υπάρχει κάποια επιστημονική οντότητα με το όνομα «παγκόσμια ακαδημαϊκή-επιστημονική κοινότητα». Τουλάχιστον στον κλάδο μου. Όντως, η επιστήμη αυτή καθαυτή είναι οικουμενική και αυτό πιστεύω και εγώ. Ο Αριστοτέλης, ο Καντ, ο Κονδύλης, το καταμαρτυρούν. Ερωτώ όμως: Υπάρχει μια «οικουμενική ακαδημαϊκή οντότητα» τα μέλη της οποίας μπορούν να διακινούνται ελεύθερα, να κρίνονται αντικειμενικά μεταξύ τους, να αναμιγνύονται χωρίς προβλήματα και να εξαιρούν την ανθρώπινη όπως λέτε φύση για να είναι καθολικά και οικουμενικά αντικειμενικά; Και πάλιν για τον δικό μου τομέα, θα αναγνώριζα καμιά εκατοστή ακαδημαϊκούς που είναι κορυφαίοι, έντιμοι, ακέραιοι, αξιολογικά ελεύθεροι και υψηλών βαθμίδων αντικειμενικότητας (με πολλούς από αυτούς μάλιστα εγώ έχω και συχνή επικοινωνία και συνεργασία). Σίγουρα υπάρχουν μερικές χιλιάδες, συνολικά. Αν όμως πάρουμε τα εκατομμύρια!!! ιδεολόγων  όλων των τάσεων στην στρατευμένη αρένα του πολιτικού στοχασμού –φιλελεύθερους, κομμουνιστές, φασιστές, κριτικούς κοντστρουκτιβιστές κτλ– και τους αναμείξουμε, η ακατέργαστη λόγω ιδεολογικής πόλωσης ανθρώπινη φύση τους, ακριβώς, θα τους καταστήσει, ρητορικά μιλώντας, ανθρωποφάγους. Όλοι αυτοί όταν βρίσκονται μέσα σε εύτακτα θεσμικά κουτιά δεν αλληλοτρώγονται. Εκεί μέσα είναι καθωσπρέπει και καταναγκασμένα υποτακτικοί. Αν τους δοθεί ελευθερία σωστά νοούμενη, όμως, θα αλληλοφαγωθούν. Εμείς που έχουμε ελευθερία και παρά τα προβλήματά μας συγκριτικά μάλλον καλά πάμε. Κοντολογίς, το θέμα της ανθρώπινης φύσης που θίγετε, καθώς και το πρόβλημα της αριθμητικής στενότητας μιας μικρής ακαδημαϊκής κοινότητας, είναι σωστά. Αντιμετωπίζεται όμως, όπως είπαμε, υπό συνθήκες ακαδημαϊκής ελευθερίας και με υψηλές επιδόσεις στο άθλημα των επιστημονικών ελέγχων, των δεοντολογικών ελέγχων, των ακαδημαϊκών ελέγχων, με αυτοσυγκρότηση και με αυτορρύθμιση. Αν δεν επιτύχει ένα τμήμα και εξόφθαλμα αν παρατηρούνται φαινόμενα παρακμής και σήψης, σίγουρα θα πρέπει το τμήμα ή τα τμήματα να κλείνουν. Όμως, με αντικειμενικά και όχι με ισοπεδωτικά κριτήρια και σίγουρα όχι δολοφονώντας τον χαρακτήρα όλων. Στρατονόμους και αστυφύλακες να παρακολουθούν τα ηλεκτρονικά μας μηνύματα ή να ασχημονούν άλλως πως, όμως, δεν θέλουμε. Δεν λέω ότι κάποιος άλλος ή κάποια άλλη θέλει. Το λέω ως γενική θέση και συγκριτικά αναφορικά με τα φαινόμενα της Εσπερίας που προανέφερα.  

Τέλος αλλά όχι το τελευταίο που θα μπορούσα να γράψω, τα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου είναι από καιρό γνωστά και ο φανατισμός κάποιων νεοφώτιστων εξοργίζει. Ίσως κατά 99%, τα προβλήματα απορρέουν από τις πολιτικοπαραταξιακές παρεμβολές και την γνωστή προχειρότητα του ελληνικού κράτους. Επιδεινώθηκαν με τον γνωστό νόμο στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μεγάλωσαν με την οικονομική και υλικοτεχνική εγκατάλειψή μας. Όλοι γνωρίζουμε ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες εκκολάφθηκαν, επιπλέον, δεκάδες τμήματα χωρίς τις αναγκαίες προϋποθέσεις και με υποβόσκουσες σκοπιμότητες που επειδή όλοι γνωρίζουμε ή υποψιαζόμαστε προτιμώ να μην τις κατονομάσω.  Μια απλή και μόνο ματιά στα προγράμματα σπουδών τέτοιων τμημάτων προκαλούν θλίψη οι επιστημονικά ανίερες συγκολλήσεις γνωστικών αντικειμένων και τα ολοφάνερα φωτογραφικά κατακερματισμένα γνωστικά αντικείμενα. Ποιος φταίει για όλα αυτά; Μήπως η σιωπηρή πλειονότητα των ελλήνων ακαδημαϊκών που ασκητικά υπηρετούν το λειτούργημά τους;

Προχειρότητες και απειλές για βάρβαρες συγχωνεύσεις και καταργήσεις, απειλές για αποικιοκρατικά ακαδημαϊκά μνημόνια και ξένους επιτηρητές και απειλές για περαιτέρω συρρίκνωση των πόρων πρέπει να μας βρουν όλους αντίθετους. Συγχωνεύσεις μπορούν να γίνουν αλλά σεβόμενοι την ακαδημαϊκή οντότητα κάθε τμήματος και μετά από εξαντλητική αντικειμενική διερεύνηση όλων των κριτηρίων που εν πολλοίς θα προσδιορίζονται από τους ίδιους τους ακαδημαϊκούς και όχι με ισοπεδωτικές μεθόδους, με επικοινωνιακές φωτοβολίδες και με επιφυλλίδες και γενικευμένους δολοφονικούς πυροβολισμούς.

Καμιά σχέση δεν έχουν όλα αυτά με την όσμωση και συνεργασία με ξένους συναδέλφους, με καλά μελετημένες ακαδημαϊκές ανταλλαγές, με κοινά προγράμματα με ξένα ιδρύματα ή ακόμη και με μια δεοντολογικά και επιστημονικά βάσιμη διεύρυνση των αναγκαίων και μη εξαιρετέων αξιολογήσεών μας. Αξιολογήσεων όμως σε όλα τα επίπεδα, με την έννοια της αναζήτησης των υπευθύνων για τους λόγους που οι τάξεις είναι συνήθως 200 ή 300 φοιτητών και οι αίθουσες χωράνε μόνο μερικές δεκάδες ή γιατί σε κάποια πανεπιστήμια φιλονικούν ακαδημαϊκοί για το ποιος θα πάρει τον μόνο προβολέα διαφανειών. Αξιολόγηση επίσης για το ποιος πήρε αποφάσεις για κάποια τμήματα, για το ποιος δεν ήλεγξε κάποια άλλα όταν έφτασαν στον πάτο και αξιολογήσεις για τις πολιτικοπαραταξιακές παρεμβάσεις για τις οποίες μπορούμε να ανοίξουμε μια μαύρη βίβλο.

Αγαπητοί συνάδελφοι: Ξυπνήσαμε ένα πρωί και περίπου μας λένε και μάλιστα με αυστηρότητα που θυμίζει χωροφύλακες της χούντας ότι είμαστε, δήθεν, περίπου αλήτες, δήθεν φαύλοι, δήθεν αναξιοκρατικοί σκεπτόμενοι, δήθεν ανάξιοι του μισθού μας, δήθεν παρείσακτοι μονολογούντες έλληνες, κτλ. Αν αυτά δεν είναι μακαρθισμός τότε τι είναι! Και μας ετοίμασαν «ακαδημαϊκό μνημόνιο» με τρόικες «ξένων» που θα εισβάλουν για να πειθαρχήσουν τους φαύλους έλληνες. Κτλ. Όπως ξέρετε δεν υπερβάλλω στο παραμικρό.

Ο συν. Τόμ Παπαδόπουλος, γράφει: «Όταν όμως  η  παρανομία και η ανομία στα 'Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια' έχει χτυπήσει κόκκινο (see past racial discrimination in the USA) δεν θα πρέπει να μας παραξενέψει αν στην προσπάθεια  για να αντιστραφεί το κλίμα  δούμε και μερικά χλωρά να καίγονται μαζί με τα ξερά (κάτι σαν τα θύματα του reverse discrimination)». Με όλο τον σεβασμό διαφωνώ και νομίζω οι περισσότεροι θα διαφωνήσουν: Πρόθεση των διαχρονικών διωχτών των ελληνικών πανεπιστημίων είναι να καούν τα «χλωρά» και όχι τα «ξερά». Ας μην κουβαλούμε νερό στον μύλο τους. Τα ξερά δεν θα καούν γιατί είναι φίλοι όσων θέλουν να βάλουν φωτιά και οι τελευταίοι θα τα εξαιρέσουν. Και οι περισσότεροι στα ελληνικά πανεπιστήμια –και είναι λογικό και ανθρώπινο, όπως είπαμε μερικοί να είναι άριστοι, πολλοί μεσαίοι και μερικοί χαμηλής βαθμίδας– «χλωρά» είναι. 

NB

Απολογούμαι αν το μήνυμα περιέχει φραστικά και ορθογραφικά λάθη αλλά λόγω φόρτου το έγραψα ταχύρυθμα.

Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων – Στρατηγικών Σπουδών

Πανεπιστήμιο Πειραιώς

www.ifestosedu.gr    

---------------------------------

23.11.1010. Θέμα: «Καθάρσεις», απαξίωση ελλήνων ακαδημαϊκών, κυνήγι μαγισσών και ξενομανία

From: Hellenic Professors and PhDs Electronic Forum [mailto:HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG] On Behalf Of Ifestos
Sent: Tuesday, November 23, 2010 3:47 PM
To: HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG
Subject: Θέμα: «Καθάρσεις», απαξίωση ελλήνων ακαδημαϊκών, κυνήγι μαγισσών και ξενομανία

Θέμα: «Καθάρσεις», απαξίωση ελλήνων ακαδημαϊκών, κυνήγι μαγισσών και ξενομανία

Επειδή πολλά έχουν γραφτεί για καθάρσεις του ελληνικού πανεπιστημίου με αφορμή προβλήματα ενός συγκεκριμένου Τμήματος στο Αθηνών, και επειδή έχει ήδη αρχίσει ένα κυνήγι μαγισσών (που η εξουσία η οποία πρωτίστως ευθύνεται για τα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου φαίνεται ότι θέλει να εκμεταλλευτεί το «μνημόνιο» για να το «εκτελέσει και να μας «εκτελέσει») αποστέλλω για όσους δεν έχουν δει την ανακοίνωση της ΠΟΣΔΕΠ. Είναι στον σύνδεσμο: http://www.posdep.gr/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=386&Itemid=126. Νομίζω ότι σε γενικέ γραμμές όλοι συμφωνούμε με αυτό το κείμενο. Προσωπικά θα επανέλθω λέγοντας μόνο εδώ τα εξής: 

α) Η ελληνική Ακαδημαϊκή ανεξαρτησία είναι ζηλευτή και η πλειονότητα των ελλήνων ακαδημαϊκών από τους καλύτερους στον κόσμο. Αν κάποιοι θέλουν να κρίνουν με γραφειοκρατικά κριτήρια είναι δικό τους θέμα και εμείς θα πρέπει να υπερασπιστούμε την ακαδημαϊκή μας οντότητα κατά κάθε άδικης εισβολής.

β) Ας μην συγχέουμε τις καταχρήσεις του «ασύλου» (που κανονικώς εχόντων των πραγμάτων υπάρχει μόνο για ακαδημαϊκά ζητήματα και όχι για αλητείες όπως εισβολές και καταλήψεις) με την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία. Η ακαδημαϊκή μας ανεξαρτησία είναι το πιο πολύτιμο πράγμα για μια επιστημονική κοινότητα και ας μην αφήσουμε οποιαδήποτε εφήμερη εξουσία να την αγγίξει.

γ) Δύο δεκαετίες στο ελληνικό πανεπιστήμιο με έπεισαν αυτό που όλοι ξέρουμε: Συντριπτικά τα προβλήματα οφείλονται στις πολιτικοπαραταξιακές παρεμβάσεις και στις ιδεολογικές «εισβολές». Κανένας δράστης του κατηφορίσματος, όμως, δεν μπορεί σήμερα να εμφανίζεται ως τιμητής. Επί δεκαετίες πολλοί από εμάς μιλούμε για τα προβλήματα και ήμασταν φωνή στην (πολιτική) έρημο.

δ) Η διαρκής βελτίωσή μας μπορεί να επιτυγχάνεται με διαρκείς επιστημονικούς, ακαδημαϊκούς και δεοντολογικούς ελέγχους και όχι με πολιτικές παρεμβάσεις ιδεολογικά προσανατολισμένες. Και αυτούς τους ελέγχους όχι μόνο θα πρέπει να τους ασκούμε ακατάπαυστα αλλά απαιτείται επιπλέον να διαφυλάξουμε το δικαίωμά μας να τους κάνουμε.

ε) Τελευταία γινόμαστε μάρτυρες, για παράδειγμα, αθέμιτων και ανόμοιων συγκρίσεων. Είναι πολύ άδικο όταν με πολύ λιγότερα μέσα εδώ δημιουργούμε πολύ περισσότερα και πολύ καλύτερα από πολλούς άλλους στο εξωτερικό, να κατηγορούμαστε από πάνω. Στο δικό μου πεδίο, για παράδειγμα, μερικοί πολιτικοί στοχαστές θα υπερισχύσουν επιστημονικά ακόμη και αν μπουν στον ένα δίσκο μιας ζυγαριάς με ένα εκατομμύριο αερολόγους της ιδεολογίας πολλών ξένων ιδρυμάτων που είτε ιδιωτεύουν με την κλασική έννοια του όρου είτε κατάντησαν ιδεολογικοπολιτικά αναμορφωτήρια μέσα στα οποία οργιάζουν εκπαιδευτές και καθοδηγητές.

ζ) Τέλος αλλά όχι το τελευταίο, σήμερα θα σταθώ σε ένα μόνο σημείο: είναι χαρακτηριστικές ξενομανείς και θλιβερές ιδέες όπως «να σας κρίνουν ξένοι», «ξένοι κριτές», ξένες δημοσιεύσεις κτλ. Για να σταθώ μόνο στο τελευταίο: Τι κρίνεται, η γλώσσα του κειμένου και μια δημοσίευση σε κάποιο περιοδικό κάποιων ιδεολόγων ή ομοϊδεατών ή το περιεχόμενο ενός κειμένου; Καλή η διεθνής παρουσία όταν και εάν είναι σωστή παρέμβαση στον σωστό τόπο αλλά όχι και τέτοιες ραγιαδίστικες και ξενομανείς ασυναρτησίες που θεοποιούν, για παράδειγμα, τις «ξένες δημοσιεύσεις». Και πάλιν στον κλάδο μου αναφέρομαι: υπάρχουν 4 ή πέντε περιοδικά άξια λόγου και αντικειμενικά επιστημονικά. Σε πολλά άλλα οι δημοσιεύσεις γίνονται με άλλα κριτήρια και αυτό είναι κάτι περισσότερο από κοινό μυστικό. Τέλος, πριν καμιά δεκαριά χρόνια έμεινα άφωνος για κάποια απίστευτη διάταξη: Περίπου υποχρεώθηκα από την ΓΣ να συμμετάσχω σε κάποια επιτροπή του πανεπιστημίου επειδή … είχα ξένες δημοσιεύσεις.

Γνωστά όλα τα πιο πάνω και αν χρειαστεί θα επανέλθω με παραδείγματα. Ως αυτοδύναμοι και αυτόνομοι ακαδημαϊκοί κρίνουμε το περιεχόμενο των δημοσιεύσεων όχι το που δημοσιεύτηκε ένα άρθρο ή ένα δοκίμιο. Οτιδήποτε άλλο λεχθεί είναι ντροπή για την επιστήμη και ντροπή για μια ακαδημαϊκή-επιστημονική κοινότητα και σ’ αυτά δεν πρέπει να μιμούμαστε αλλά να αποστρεφόμαστε κάποιες πρακτικές σε κάποια πανεπιστήμια του εξωτερικού όπου οι ακαδημαϊκές κρίσεις είναι περίπου γραφειοκρατική υπόθεση.

ΕΓΡΗΓΟΡΣΗ ΛΟΙΠΟΝ: Έχω την εντύπωση ότι μαζί με την απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας για την οποία μίλησε ο πρωθυπουργός κάποιοι νομίζουν, ΤΩΡΑ, ότι βρήκαν την ευκαιρία να μας βάλουν ξένους επιτηρητές που θα καταστείλουν (και) την ακαδημαϊκή μας ανεξαρτησία (μαζί με την εθνική μας ανεξαρτησία). Ας προσέξουμε τι λέμε και τι κάνουμε και ας εντείνουμε, επί επιστημονικών και ακαδημαϊκών υποθέσεων τους επιστημονικούς, ακαδημαϊκούς και δεοντολογικούς ελέγχους στο εσωτερικό της πανεπιστημιακής κοινότητας την οποία θα πρέπει να περιφρουρήσουμε κατά αθέμιτων εισβολών.

Π. Ήφαιστος

Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

30.11.2010. Πρώτο εισαγωγικό σημείωμα

Η σελίδα αυτή καταχωρήθηκε τον Δεκέμβριο 2010 ενόψει συζητήσεων για αλλαγές στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Σε πρώτη φάση θα καταχωρηθούν πρόσφατες παρεμβάσεις μου στο διαδικτυακό φόρουμ Hellenic Professors. Θα αναζητηθούν και παλαιότερες ανάλογες παρεμβάσεις και θα καταχωρηθούν εδώ. Οι επισκέπτες του παρόντος διαδικτυακού τόπου ίσως γνωρίζουν ότι τυγχάνει να συγγράφω κείμενο για τον πολιτικό στοχασμό στην διαχρονία. Πολιτικός στοχασμός χωρίς επιστημονική ελευθερία δεν νοείται, τόσο από την πλευρά των στοχαστών όσο και από την πλευρά των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στα οποία συνήθως εντάσσονται. Αυτό βασικά είναι και η ουσία των παρεμβάσεων και των κειμένων που γράφονται. Ότι δηλαδή αν είναι να μην υπάρχει ακαδημαϊκή ελευθερία κλασικά νοούμενη καλύτερα να μην υπάρχουν ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στο πεδίο του πολιτικού στοχασμού. Η πολιτική σκέψη αφορά ανθρώπινα όντα. Πνευματικά και αισθητά υπαρκτά. Τόσο η ατομική ανθρώπινη ετερότητα όσο και η κοινωνική ανθρωπολογική ετερότητα επιτάσσουν την αξιολογική ελευθερία. Συγκρότηση πολιτικού στοχασμού σημαίνει ότι τα ακαδημαϊκά ιδρύματα διασφαλίζουν την ακαδημαϊκή ελευθερία και ότι οι ακαδημαϊκοί μεριμνούν να μελετούν τις ανθρώπινες καταστάσεις, την κοινωνική τους συγκρότηση, την πολιτική τους αυτορρύθμιση, τους θεσμούς τους, τον τρόπου που συνδέεται η πολιτειακή με την διεθνή πολιτική συγκρότηση και τα λοιπά. Όλα αυτά ούτε ευθύγραμμα είναι ούτε μπορούν να εξεταστούν εάν κανείς μεταμφιέζει τις γνώμες του, συμφέροντα άλλων και ιδιοτέλειες σε επιστήμη. Πολύ περισσότερο, η ακαδημαϊκή ιδιότητα και η επιστημονική ελευθερία που απολαμβάνουν ή πρέπει να απολαμβάνουν οι ακαδημαϊκοί απαιτείται να μην τυγχάνει κατάχρησης. Δεν υπάρχει χειρότερο γήινο όν, υποστήριξα σε πολλές δημοσιεύσεις μου στο παρελθόν, και θα το αναδείξω ακόμη περισσότερο σε επερχόμενα κείμενα, από αυτόν που καταχράται ένα τέτοιο προνόμιο. Μετατρέπεται σε εξωπολιτικό δρώντα, ον δηλαδή στερούμενο κοινωνικής αναφοράς και πολιτικών ελέγχων. Εκτός πολιτικής, όμως, έχουμε βαρβαρότητα. Οι εμπειρίες μου σε μια ακαδημαϊκή πορεία ήδη τριών δεκαετιών είναι πολλές και μερικές φορές τόσο τραυματικές που σκέπτομαι ότι ιδεατά καλό θα ήταν να καταργηθούν τα Τμήματα μελετών του ανθρώπου. Κάτι τέτοιο όμως δεν γίνεται καθότι τα κράτη, οι συμμαχίες, τα ηγεμονικά κράτη και πλέον και οι διεθνικοί δρώντες επιστρατεύουν στοχαστές για να εξυπηρετήσουν εφήμερα συμφέροντά τους. Γι' αυτό, για ένα άθλημα πρόκειται, διαφύλαξης της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της επιστημονικής ελευθερίας από κάθε είδους ροκανίσματα. Το μέσο είναι οι ακαδημαϊκοί, επιστημονικοί και δεοντολογικοί έλεγχοι. Τονίζω ότι δηλώνω άγνοια για άλλους επιστημονικούς τομείς. Πολλά ζητήματα που αφορούν την ακαδημαϊκή ζωή, όμως, φρονώ ότι ισχύουν τα ίδια όπως και στις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες. Εδώ, στην παρούσα σελίδα, είναι λογικό να ασχολούμαι με τα τρέχοντα ακαδημαϊκά ζητήματα. Στα προαναφερθέντα κείμενα που ετοιμάζονται για τον πολιτικό στοχασμό θα αφορά κυρίως τον μοντερνισμό και την θέση του ακαδημαϊκού στοχαστή στην πολιτική ενδοκρατικά και διακρατικά. Για τυπολογία πρόκειται, όπως αναφέρω σε άλλη σελίδα, και μάλιστα πολύ πρωτότυπη.