Παναγιώτης Ήφαιστος
www.ifestos.edu.gr -- www.ifestosedu.gr -- info@ifestosedu.gr -- info@ifestos.edu.gr
Για μετάβαση στην κεντρική σελίδα, άνοιγμα σε άλλο παράθυρο, κλικ εδώ www.ifestos.edu.gr ή www.ifestosedu.gr
3.6.2006. Αλιευτική νομοθεσία και ΕΕ, επιστολή στον Επίτροπο Joe Borg
29.8.2006. Απάντηση επιτροπής στην επιστολή στον Επίτροπο Joe Borg
30.8.2006. Ανταπάντηση Π. Ήφαιστου στην επιστολή της Επιτροπής
========================================================
[Δημοσιευμένη στο περιοδικό FISH Ιουλίου 2006]
Προς
Επίτροπο Joe Borg
Εκτελεστική Επιτροπή, ΕΕ
(Κοινοποίηση Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Ελλάδα και άλλους ενδιαφερόμενους)
Αγαπητέ κ Επίτροπε,
Θέμα: Νομοθεσία για τους ερασιτέχνες ψαράδες των Μεσογειακών χωρών.
Επί τρις σχεδόν δεκαετίες μελετώ, γράφω και διδάσκω για την διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοί μου, καταλήγω στο συμπέρασμα, ότι παρά τα τεράστια επιτεύγματα στους τομείς της οικονομικής συνεργασίας και των νομικών κατακτήσεων που κατοχυρώνουν θεμελιώδη δικαιώματα, είναι γεγονός ότι το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αντιμετωπίζει πλέον πολλά και σημαντικά προβλήματα. Το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα είναι ο ανορθολογισμός πολλών αποφάσεων που λαμβάνονται ερήμην των ενδιαφερομένων κοινωνικών ομάδων. Όπως έγινε σαφές και από την περιπέτεια του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν ανέχονται το ολοένα και μεγαλύτερο δημοκρατικό έλλειμμα που οφείλεται στην έμμεση άσκηση λαϊκής κυριαρχίας λόγω ελλείμματος κοινωνικοπολιτικών ελέγχων και εξισορροπήσεων επί ζητημάτων που ενέχουν βαθύτατες διανεμητικές συνέπειες.
Αυτή την δυσαρέσκεια και απογοήτευση δεν φαίνεται να κατανοούν όλοι οι αξιωματούχοι των υπερεθνικών θεσμών. Είναι όντως θλιβερό όταν ευφυείς ανώτατοι αξιωματούχοι των υπερεθνικών θεσμών συντείνουν στην επικράτηση γραφειοκρατικών λογικών που θίγουν τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα και τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής ολόκληρων κοινωνιών και τοπικών κοινοτήτων. Δεν θα επεκταθώ εδώ για να εξηγήσω τα αίτια της αδράνειας των εθνικών πολιτικών ηγεσιών μπροστά στις ολοένα και περισσότερες αποφάσεις που θίγουν τα συμφέροντα και τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής των δικών τους κοινωνιών. Θα γνωρίζετε ενδεχομένως, ότι πολλοί από εμάς έχουμε μελετήσει αυτό το φαινόμενο και συμπεραίνουμε ότι η αδράνεια των εθνικών αντιπροσώπων σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με θεσμικές ανεπάρκειες, με ανικανότητα μερικών αντιπροσώπων να συνεισφέρουν ορθά και ορθολογιστικά στις διαβουλεύσεις και διαπραγματεύσεις και με την τάση οι εθνικές κυβερνήσεις όταν πρόκειται για δύσκολες αποφάσεις να κρύβονται πίσω από κάποιο «μεγάλο αδελφό των Βρυξελλών». Τέτοια φαινόμενα, όμως, αδιαμφισβήτητα οπισθοδρομούν την δημοκρατία και εντείνουν την δυσαρέσκεια των πολιτών κατά της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Μιλώντας με εκατοντάδες ενδιαφερόμενους στην Ελλάδα, επιθυμώ να σας μεταφέρω ένα κλίμα βαθύτατης απογοήτευσης για την εξουσιαστική αυθαιρεσία που εκπορεύεται στις Βρυξέλλες και που καμιά μεγάλη ή μικρή θεωρία ολοκλήρωσης δεν μπορεί να ερμηνεύσει. Αφορά την ερασιτεχνική αλιεία, τομέα των δικών σας αρμοδιοτήτων και τις αποφάσεις που δρομολογήθηκαν ερήμην των κοινωνιών της Μεσογείου. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η απόφαση που δρομολογείται για την απαγόρευση του παραγαδιού. Λόγω του νησιώτικου χαρακτήρα πολλών περιοχών της Ελλάδας και των τοπικών παραδόσεων η πατροπαράδοτη αλιεία με παραγάδι είναι για πάρα πολλούς έλληνες κομμάτι της ιστορίας τους, των παραδόσεών τους και της εν γένει σχέσης τους με την θάλασσα.
Είναι περιττό να τονίσω, ότι όποιος ζει κοντά στην θάλασσα και όποιος είναι φυσιολάτρης, γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι καμιά απολύτως σχέση δεν μπορεί να έχει η ερασιτεχνική αλιεία που τηρεί τους νόμους με την συρρίκνωση των αλιευμάτων. Αν κάτι τέτοιο συμβαίνει, και όλοι το γνωρίζουμε πολύ καλά, οφείλεται στις καταχρήσεις της επαγγελματικής αλιείας, στην θαλάσσια ρύπανση και στις περιβαλλοντολογικές συνέπειες των κλιματολογικών αλλαγών. Πως εμείς όλοι γνωρίζουμε αυτά τα πασιφανή και πασίδηλα γεγονότα και οι υπεύθυνοι των Κοινοτικών υπηρεσιών που προωθούν νέα νομοθεσία για την ερασιτεχνική αλιεία δεν τα γνωρίζουν; Ποιος ή τι τους υποκινεί, τέλος πάντων, να παρεμβαίνουν στην ζωή των τοπικών κοινωνιών με τέτοια επιπολαιότητα.
Έχοντας λοιπόν μελετήσει το σκεπτικό της επιτροπής αλιείας και τα θεμελιωμένα επιχειρήματα της ομοσπονδίας ερασιτεχνών αλιέων, θα ήθελα να τονίσω μόνο ότι αυτό το ζήτημα που αγγίζει τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής εκατοντάδων χιλιάδων ελλήνων!! αντιμετωπίζεται από τις υπηρεσίες σας με επιπολαιότητα, αυθαιρεσία και αδιαφορία όσον αφορά τις συνέπειες για την εικόνα της ΕΕ στην Ελλάδα. Επιπλέον, ο χειρισμός του θέματος, η νοοτροπία «αποφασίζω και διατάζω» και οι αναίτιες δυναστικές κανονιστικές διατάξεις, εντείνουν τους φόβους πολλών πως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αντί να «ενώνει ανθρώπους» συσπειρώνει ομάδες ατόμων τα οποία δεν υπόκεινται σε επαρκείς κοινωνικοπολιτικούς ελέγχους και τα οποία με τις αποφάσεις τους και την συμπεριφορά τους αυξάνουν το έλλειμμα δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Νομίζω, κύριε Επίτροπε, ότι είναι σκόπιμο να επιληφθείτε εσείς ο ίδιος και να αποτρέψετε μια άσκοπη και εξαιρετικά άδικη, άστοχη και ανορθολογική απόφαση.
Με εκτίμηση
Παναγιώτης Ήφαιστος
www.ifestos.edu.gr – ifestos@panteion.gr
3 Ιουνίου 2006
---------------
29.8.2006. Απάντηση Επιτροπής στην επιστολή στον Επίτροπο Joe Borg
----------------------------------
30.8.2006. Ανταπάντηση Π. Ήφαιστου στην επιστολή της Επιτροπής
Jorgen Holmquist
Διευθυντή
Γενική Διεύθυνση Αλιείας και Ναυτιλιακών Υποθέσεων
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Αγαπητέ κ Holmquist,
Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας –που φέρει ημ. 7.7.2006 και έφθασε σ’ εμένα ταχυδρομικά στις 29.8.2006– και την ενημέρωσή σας. Σημειώνω με ευχαρίστηση την πληροφορία ότι τα παραγάδια βυθού θα επιτρέπονται. Όπως όλοι οι ερασιτέχνες ψαράδες της Ευρώπης, επίσης, είμαι σίγουρος ότι οι έλληνες ερασιτέχνες ψαράδες συμφωνούν για απαγόρευση χρήσης παραγαδιών επιφανείας τόσο από τους ερασιτέχνες όσο και από τους επαγγελματίες (πλην των εξαιρέσεων που αναφέρατε). Ίσως είναι χρήσιμο και σκόπιμο να προσθέσω τα εξής:
Χαίρομαι που κατανοήσατε ορθά το περιεχόμενο της επιστολής μου και κυρίως ότι, αναμφίβολα εκφράζοντας την άποψη της συντριπτικής πλειονότητας των ελλήνων ερασιτεχνών ψαράδων, κύρια μέριμνα όλων μας είναι η προστασία των έμβιων θαλάσσιων πόρων και του φυσικού περιβάλλοντος γενικότερα. Εάν έχετε την ευκαιρία να ενημερωθείτε για το περιεχόμενο της ύλης των ευρείας κυκλοφορίας περιοδικών των ελλήνων ερασιτεχνών ψαράδων –όπως το Fish, Θάλασσα, Βυθός, Ψαρεύω, Ψάρεμα, Υποβρύχιος Κόσμος– θα διαπιστώσετε ότι πρόκειται για έντυπα οι συντάκτες των οποίων με σοβαρότητα και υπευθυνότητα καλλιεργούν την οικολογική ευαισθησία όσο κανείς άλλος.
Συναφώς, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της Διεύθυνσής σας που αναφέρετε στην επιστολή σας για διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς, θα είχατε επίσης διαπιστώσει ότι σε πολλά από αυτά τα έντυπα όσο και στις ανακοινώσεις πολλών επίσημων φορέων ερασιτεχνικής αλιείας, εκφράστηκαν σφοδρά παράπονα για το έλλειμμα επαρκούς συμμετοχής στην διαδικασία λήψης της συγκεκριμένης απόφασης. Αναφορικά με το τελευταίο σημείο, θα σας παρακαλούσα να κατανοήσετε ότι η επιστολή μου γράφτηκε τόσο με την ιδιότητα του ερασιτέχνη αλιέα όσο και με την ιδιότητα του ακαδημαϊκού που μελετά συγκεκριμένες περιπτώσεις που σχετίζονται με την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, λοιπόν, νομίζω ότι όσοι μίλησαν ή έγραψαν για αυθαιρεσία και αυταρχικότητα δεν ενοχοποιούν προθέσεις και δεν προσωποποιούν μια πολυδαίδαλη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Αυτό που εννοούμε είναι ότι, η λήψη αποφάσεων –ανεξαρτήτως των φιλότιμων προσπαθειών των εμπλεκομένων υπηρεσιών και της ύπαρξης μιας πραγματικά θαυμαστής και σύνθετης διαδικασίας διακρατικής και διεθνικής διαπραγμάτευσης–, δυστυχώς συχνά θίγει θεμιτά και νομιμοποιημένα τοπικά συμφέροντα και ευαισθησίες. Πιο συγκεκριμένα, θα πρόσθετα, συντομογραφικά, ότι οι έλεγχοι και εξισορροπήσεις (checks and balances) που αναπτύσσονται στο εθνικό-κρατικό επίπεδο και που σφυρηλατούν, σταθεροποιούν και νομιμοποιούν αποφάσεις για τον κοινό τρόπο ζωής των μελών κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολο να εκπληρωθούν επαρκώς στο πολυδαίδαλο διακρατικό και διεθνικό επίπεδο που καλύπτει η διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ανεξαρτήτως λοιπόν της ύπαρξης των μηχανισμών διαβούλευσης που περιγράφετε και των καλών σας προθέσεων που ποτέ δεν αμφισβητήθηκαν, οι ερασιτέχνες ψαράδες της Ελλάδας που αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες, παραπονέθηκαν ότι η άποψή τους –ενδεχομένως η πλέον περιβαλλοντολογικά ευαίσθητη στην Ελλάδα– δεν έτυχε επαρκούς προσοχής. Εκφράζοντας τις ανησυχίες μας διατυπώνουμε ταυτόχρονα και την ελπίδα ότι μελλοντικά θα λαμβάνετε περισσότερο υπόψη η άποψή τους. Θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό να τονίσω ότι πολλοί θεωρούμαι ότι υπεύθυνοι γι’ αυτό το έλλειμμα είναι λιγότερο οι υπερεθνικοί θεσμοί και περισσότερο οι εθνικοί αντιπρόσωποι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όπως έχουν τα πράγματα, η έμμεση δημοκρατία στην Ευρώπη προκύπτει λιγότερο λόγω παραλείψεων των υπερεθνικών θεσμών και περισσότερο λόγω αμέλειας των εθνικών κυβερνήσεων να προσέρχονται στις κοινοτικές διαπραγματεύσεις με μια επαρκώς διαμορφωμένη θέση που θα ενσαρκώνει μια κοινή θέση που έτυχε επαρκών ελέγχων και εξισορροπήσεων στο εθνικό επίπεδο.
Συναφώς, είναι νομίζω πλέον ευρέως αποδεκτό ότι ενόσω η διαδικασία ολοκλήρωσης βαθαίνει και διευρύνεται αναπόδραστα αυξάνεται το δημοκρατικό έλλειμμα, θίγονται θεμιτά επί μέρους συμφέροντα και υπονομεύεται ο ορθολογισμός των διαδικασιών λήψεως αποφάσεων διανεμητικού χαρακτήρα. Αυτό, επαναλαμβάνεται και τονίζεται, είναι πασίδηλο πλέον γεγονός για το οποίο οι μεμονωμένοι πολίτες και ομάδες έχουν δικαίωμα και υποχρέωση να κρίνουν και αν χρειάζεται να επικρίνουν. Το γεγονός ότι κάποιο σχέδιο νόμου δημοσιοποιείται στα αρμόδια όργανα της Κοινότητας με κανένα τρόπο δεν σημαίνει ότι σίγουρα τίθεται υπόψη όλων των ενδιαφερομένων σε όλες τις γωνιές της Ευρώπης. Ούτε κάποια απόμακρη διεθνής ή ευρωπαϊκή συνομοσπονδία αλιείας εκφράζει επαρκώς τις απόψεις των τοπικών κοινωνιών και του τρόπου ζωής της. Αν και αυτό αφορά ένα το ευρύτερο ζήτημα που απασχολεί ιδεολογίες, ιδεολογήματα, θεωρίες και θεωρήματα περί παγκόσμιας διεθνιστικής ή κοσμοπολίτικής ολοκλήρωσης, θα πρόσθετα ότι, εάν ήταν εύκολο και εφικτό θα είχαμε από καιρό καταλήξει στην Πολιτική Ένωση της Ευρώπης και ενδεχομένως σ’ ένα Παγκόσμιο Κράτος.
Θα τελειώσω εκφράζοντας την άποψη ότι σ’ αυτό ακριβώς συνίσταται και το στοίχημα δημοκρατίας, ορθολογισμού και αποτελεσματικότητας της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: Να κατορθώσει να ολοκληρώσει τις απόψεις όλων για το κοινό συμφέρον χωρίς να θίγονται θεμιτά τοπικά συμφέροντα που στο εθνικό επίπεδο θεωρούνται σχεδόν αυτονόητα από εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες. Σε κάθε περίπτωση, είμαι ο τελευταίος που θα διατύπωνα την θέση πως η εκπλήρωση αυτών των στόχων είναι εύκολη (και γι’ αυτό είμαι ο τελευταίος που θα ενοχοποιούσε προθέσεις ή που θα προσωποποιούσε τα προβλήματα λειτουργίας των κοινοτικών θεσμών). Σε τελευταία ανάλυση, τις τελευταίες δεκαετίες η Κοινότητα διαρκώς αντιμετωπίζει προβλήματα εκ του γεγονότος πως η διεύρυνση-εμβάθυνση των υπερεθνικών θεσμών δεν συνοδεύτηκε με την ανάδειξη ενός ευδιάκριτου πανευρωπαϊκού κοινωνικού περιβάλλοντος που θα προκαλούσε την ανάδυση ενός νομιμοποιημένου πανευρωπαϊκού δημόσιου χώρου (που θα σήμαινε όχι μόνο κανονιστικές ρυθμίσεις αλλά και νομιμοποιητικά κοινωνικοπολιτικά κριτήρια και παράγοντες). Αυτός ο πανευρωπαϊκός δημόσιος αυτός χώρος –αν και αναμφίβολα υπάρχει στο επίπεδο των υπερεθνικών ρυθμίσεων στους καταναλωτικών κυρίως τομείς με την μορφή συμπεφωνημένων κανονιστικών ρυθμίσεων–, πόρρω απέχει από το να ενσαρκώνει μια πανευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για ένα νομιμοποιημένο πανευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Ο λόγος για τον οποίο αντιδράσαμε είναι, ακριβώς, επειδή η επίμαχη υπόθεση ήταν χαρακτηριστική των προβλημάτων που δημιουργούνται στις εθνικές-κρατικές κοινωνίες εκ του γεγονότος ότι η διεύρυνση και εμβάθυνση των κανονιστικών ρυθμίσεων δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τον εθνικό-τρόπο ζωής. Τα αίτια είναι πολλά και δεν θα επεκταθώ εδώ. Η αναζήτηση των αιτίων αποτελεί αντικείμενο συστηματικής μελέτης τόσο δικής μου όσο και χιλιάδων συναδέλφων μου σε όλη την Ευρώπη και θα επανέλθω με άλλο εκτενέστερο κείμενό μου.
Με εκτίμηση
Παναγιώτης Ήφαιστος
30.8.2006