Παναγιώτης Ήφαιστος

Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές                                                       

Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Τμήμα Διεθνών-Ευρωπαϊκών Σπουδών

www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr

Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/

Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/

Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/

Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/

Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/

Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/

Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/

Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/

Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/

Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/

Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/

Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos

Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB

Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

https://www.facebook.com/p.ifestos - https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB - https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

 

Βιβλιογραφία Διεθνών Σχέσεων που προτείνω στους φοιτητές και σε κάθε άλλο αναγνώστη

Σύντομες επιστημονικές, επιστημολογικές και βιβλιογραφικές επισημάνσεις

Για ανάλυση των "κορυφαίων κειμένων διεθνών σχέσεων κλικ εδώ Κορυφαία βιβλία διεθνών σχέσεων

Για αναλύσεις για τον Παναγιώτη Κονδύλη κλικ εδώ Διαβάζοντας-σχολιάζοντας τον Π. Κονδύλη

 Περιεχόμενα. (κλικ προς και από τον τίτλο)

• Γενικό πλαίσιο.

• Τα κορυφαία βιβλία διεθνών σχέσεων.

• Έλληνες διεθνολόγοι (πολιτικοί επιστήμονες των διεθνών σχέσεων).

• Βιβλία πέραν της έγκυρης και αξιόπιστης περιγραφής.

• Προτάσεις για βιβλία στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών, το "σύγγραμμα" και διδασκαλία-μελέτη

------------------------------------------------------

Γενικό πλαίσιο.

Το κύριο σκεπτικό της παρούσης ανακοίνωσης προς τους φοιτητές είναι περίπου το ίδιο τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Ανακοινώνεται στις αρχές κάθε εξαμήνου και εμπλουτίζεται ή επαναδιατυπώνεται κάθε χρόνο ανάλογα με την συγκυρία και νέα στοιχεία που ενισχύουν ή συμπληρώνουν το βασικό σκεπτικό για τον ολισθηρό χαρακτήρα του βιβλιογραφικού πεδίου των διεθνών σπουδών. Οι διεθνείς σπουδές ενταγμένες στις Υποδειγματικές/Παραδειγματικές τους βάσεις [] με αλληλένδετο τρόπο αφορούν τον Άνθρωπο, το Κράτος και την Διεθνή Πολιτική. Αυτά είναι τα τρία επίπεδα ανάλυσης και ένας πιο δόκιμος όρος προσδιορισμού αυτού του σύνθετου πεδίου είναι «Πολιτική Θεωρία του Διεθνούς Συστήματος» υπό το πρίσμα μιας ολιστικής αλλά και βάσιμης σύνδεσης των τριών επιπέδων ανάλυσης. 

 

Ως ακαδημαϊκός διεθνολόγος έχω από καιρό αποφασίσει να μην προτείνω στους αναγνώστες μου και στους φοιτητές μου παρά μόνο εκείνα τα κείμενα τα οποία εκτιμώ ότι διαθέτουν επιστημονική υπόσταση, περιεκτική γνώση και περιγραφικό προσανατολισμό. Κυρίως αποκλείω από κάθε πρότασή μου –από καιρό ο ίδιος έχω σταματήσει να τα διαβάζω– όλα τα κείμενα ιδεολογικού-προπαγανδιστικού προσανατολισμού. Αυτή η επιστημολογική και επιστημονική θέση έτυχε επεξεργασίας σε όλα σχεδόν τα βιβλία μου, ιδιαίτερα στο ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ. Διαδρομή, αντικείμενο, περιεχόμενο και γνωσιολογικό υπόβαθρο, ιδ. κεφ. 7.6και κυρίως στο Κοσμοθεωρία των Εθνών, Συγκρότηση και Συγκράτηση των κρατών, της Ευρώπης και του Κόσμου. 

Στο τελευταίο, μάλιστα, ενέταξα το ζήτημα αυτό στο ιστορικοπολιτικό πλαίσιο των Νέων Χρόνων για να εξηγήσω την καθολική σχεδόν στράτευση των λεγόμενων κοινωνικών επιστημών. Επιστημονικά διασώζονται –και γι’ αυτό τα προτείνω– ενάμιση περίπου δεκάδα επιστήμονες που πρόσφεραν εμβληματικά έργα γύρω από τα οποία, βασικά, έχει περιστρέφεται όλη η υπόλοιπη βιβλιογραφία των διεθνών σπουδών και των αναρίθμητων –και συχνά αμφιβόλου ποιότητας– εισαγωγικών συγγραμμάτων των διεθνών σπουδών. Τα βιβλία αυτά, επιπλέον, μόρφωσαν επίσης τα πολιτικά και στρατιωτικά ελίτ, κυρίως των δυτικών κρατών μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για δύο παρεμβάσεις που αναφέρονται με συντομία στην διαδρομή των Νέων Χρόνων βλ. «Μοντερνισμός, το ιδεολογικό φαινόμενο και η μεταμοντέρνα διολίσθηση προς τα ανθρωπολογικά Σόδομα και Γόμορρα. http://wp.me/p3OlPy-Zv»  και Tο εθνοκρατοκεντρικό διεθνές σύστημα και η διαδρομή της ανθρωποκεντρικής πολιτικής θεμελίωσης http://wp.me/p3OlPy-No .

 

Τα κορυφαία βιβλία διεθνών σχέσεων και η ελληνική βιβλιογραφία

 Προχωρώ στην παράθεση τίτλων και κατά περίπτωση  μερικών σχολίων. Η ανάρτηση θα εμπλουτίζεται διαρκώς.

 

Το Κορυφαίο βιβλίο διεθνών σχέσεων:  Θουκυδίδης, Πελοποννησιακός Πόλεμος (συνιστάται η μετάφραση του Ελευθέριου Βενιζέλου). Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος είναι το Υπόδειγμα / Παράδειγμα των διεθνών σπουδών καθότι εδραιώνει τα αξιώματα πάνω στα οποία οικοδομείται η θεωρία. Η θεωρία διεθνών σχέσεων αλλά και απόψεις για την διεθνή πολιτική απαιτείται να είναι συμβατά με αξιώματα του Υποδείγματος. Βλ. ανάλυση αυτού του ζητήματος σε πολλά δικά μου βιβλία αλλά και στο Το Θουκυδίδειο «Παράδειγμα» της επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής και οι «επιστημονικές επαναστάσεις» http://wp.me/p3OlPy-Lb . Επίσης στο δοκίμιο Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (Waltz) http://wp.me/p3OlPy-AA. Βλ. επίσης πιο κάτω για τα αίτια πολέμου.

Συναφές κορυφαίο κείμενο πολιτικής επιστήμης: Μακιαβέλι. Όπως συχνά γράφεται, «ευχαριστούμε τον Μακιαβέλι επειδή μας περιέγραψε τον κόσμο όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι».

 Το σημαντικότερο σύγχρονο βιβλίο θεωρίας διεθνών σχέσεων

 Kenneth Waltz, Θεωρία διεθνούς πολιτικής (το σημαντικότερο κείμενο της θεωρίας διεθνών σχέσεων). Βλ. αναρτημένες συνεντεύξεις του στο  http://www.ifestosedu.gr/54waltzduo.htm.

 

Ανάλυση των θέσεων, διλημμάτων και προβλημάτων στα τρία επίπεδα ανάλυσης

 Kenneth Waltz, Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος (εμβληματικό κύριο εισαγωγικό κείμενο στα περισσότερα τμήματα διεθνών σπουδών διεθνώς - για περισσότερα βλ. http://www.ifestosedu.gr/54waltzduo.htm)

 

Ενοποίηση των τριών επιπέδων ανάλυσης

 

Παναγιώτης Κονδύλης, ιδιαίτερα στα 5 τελευταία βιβλία (βλ. και ειδικές σελίδες για Κονδύλη στην κορυφή του index στην αρχική σελίδα)

 

Για τη θεωρία διεθνών σχέσεων: κορυφαίοι συγγραφείς

·                     Edward H. Carr,

·                     Hans Morgenthau,

·                     Kenneth Waltz,

·                     Raymond Aron,

·                     Robert Gilpin,

·                     John Mearsheimer (το βιβλίο στην αιχμή των επιστημονικών συζητήσεων και το πλέον σημαντικό κείμενο για την βαθύτερη κατανόηση των διαχρονικών χαρακτηριστικών του ανταγωνισμού των ηγεμονικών δυνάμεων.

•  Το βιβλίο Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων και οι θεωρήσεις του Kenneth Waltz και Παναγιώτη Κονδύλη (ιδιαίτερα το Πλανητική εποχή και το Από τον 20 στον 21 αιώνα) περιέχουν, αναμφίβολα, τις σημαντικότερες ερμηνείες για τις τάσεις της διεθνούς πολιτικής όπως αναπτύσσονται και προβάλλονται στον 21ο αιώνα .

 

Για τη θεωρία διεθνών σχέσεων υπό το πρίσμα της Αγγλικής σχολής:

·                     Martin Wight,

·                     Hedley Bull,

·                     Adam Watson.

Αναφέρονται μόνο αυτοί γιατί είναι οι ταγοί μιας προσέγγισης με τις εξής ιδιότητες:

·         Πρώτον, δεν αμφισβητούν τον κρατοκεντρικό χαρακτήρα του σύγχρονου διεθνούς συστήματος.

·         Πολλοί ύστεροι αναλυτές ιδιαίτερα οι ιδεολογικής προαίρεσης λεγόμενων κριτικών κοσντρουκτιβιστών τους επικαλούνται επιλεκτικά και συχνά αποσπασματικά. Το επιστημονικά μεταμφιεσμένο ιδεολογικό κίνημα των κονστρουκτιβιστών έχει αναλυθεί σε πολλά δικά μου βιβλία. Σε αυτά ερμηνεύεται και ο ιδεολογικός χαρακτήρας. Για μια πληρέστερη εάν όχι τελεσίδικη και οριστική κριτική εξέταση των «κριτικών» βλ. τον πρώτο τόμο του Παναγιώτη Κονδύλη Το Πολιτικό και ο Άνθρωπος. 

 

Για τη διεθνή πολιτική οικονομία:

·                     Robert Gilpin,

·                     St. Krasner,

·                     Suzan Strange

·                     και υπό προϋποθέσεις Robert Keohane.

 

Η διεθνής πολιτική οικονομία θεωρείται πλέον ότι είναι θεμέλια ανάλυση που συμπληρώνει την καθαυτό θεωρία διεθνών σχέσεων (η οποία πάντοτε εξέταζε τα οικονομικά κριτήρια της διεθνούς πολιτικής). «Πρύτανης» της ύστερης εποχής θεωρείται ο Robert Gilpin ο οποίος πρόσφερε στην επιστήμη μια κλασικού χαρακτήρα ολιστική ερμηνεία της διεθνούς πολιτικής οικονομίας. Τα βιβλία του Gilpin έχουν όλα μεταφραστεί στα Ελληνικά (Εκδ. Goutenberg και Εκδ. Ποιότητα).

Το βιβλίο του Πόλεμος και Αλλαγή στην Διεθνή Πολιτική παρά το ότι θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα της θεωρίας διεθνών σχέσεων θεωρείται εκείνη η παρέμβαση του Gilpin η οποία παντρεύει αριστουργηματικά την θεωρία διεθνών σχέσεων με την διεθνή οικονομία. Στο βιβλίο αυτό, επιπλέον, εξετάζονται τα αξιώματα του Θουκυδίδειου Παραδείγματος στη ιστορική διαχρονία.

 

Για τo φαινόμενο του πόλεμο υπό ιστορικό και σύγχρονο πρίσμα:

·                     J.F.C. Fuller, Η σημαντικότερη ίσως ανάλυση για τον Μέγα Αλέξανδρο με τρόπο που συνδυάζονται η ιστορία, η στρατηγική θεωρία και η πολιτική θεωρία.

·                     Τα δύο μνημειώδη έργα του Fuller J.F.C., Οι αποφασιστικές μάχες που διαμόρφωσαν τον κόσμο, 480 π.Χ. – 1757 (Α΄ τόμος) και Οι αποφασιστικές μάχες που διαμόρφωσαν τον κόσμο, 1792-1944 (Β΄ τόμος). Το γεγονός ότι εκπληρώθηκε αυτό το τιτάνιο εγχείρημα έξοχης μετάφρασης και έκδοσης στα Ελληνικά του δίτομου του Fuller το οποίο δικαίως θεωρείται το σημαντικότερο έργο για το σημαντικότερο ζήτημα της ιστορίας, τον πόλεμο, είναι κάτι που αξίζει συγχαρητηρίων σε όλους τους συντελεστές. Το βιβλίο δεν είναι μόνο μια σφαιρική απεικόνιση όλων των ιστορικών φάσεων και όλων των μεγάλων ιστορικών σταθμών. Είναι επίσης και ένα βιβλίο οντολογίας του διεθνούς συστήματος σε όλες τις ιστορικές φάσεις. Αποτελεί κεντρικό έργο για όποιον θέλει να μιλά έγκυρα για το πώς εξελίχθηκε και συγκροτήθηκε ο κόσμος από καταβολής κόσμου.  

·                     Michael Howard. Το βιβλίο του Ο ρόλος του πολέμου στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία είναι μια συγκλονιστική ανάλυση και αναγκαίο ανάγνωσμα για να κατανοηθεί ότι ο δρόμος της Ευρώπης πριν τους δύο παγκοσμίους πολέμους δεν ήταν ανθόσπαρτος

·                     Παναγιώτης Κονδύλης. Το βιβλίο του Θεωρία του πολέμου εκτιμώ ότι είναι το σημαντικότερο έργο για τον Πόλεμο καθότι συνδυάζει όχι μόνο ιστορικά και γνωσιολογικά στοιχεία. Επιπλέον, ενσωματώνει την φιλοσοφική πραγματεία και με τον δικό του μοναδικό τρόπο υπερβαίνει οτιδήποτε γράφτηκε στο παρελθόν.

·                     Raymond Aron. Δυστυχώς δεν έχουν μεταφραστεί πολλά έργα του Αρον στην Ελληνική γλώσσα. Ο Αρον πάντως είναι ένας από τους σημαντικότερους στοχαστές της σύγχρονης εποχής με δυνατότητα να συνδυάζει την ιστορία, την πολιτική θεωρία και την σύγχρονη διεθνή πολιτική. Αναμφίβολα, είναι και ο μεγάλος Δάσκαλος της στρατηγικής θεωρίας με κλασικού χαρακτήρα κείμενα που έγραψε την δεκαετία του 1950 αλλά και μεταγενέστερα. Για τους ενδιαφερόμενους, το κυριότερο έργο του Αρον, «Πόλεμος και ειρήνη μεταξύ των Εθνών» έχει μεταφραστεί από τις Ένοπλες Δυνάμεις και κάποια αντίτυπα ίσως να βρίσκονται σε παλαιοπωλεία.

·                     Clausewitz, Το κλασικό πλέον κείμενο του Κλάουζεβιτζς, μεταφρασμένο και στα Ελληνικά, είναι ένα αναγκαίο ανάγνωσμα, ιδιαίτερα για όσους επιθυμούν να κατανοήσουν την λεπτή αλλά σημαντική σχέση πολιτικής και πολέμου. Συνιστάται η ανάγνωση αυτή να γίνεται σε συνδυασμό με το Θεωρία του Πολέμου του Παναγιώτη Κονδύλη (ο οποίος αναλύει και τον Κλάουζεβιτς) και για όσους μιλούν γαλλικά το δίτομο του Raymond Aron για τον Κλάουζεβιτς

·                     Kenneth Waltz, Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος. Το εμβληματικό εισαγωγικό κείμενο το οποίο όπως βλέπουμε προκλητικά δεν αναφέρει το τρίτο επίπεδο ως «διεθνές σύστημα» αλλά ως «πόλεμο».

 

Για τα αίτια πολέμου:

·                     Θουκυδίδης. Το κορυφαίο κείμενο το οποίο όπως είπαμε έχουμε τα αξιώματα της επιστημονικής μελέτης της διεθνούς πολιτικής. Τα αξιώματα αυτά εκτείνονται και στα τρία επίπεδα ανάλυσης, του Ανθρώπου, του Κράτους και της Διεθνούς Πολιτικής. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, βασικά, θα έπρεπε μαζί με κάποια κείμενα του Αριστοτέλη που περιγράφει και ερμηνεύει τον πολιτειακό πολιτικό πολιτισμό να αποτελούν κύριο ανάγνωσμα κάθε πολίτη, αντικείμενο βασανιστικής συζήτησης μέσα στην πολιτειακή σφαίρα και οπωσδήποτε εγχειρίδιο διεθνούς πολιτικής κάθε κράτους. Ο Θουκυδίδης είναι, βασικά, ο συγγραφέας ο οποίος εξετάζοντας τα τρία επίπεδα ανάλυσης, περιέγραψε με πληρότητα τόσο τα προβλήματα και διλήμματα της πολιτικής όσο και την σημασία της ισορροπίας για την σταθερότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρείται από πολλούς από εμάς ως η ενσάρκωση της αντί-ηγεμονικής ανάλυσης με άψογο περιγραφικό και ερμηνευτικό τρόπο.

·                     Robert Gilpin (Το Πόλεμος και Αλλαγή στην διεθνή πολιτική)

·                     Kenneth Waltz,  Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος

 

Για την κατανόηση του "Επαναστατισμού" στις διεθνείς σπουδές. 

·         Martin Wigth, Διεθνής Θεωρία

·         Hedley Bull, Η Άναρχη Κοινωνία

 

Για την κατανόηση των βαθύτερων ειδοποιών αποχρώσεων της διεθνούς διακυβέρνησης: 

·         Hedley Bull, Η άναρχη κοινωνία

 

Για την κατανόηση της πλανητικής εποχής:

Παναγιώτης Κονδύλης, κυρίως το Πλανητική εποχή και το Από τον 20 στον 21 αιώνα

 

Kenneth Waltz, Άνθρωπος, κράτος, πόλεμος και Θεωρία διεθνούς πολιτικής

 

Ως εκ του γεγονότος ότι θεωρώ τα δύο βιβλία του Kenneth Waltz πρωταρχικής σημασίας για την πολιτική θεωρία του διεθνούς συστήματος, παραθέτω τα περιεχόμενά του.

 

Kenneth N. Waltz, Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος (Εκδόσεις Ποιότητα www.piotita.gr). Μία θεωρητική ανάλυση Εισαγωγή για την Ελληνική έκδοση: Ηλίας Κουσκουβέλης

 

Ποια είναι τα κυριότερα αίτια του πολέμου; Ο Κ. Waltz ερευνά σε βάθος τις ιδέες που έχουν διατυπώσει διάφοροι διανοητές σε όλη την ιστορία του δυτικού πολιτισμού, προκειμένου να εξηγήσουν τους λόγους για τις συγκρούσεις μεταξύ των ανθρώπων καθώς και τις σχετικές προτάσεις που διατύπωσαν για την επίτευξη της ειρήνης. Ο Waltz δείχνει ότι τα υφιστάμενα γνωστικά κεκτημένα μπορούν να συνεισφέρουν στην κατανόηση των σύγχρονων διεθνών σχέσεων. Οι θεωρίες που διατύπωσαν άνθρωποι όπως ο Άγιος Αυγουστίνος, ο Hobbes, ο Kant, ο Rousseau και ο Spinoza καθώς και οι απόψεις των φιλελεύθερων, των σοσιαλιστών και των συμπεριφοριστών επιστημόνων υποβάλλονται σε κριτική ανάλυση.

«Σε αυτή τη στοχαστική έρευνα στις απόψεις της κλασικής πολιτικής θεωρίας σχετικά με τη φύση και τα αίτια του πολέμου, ο Καθηγητής Waltz ακολουθεί τρία βασικά θέματα ή αλλιώς εικόνες: ο πόλεμος ως συνέπεια της φύσης και της συμπεριφοράς του ανθρώπου, ως αποτέλεσμα της εσωτερικής οργάνωσης των κρατών και ως προϊόν της διεθνούς αναρχίας».
Foreign Affairs

«Ευτυχώς που ο Καθηγητής Waltz δεν είναι απλώς εκπαιδευμένος στην πολιτική θεωρία, αλλά συνάμα είναι και ικανός μελετητής της διεθνούς πολιτικής που κατέχει τη σύγχρονη βιβλιογραφία και τα ανεπεξέργαστα δεδομένα του αντικειμένου. Έτσι, έχει τη διανοητική ικανότητα να αναλύσει τις συνεισφορές των πολιτικών φιλοσόφων και επίσης να αποτιμήσει το πόσο σχετικές και πόσο επαρκείς είναι για την κατανόηση του πραγματικού κόσμου της διεθνούς πολιτικής».
American Political Science Review

 

Kenneth N. Waltz, Ο άνθρωπος, το κράτος και ο πόλεμος. Μία θεωρητική ανάλυση

Εισαγωγή για την ελληνική έκδοση: Ηλίας Κουσκουβέλης
Προλεγόμενα του William T. R. Fox
Πρόλογος

Κεφάλαιο 1 
Εισαγωγή

Κεφάλαιο 2
Η πρώτη εικόνα: Διεθνείς συγκρούσεις και ανθρώπινη συμπεριφορά 
2.1. Κριτική αποτίμηση
2.2. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 3
Μερικές συνέπειες της πρώτης εικόνας: Οι συμπεριφορικές επιστήμες και η μείωση της διακρατικής βίας 
3.1. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 4
Η δεύτερη εικόνα: Διεθνείς συγκρούσεις και η εσωτερική δομή των κρατών 
4.1. Εσωτερική πολιτική: η φιλελεύθερη άποψη
4.2. Διεθνείς σχέσεις: η φιλελεύθερη άποψη
4.3. Δυσκολίες στην πράξη
4.4. Αστοχίες στη θεωρία
4.5. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 5
Μερικές συνέπειες της δεύτερης εικόνας: Ο διεθνής σοσιαλισμός και η έλευση του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου 
5.1. Τα σοσιαλιστικά κόμματα στην περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου
5.2. Η προσαρμογή της θεωρίας στα γεγονότα: Lenin
5.3. Η προσαρμογή της θεωρίας στα γεγονότα: οι ρεβιζιονιστές
5.4. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 6
Η τρίτη εικόνα: Διεθνείς συγκρούσεις και διεθνής αναρχία 
6.1. Jean Jacques Rousseau
6.2. Από τη φύση στο κράτος
6.3. Το κράτος μεταξύ κρατών
6.4. Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 7
Μερικές συνέπειες της τρίτης εικόνας: Παραδείγματα από τα οικονομικά, την πολιτική και την ιστορία 
7.1. Εθνικοί δασμοί και διεθνές εμπόριο
7.2. Η ισορροπία ισχύος στη διεθνή πολιτική
7.3. Ιστορικές εμφανίσεις της τρίτης εικόνας

Κεφάλαιο 8
Συμπέρασμα 
8.1. Η πρώτη και η δεύτερη εικόνα σε σχέση με την τρίτη

Βιβλιογραφία
Ευρετήριο επιστημονικών όρων, εννοιών και ονομάτων

Αγγλικό ευρετήριο

 

Kenneth N. Waltz, Θεωρία διεθνούς πολιτικής (Εκδόσεις Ποιότητα www.piotita.gr) Εισαγωγή για την ελληνική έκδοση: Αθανάσιος Πλατιάς

 

Οι βασικές αρχές που αναλύονται στο έργο του Kenneth N. Waltz είναι συνοπτικά οι εξής:

·         Τα κράτη είναι οι βασικοί δρώντες του διεθνούς συστήματος.

• Η απουσία διεθνούς ρυθμιστικής εξουσίας καθιστά το διεθνές σύστημα άναρχο. Κατά συνέπεια οι σχέσεις των κρατών είναι ανταγωνιστικές και πολλές φορές συγκρουσιακές.

• Για την ασφάλεια των κρατών ισχύει η «αρχή της αυτοβοήθειας». Τα κράτη μεριμνώντας για την ασφάλειά τους μειώνουν την ασφάλεια των άλλων κρατών, με αποτέλεσμα να τροφοδοτείται ο ανταγωνισμός και να δημιουργούνται «διλήμματα ασφαλείας».

• Τα κράτη τείνουν να είναι ορθολογικά, επειδή είναι «ευαίσθητα στο κόστος» και επειδή κύρια μέριμνά τους είναι η ασφάλειά τους, δηλαδή η επιβίωση, η διατήρηση της εδαφικής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας.

• Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική κυριαρχία και για να αυξήσουν την ασφάλειά τους υιοθετούν στρατηγικές εξισορρόπησης που αναπτύσσουν μηχανισμούς αυτορρύθμισης.

• Η δημιουργία ενός αυτορυθμιζόμενου συστήματος ισορροπίας δυνάμεων σημαίνει ότι η κατανομή ισχύος αφορά καίρια τόσο τη σταθερότητα όσο και την αστάθεια στη διεθνή πολιτική.

 

Kenneth N. Waltz
Θεωρία διεθνούς πολιτικής

Εισαγωγή για την ελληνική έκδοση: Αθανάσιος Πλατιάς

Κεφάλαιο 1                 Νόμοι και θεωρίες

Κεφάλαιο 2                 Αναγωγικές θεωρίες

Κεφάλαιο 3                 Συστημικές προσεγγίσεις και θεωρίες

Κεφάλαιο 4                 Αναγωγικές και συστημικές θεωρίες

Κεφάλαιο 5                 Πολιτικές δομές

Κεφάλαιο 6                 Άναρχες τάξεις και ισορροπίες ισχύος

Κεφάλαιο 7                 Δομικά αίτια και οικονομικά αποτελέσματα

Κεφάλαιο 8                 Δομικά αίτια και στρατιωτικά αποτελέσματα

Κεφάλαιο 9                 Η διαχείριση των διεθνών υποθέσεων

Παράρτημα

Βιβλιογραφία

Ευρετήριο

 

-----------------------------------------

Τα κυριότερα από τα βιβλία των πιο ξένων συγγραφέων που αναφέρω έχουν ήδη μεταφραστεί στην Ελληνική γλώσσα και τόσο ο υποφαινόμενος όσο και πολλοί άλλοι ακαδημαϊκοί δεν χάνουμε την ευκαιρία να τα προτείνουμε στους φοιτητές.

Πέραν των επιστημονικών και επιστημολογικών αιτιολογήσεων στα δικά μου βιβλία για την σημασία αυτών των συγγραφέων στις διεθνείς σπουδές, στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr στην ανάρτηση «κορυφαία βιβλία διεθνών σχέσεων» γίνονται μερικές ακόμη αναφορές, καθώς επίσης και ανάλυση μερικών ακόμη αξιόλογων βιβλίων.

Οι φοιτητές και κάθε αναγνώστης είναι καλύτερα να μελετούν τα πρωτότυπα κείμενα που καθιέρωσαν την επιστημονική μελέτη των διεθνών σχέσεων παρά να μελετούν αυτούς που τους αυγατίζουν στα εισαγωγικά τους κείμενα για να προσφέρουν αποσπασματικές περιλήψεις θέσεων, συχνά προσποιούμενοι ότι κάνουν κάτι σημαντικό ή πρωτότυπο.

    Συναφές είναι και το επιστημολογικό μου συμπέρασμα που έχω τεκμηριώσει επανειλημμένα σε μονογραφίες μου ότι,

·         α) Τα πιο πάνω κείμενα και ελάχιστα άλλα επαρκούν για μια πλήρη, σφαιρική και εις βάθος κατάρτιση τα πεδία της επιστημονικής μελέτης του Ανθρώπου, του Κράτους και του Διεθνούς Συστήματος.

·         β) Πέραν των πιο πάνω έργων προτείνω, επίσης, εισαγωγικά κείμενα που θεωρώ ότι είναι αξιόλογα, συνθετικά, εκλεκτικά και αντικειμενικά.

·         γ) Η συντριπτική πλειονότητα των τίτλων που κυκλοφορούν είναι ιδεολογικοπολιτικές εκλογικεύσεις τις οποίες ένας ευσυνείδητος ακαδημαϊκός οφείλει να συμβουλεύει τους αναγνώστες του να τα αποφεύγουν  για να προστατεύονται από την στοχαστική ρύπανση αλλά κυρίως και για να διαφυλάξουν τον πολύτιμό τους χρόνο.

·         δ) Όσον αφορά την συμβατική άποψη ότι «πρέπει να ακούγονται όλες οι απόψεις» κάθε σοβαρός και αξιόπιστος επιστήμονας απαιτείται να την παραβλέπει με περιφρόνηση. Οι λόγοι είναι οι εξής:

o    Τα πλείστα κείμενα είναι ιδεολογικά και προπαγανδιστικά και εφόσον αυτό γίνει κατανοητό κανείς με αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να επιτρέπει στον εαυτό του να τον κακομεταχειρίζονται πνευματικά.

o    Πολλά άλλα κείμενα είναι απλά χαμηλής επιστημονικής βαθμίδας.

o    Πολλά άλλα δεν κατορθώνουν να πληρούν στοιχειώδεις κώδικες επιστημονικής δεοντολογίας, στοιχειώδεις κανόνες επιστημονικής αντικειμενικότητας και στοιχειώδη ποιοτικά κριτήρια περιγραφικής επάρκειας συμπεριλαμβανομένων των ερμηνευτικών προεκτάσεων μιας περιγραφής.

§  Καθήκον και αποστολή του επιστήμονα δεν είναι να παρελαύνει πάνω σε πασαρέλες εκτόξευσης ασυναρτησιών για να τον χειροκροτεί κάποιος άσχετος όχλος για το γεγονός πως μαζί με το χρυσάφι βάζει και τον άνθρακα.

§  Καθήκον και αποστολή του επιστήμονα, και στην βάση αυτή είναι που πρέπει να κρίνεται, είναι να αξιολογεί αντικειμενικά το γνωστικό κεκτημένο, να το τοποθετεί στην κλίμακα των σημασιών στην βαθμίδα που αναλογεί σε κάθε κείμενο και να αφήνει στα ράφια αχρησιμοποίητες τις ασυναρτησίες, τις ημιμάθειες, τις προπαγάνδες και τις ιδεολογικοπολιτικές εκλογικεύσεις. Εάν βέβαια κάποιος έχει χρόνο να χάνει ή εάν θέλει να μπερδεύεται είναι ελεύθερος να το κάνει αλλά καθήκον ενός ακαδημαϊκού είναι να διατυπώνει την άποψή του ως προς αυτό το οποίο είναι σημαντικό πάνω στην κλίμακα των ποιοτικών προδιαγραφών.

§  Στο ίδιο πλαίσια χρήζει να πούμε, επίσης, ότι είναι ένα πράγμα η πολιτική πάλη ενδοκρατικά και διακρατικά και άλλο η περιγραφή και η ερμηνεία που απαιτείται να προσφέρεται σε ένα επιστημονικό έργο για να παράγει πολιτικοοικονομικό ορθολογισμό.    

 

Πολιτικοί επιστήμονες περί τον άνθρωπο, το κράτος και την διεθνή πολιτική

Με κίνδυνο να αδικήσω μερικούς, χωρίς να υπεισέλθω στο πεδίο των αμιγώς διεθνολογικών έργων Ελλήνων Συγγραφέων, θα μπορούσε να γίνε αναφορά σε σύγχρονους Έλληνες στοχαστές που θεωρώ ότι είναι πρώτης βαθμίδας στα πεδία του πολιτικού στοχασμού.  

Ξεχωρίζουν και διακρίνονται –όχι με όρους μόνο Ελληνικής βιβλιογραφίας αλλά με διεθνή κριτήρια– ως οι σημαντικότεροι στους τομείς που αναλύουν:

• Παναγιώτης Κονδύλης,

• Γιώργος Κοντογιώργης,

• Θόδωρος Ζιάκας.

Για τα κείμενα αυτών των πολιτικών στοχαστών έχω αναφερθεί εκτενώς σε άλλες περιπτώσεις και δεν θα επανέλθω εδώ. Το κολοσσιαίο έργο της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας του Γιώργου Κοντογιώργη συνεχίζω να το μελετώ όπως και του Θόδωρου Ζιάκα το έργο του οποίου θεωρώ ότι είναι μοναδικό στην εξέταση της ετερότητας των οντοτήτων. Μέγα ζήτημα που προσδιορίζει τόσο τα εγγενή όσο και τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του πολιτικού πολιτισμού. Για τον Κονδύλη έχω ήδη γράψει πολλά αλλά ένα συνολικότερο έργο ετοιμάζεται, το οποίο θα επιχειρεί μια εκτενέστερη αναγωγή του στο διεθνές πεδίο. Συνάμα και συνεκτίμηση καταγεγραμμένων συνομιλιών μας πριν τον θάνατό του. Όσον αφορά αυτούς τος τρεις στοχαστές θα ήθελα να υπογραμμίσω δύο πράγματα.

            Πρώτον, ενώ εκ πρώτης όψεως δεν είναι εύκολο να το δει κανείς, τα έργα τους είναι συμπληρωματικά συγκροτώντας μια μεστή προσανατολιστική ανάλυση.

            Δεύτερον και συναφές, θεωρώ ότι η προσανατολιστική ανάλυση είναι η μόνη εφικτή εάν θέλουμε να μην είμαστε λάθος προσδιοριστικοί και κυρίως να μην είμαστε ιδεολογικά σκεπτόμενοι.

            Η προσανατολιστική ανάλυση εξετάζει την φορά κίνησης των πραγμάτων και επιχειρεί να αναλύσει και ερμηνεύσει τις προϋποθέσεις και την δυναμική εντός αυτού του προσανατολισμού.

            Ως επιστημολογική επιλογή η προσανατολιστική ανάλυση είναι ο αντίποδας των ιδεολογικών προσεγγίσεων.

            Την θεώρηση αυτή την δοκίμασα σε συνομιλία με τον Kenneth Waltz όταν επισκέφτηκε την Ελλάδα πριν μερικά χρόνια και το αποτέλεσμα όπως πληροφορηθήκαμε αργότερα ήταν εντυπωσιακό. Εκτίμησή μου και την είπα στον μεγάλο αυτό διεθνολόγο, είναι ότι ο Waltz κατάλαβε τους περιορισμούς των προσδιοριστικών και ιδεολογικά κινούμενων αναλύσεων εξ ου και στο κορυφαίο έργο του Θεωρία διεθνούς πολιτικής σοφά και συνετά σταμάτησε στην ανάλυση των υλικών μόνο κριτηρίων και παραγόντων της διεθνούς πολιτικής. Το επιχείρημά μου είναι ότι η ομηρικών προδιαγραφών προσανατολιστική περιγραφή και ερμηνεία των προϋποθέσεων υπερτερεί σε σύγκριση με οποιοδήποτε σύγχρονο κείμενο πολιτικής σκέψης. Οι τρεις προαναφερθέντες συγγραφείς εκτιμάται ότι εμπίπτουν σε αυτή την προσανατολιστική ανάλυση με μέριμνα, μάλιστα, οι θεωρήσεις τους να διαθέτουν οντολογική αναφορά. Επισημαίνω μόνο ότι το Άνθρωπος, Κράτος, Πόλεμος του Kenneth Waltz εμπίπτει ως κορυφαία εξαίρεση στην δυτική βιβλιογραφία στην κατηγορία των προσανατολιστικών έργων. Προσανατολιστικό είναι επίσης και το Διεθνής Θεωρία του Martin Wight. Επί αυτών ήδη γράφτηκαν αρκετά και όπως είναι λογικό θα επανέλθουμε.

           

Ο υποφαινόμενος κινήθηκε με μονογραφίες και άλλα κείμενα μέσα στο λίγο πολύ παρθένο αλλά πλήρες επιστημολογικών παγίδων γνωστικό πεδίο των διεθνών σπουδών. Η επιστημονική (και προσωπική) γνωριμία μου με τον Παναγιώτη Κονδύλη, τον Γιώργο Κοντογιώργη και τον Θόδωρο Ζιάκα ενέτεινε προβληματισμούς μου για τα προβλήματα της πολιτικής θεωρίας του διεθνούς συστήματος σε όλα τα έργα μετά την κορύφωση του Θουκυδίδη στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Θέλω να υπογραμμίσω την εκτίμησή μου ότι αυτοί οι σύγχρονοι Έλληνες επιστήμονες παρά τις μεταξύ φαινομενικές ή ενίοτε και ουσιαστικές επιστημολογικές διαφορές (και τις δικές μου μαζί τους) είναι οι σημαντικότεροι σήμερα στοχαστές της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Ασφαλώς, το γεγονός ότι τα κείμενά τους δεν μεταφράστηκαν σε πάρα πολλές γλώσσες είναι επιστημονικά αδιάφορο και με όρους επιστημονικού χωροχρόνου ασήμαντο. Υποδηλώνει όμως και τα ελλείμματα της νεοελληνικής πολιτείας καθότι τέτοια έργα απαιτείται να διαδίδονται με δημόσιους πόρους.

      Τώρα, όσον με αφορά, θεωρώ ότι στο Κοσμοθεωρία των Εθνών επιχείρησα μια σφαιρική-ολιστική θεώρηση που εξετάζει ταυτόχρονα τον άνθρωπο, το κράτος και το διεθνές σύστημα. Στην διεθνή βιβλιογραφία δεν γνωρίζω να έχει γίνει μια ανάλογη και αντίστοιχη προσπάθεια υπό το πρίσμα του επιστημονικού κεκτημένου των διεθνών σπουδών. Θεωρώ ότι το εγχείρημά μου στο βιβλίο αυτό αν και ριψοκίνδυνο άξιζε τον κόπο. Οι κίνδυνοι συνίστανται, βασικά, στο γεγονός ότι πολλοί πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο προϋποθέτει "τετραγωνισμό του κύκλου" και δημιουργία ενός νέου γνωστικού πεδίου που εξετάζει ζητήματα ηθικής και δικαιοσύνης σ' ένα διεθνές σύστημα το οποίο διαθέτει απροσπέραστες οριοθετήσεις και το οποίο στερείται προϋποθέσεων συζήτησης των κοσμοσυστημικών δικαιακών και ηθικών προϋποθέσεων που υπερβαίνουν το μοντέλο της κυριαρχίας. Οι πλείστοι αναλυτές ιδεολογικών προδιαθέσεων, εξάλλου, προτρέχουν να προτάξουν ιδεολογικά κριτήρια που καταργούν την κυριαρχία χωρίς να δημιουργούν αυτές τις προϋποθέσεις παρά μόνο στην φαντασία ουτοπιστών και ιδεολόγων που εισρέουν κατά χιλιάδες στον χώρο των διεθνών σπουδών. Η διϋποκειμενική ιστορία, εν τούτοις, διδάσκει ότι η ενοποίηση του πλανήτη ποτέ δεν ήταν μια απλή υπόθεση. Βασικά, το μόνο κοσμοσύστημα που προσεγγίζει τα κριτήρια μιας Παραδειγματικής κοσμοσυστημικής δομής μη κυριαρχικού χαρακτήρα είναι η Βυζαντινή Οικουμένη, η οποία, εν τούτοις, για λόγους διόλου τυχαίους, οι διεθνολόγοι όλων των αποχρώσεων το παραμέλησαν επιδεικτικά. Στην Κοσμοθεωρία των Εθνών, εγώ ο ίδιος εξηγώ τις επιστημολογικές επιλογές, τους κινδύνους που διατρέχουν οι αναγκαίες και μη εξαιρετέες ιστορικοπολιτικές σχετικοποιήσεις και τα ζητήματα που θέτει κάθε τέτοια προσπάθεια δημιουργίας ενός ολιστικού κοινού γνωστικού τόπου εντός του οποίου μπορούν να ενωθούν τα νήματα μιας πέραν διεθνολογικής ανάλυσης που θα υπερβαίνει την κατά τα άλλα ανεκτίμητης στοχαστικής αξίας Θουκυδίδεια περιγραφή και ερμηνεία. Η επανεκτίμηση αυτού του ριψοκίνδυνου βήματος βρίσκεται υπό την αίρεση διαρκούς συζήτησης με ομότεχνούς μου, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα κριτικών σχολίων που διαρκώς φθάνουν από στοχαστές για τους οποίους θρέφω απέραντη εκτίμηση. Τα σχόλια των φοιτητών στην τάξη είναι για κάθε ακαδημαϊκό πολύτιμα και καλώς τους φοιτητές να σχολιάζουν και να συζητούν κριτικά αυτές τις θεωρήσεις.   

 

Προτάσεις για βιβλία στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών. Το "σύγγραμμα" και η διδασκαλία-μελέτη.

Στα μαθήματα στο πανεπιστήμιο δεν έχω την δυνατότητα να προτείνω όλα τα βιβλία που μεταφράστηκαν και διατίθενται στην ελληνική βιβλιογραφία ή τα υπόλοιπα ελλήνων συγγραφέων που αναφέρω πιο πάνω. Για δωρεάν διανομή προτείνω, βασικά, όσα είναι συναφή και κατάλληλα ανάλογα με το περιεχόμενο ενός εκάστου μαθήματος που διδάσκω ή συν-διδάσκω. Όμως, όπως γνωρίζετε, σε όλες μου τις αναρτήσεις ανακοινώσεών μου, ανάλογα με την περίπτωση, καλώ τους φοιτητές να συμβουλεύονται πολλά από τα πιο πάνω κορυφαία κείμενα της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας Δεδομένου, επιπλέον, οτι ο προσδιορισμός της βιβλιογραφίας του προγράμματος σπουδών λαμβάνεται από συλλογικά όργανα, λαμβάνονται υπόψη ζητήματα όπως επικαλύψεις και συμπληρωματικότητα των κειμένων που προτείνονται. Αν δεν υπάρχουν όλα στην βιβλιοθήκη στα ελληνικά ή στα αγγλικά, καλό είναι οι φοιτητές να ζητήσουν να τα προμηθευτεί η βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου. Ακόμη, σημειώνω ότι συνεργάζομαι με άλλους συναδέλφους  ούτως ώστε στους φοιτητές του ίδιου έτους να προτείνονται συμπληρωματικά βιβλία.

    Επισημαίνω ότι όπως είναι γνωστό, επί δύο δεκαετίες υιοθετώ κάθετα αρνητική στάση απέναντι στην λογική του «συγγράμματος» (βλ. παλαιότερα σημειώματά μου στην διεύθυνση http://www.ifestosedu.gr/23AkadimaikaZitimata.htm). Για τον Κονδύλη, επιπλέον, αν και προτείνω ένα μόνο σύγγραμμά του σε ένα από τα μαθήματα συνδιδασκαλίας, έχω περισσότερες πληροφορίες στην σελίδα http://www.ifestosedu.gr/44Kondylis.htm. Συγγράφω, επιπλέον, μονογραφία αφιερωμένη στο έργο του και στην συνάφεια με τις διεθνείς σπουδές.

    Όπως υποστήριξα επανειλημμένα στο παρελθόν, οι σπάνιοι κοινωνικοί πόροι που δίνονται για δωρεάν συγγράμματα τις τέσσερεις τελευταίες δεκαετίες, θα μπορούσαν να είχαν διατεθεί για την δημιουργία χιλιάδων τεράστιων βιβλιοθηκών σε όλη την Ελλάδα. Αυτό βέβαια είναι ένα μεγάλο ζήτημα που δεν θα αναλύσω εδώ. Όπως και πολλοί άλλοι, όμως, το επισημαίνω για να τονίσω ότι απαιτείται σταδιακά να προσαρμοστούμε σε κλασικές προσεγγίσεις μελέτης και διδασκαλίας που θα σας επιτρέψουν να αποκτήσετε επαρκείς γνώσεις κατά την διάρκεια των σπουδών σας. Προσθέτω ότι εκτιμώ πως θα έπρεπε οι ίδιοι οι φοιτητές να ζητήσουν να αλλάξει το σύστημα αυτό ούτως ώστε να μπορέσουν να έχουν λιγότερη και καλύτερη "ύλη" μέσα από μια εκτεταμένη λίστα βιβλίων. Μια τέτοια αλλαγή θα σήμαινε μια πιο πλατιά και πιο βαθιά μόρφωση.  Οι άποροι φοιτητές, θα μπορούσαν να επιδοτούνται για την αγορά κάποιων βιβλίων. Το σωστό θα ήταν, όπως έχω ήδη υποστηρίξει πολλαχώς, να υπάρχουν βιβλιοθήκες πλήρως εξοπλισμένες και εφοδιασμένες με κείμενα πολιτικής επιστήμης ούτως ώστε να δίνεται λίστα δεκάδων βιβλίων για μελέτη από τους φοιτητές. Η λογική του «συγγράμματος» είναι αντί-ακαδημαϊκή, αντί-επιστημονική και μετατρέπει τα πανεπιστήμια σε εξεταστικά κέντρα.

    Όσον με αφορά, καλώ τους φοιτητές, στο πλαίσιο του εφικτού, να ξεφύγουν από την λογική του "συγγράμματος" και της "εξεταστέας ύλης". Προσκόλληση στην λογική του συγγράμματος, εκτιμώ, στερεί τους έλληνες φοιτητές από την δυνατότητα να αναπτυχθούν επιστημονικά.  Όπως γνωρίζετε και από τις ανακοινώσεις μου, πέραν των βιβλίων του "συγγράμματος", προτείνω και λίστα άλλων βιβλίων, προσπαθώντας να συμπεριλάβω βιβλία που διανεμήθηκαν σε προγενέστερα χρόνια από εμένα ή άλλους συναδέλφους. Κατά την διάρκεια της διδασκαλίας, επίσης, διαρκώς αναφέρω βιβλία και άρθρα τα οποία σας καλώ να μελετάτε.

       Πρέπει να τονίσω ότι η πρότασή μου για τα βιβλία των "συγγραμμάτων" που διανέμονται γίνεται επειδή είμαι υποχρεωμένος να το κάνω στην βάση των κείμενων διατάξεων. Γι' αυτό καλώ τους φοιτητές από το σύνολο των βιβλίων που έχουν στην προσωπική τους βιβλιοθήκη, αυτά που βρίσκουν στην βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου μας ή άλλων βιβλιοθηκών και αυτά που τους συμβουλεύω να διαβάσουν στις ανακοινώσεις μου, να τα μελετούν διαρκώς σε αναφορά με θέματα και όχι σε αναφορά με κάποια "ύλη". Ζητήματα όπως ο πόλεμος, η ισχύς στις διεθνείς σχέσεις, ο ανεξάρτητος ή εξαρτημένος χαρακτήρας των διεθνών θεσμών, η διεθνής διακυβέρνηση, ο χαρακτήρας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, κτλ, δεν μπορεί κανείς να τα μάθει με "ύλη" αλλά με μελέτη αναλύσεων που υπάρχει σε εκατοντάδες ή και χιλιάδες βιβλία. Μέριμνά μου, όσον με αφορά, είναι να προσφέρω συμβουλές μελέτης προτείνοντας τα σημαντικότερα, τα κορυφαία και τα πλέον αναγνωρισμένα βιβλία. Βασικά, όπως ήδη ανέφερα, έχω από καιρό αποφασίσει να προτείνω μόνο αυτά στο πλαίσιο μιας θεματικής κατανομής και μιας ιεράρχησης των ποιοτικών-επιστημονικών προδιαγραφών.

    Για τα πιο πάνω ζητήματα, καλούνται οι φοιτητές να τα συζητούν μαζί μου στην αίθουσα διδασκαλίας, να με ερωτούν ότι θέλουν με ηλεκτρονικά μηνύματα και να με επισκέπτονται τις ώρες υποδοχής.

       Τέλος, επειδή πέρυσι (2010) υπήρξε σύγχυση λόγω πολλαπλών συγγραμμάτων, όπως γίνεται και με άλλους συναδέλφους, προτάθηκαν, μετά και από διαβούλευση με τους φοιτητές εντός της αίθουσας διδασκαλίας, 2 ή 3 βιβλία εντός ενός "συγγράμματος". Φέτος, μετά και από νέες συζητήσεις με τους φοιτητές κατά την διάρκεια των συναντήσεών μας του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους θα αποφασίσω την προσέγγιση που θα ακολουθήσω το επόμενο ακαδημαϊκό έτος. Πιθανότατα, την επόμενη χρονιά θα αποφασίσω, πάντοτε εντός των οριοθετήσεων που θέτουν οι κείμενες διατάξεις, κατά πόσο θα επανέλθω στην λογική των πολλών δεσμών βιβλίων (πολλά συγγράμματα και μάλιστα πέραν των 2-3 αν το επιτρέπουν οι διατάξεις, από τα οποία οι φοιτητές επιλέγουν ένα σύγγραμμα) ή κατά πόσο θα αυξηθούν τα βιβλία εντός ενός μόνο συγγράμματος στα όρια που προβλέπει και που επιτρέπει ο νόμος. Ευχή δική μου, βεβαίως, είναι ότι θα αλλάξει ο νόμος και  θα ισχύσει αυτό που ισχύει σε όλα τα κράτη του κόσμου ούτως ώστε η μελέτη των φοιτητών να επεκταθεί σ' ένα ευρύτερο γνωστικό φάσμα. Πρέπει να τονιστεί, βέβαια, ότι όταν το κάθε μέλος ΔΕΠ δηλώνει συγγράμματα η απόφαση λαμβάνεται συλλογικά από την Επιτροπή Προγράμματος και την Γενική Συνέλευση του Τμήματος.

 

Άλλες βιβλιογραφικές προτάσεις εκλεκτών κειμένων.

(Πέραν των βιβλίων στην διεύθυνση Κορυφαία βιβλία διεθνών σχέσεων, εδώ θα παραθέτω εκλεκτά κείμενα που κατά καιρούς μελετώ).

 

Ευάγγελου Κοροβίνη, Νεοελληνική Φαυλοκρατία (Αρμός, 2008). Εξαιρετικά ώριμη και περιεκτική ανάλυση για την πορεία του νεοελληνικού κράτους, τις δομές του και τις παθολογίες του.

 

----------------------------------------------

 

Σημείωση: Η παρούσα σελίδα ήταν η αρχική του παρόντος ιστότοπου ήδη από την δεκαετία του 1990 και θα συμπληρώνεται διαρκώς)